Wolf Solent, John Cowper Powys, 1934 (1984)

Boekomslag; vertaald door Jacob Groot, Amerikaanse titel is hetzelfde. 

Ongelooflijk langdradige roman, waarvan ik niet begrijp dat die gedurende de loop der jaren zó de hemel in werd geprezen! Cowper Powys is vergeleken met Tolstoy, zijn psychologisch inzicht zelfs met dat van Proust!

Ik heb me door de kritieken laten verleiden, en kon vervolgens niet door het boek heen komen...

Toegegeven: de eerste bladzijden die ik las, waren veelbelovend, de beelden spatten soms van de bladzijden af. De schoonheid zit 'm meestal in de beschrijvingen, dikwijls van de natuur. Wat te denken van deze zin: 

"Ze (= de ogen van de kelner, AdW) waren van een tint die Wolf nog nooit eerder in een menselijk gezicht had waargenomen. Ze hadden de kleur van de blauwe strepen op de zij van vers gevangen makreel." (p. 32)

Victory Arch, Waterloo Station, hoofdingang, "where Wolf Solent had seen the look of "inert despair" on a man's face. The arch was a memorial to the dead of World War I.

Ook vond ik zijn persoonlijke mythologie interessant: het is het 'verzinken in zijn ziel,' zoals hij het omschrijft, een methode die hem voorziet van de geheime grondslag van zijn leven. Het is zijn hoogst persoonlijke mythologie, Middels die methode heeft hij het idee dat hij deelneemt aan de strijd tussen goed en kwaad, in de verre diepten van zijn ziel. 

Waar ik zodoende  vermoedde - of hoopte - dat Wolf een serieuze zoektocht ging ondernemen, blijkt dat hij zich gewoon af en toe iets in het hoofd haalt, of fantaseert ('Gerda ligt nu te vrijen met Bob Weevil') en die projectie voor waar aannneemt. Uiteindelijk is er niet zo heel veel interessants aan wat hij beleeft, hij leidt een doodgewoon, gemakkelijk leventje. Wel weer temidden van allerlei mensen met hun persoonlijke eigenaardigheden: daar kan je dan misschien weer bewondering voor hebben. "Lezers houden ofwel vreselijk veel van John Cowper Powys, en willen dan ook alles lezen wat hij geschreven heeft inclusief de mindere boeken, en daar zijn er nogal wat van, ofwel ze hebben een verschrikkelijke hekel aan hem en zijn geschriften en komen zelfs niet door de meesterwerken heen", schrijft Arjen Mulder in DE GIDS, van 2009. Ik hoor dus bij degenen die een grote hekel aan hem gekregen hebben. 

Sherborne station 2009. The novel opens with Wolf Solent travelling to Ramsgard station, based on Sherborne station, from London in 1921.

Uit Wikipedia verhaal ik, dat Wolf Solent een bildungsroman is, waarin de gelijknamige hoofdpersoon, een vierendertigjarige geschiedenisleraar, terugkeert naar zijn geboorteplaats, waar hij de ontoereikendheid van zijn dualistische filosofie ontdekt. Wolf lijkt op John Cowper Powys omdat een elementaire filosofie centraal staat in zijn leven en omdat hij, net als Powys, een hekel heeft aan wetenschap en moderne uitvindingen zoals auto's en vliegtuigen, en zich aangetrokken voelt tot slanke, androgyne vrouwen. Wolf Solent is de eerste van Powys vier Wessex-romans. Powys schreef die over dezelfde regio als Thomas Hardy (Tess of d'Urbervilles); hij wordt beschouwd als de opvolger van die grote negentiende-eeuwse romanschrijver.

 

John Cowper Powys, 1872-1963

Ik vind het niet de bestte samenvatting van dit boek, dus vertel ik hier zelf maar, dat Solent gewoon een meisje (Gerda) verleidt en met haar trouwt, terwijl hij vrijwel direct daarna verliefd wordt op een ander (Christie Malakite). Hij wandelt tot hij een ons weegt, waarbij hij overal met zijn stok op slaat of in port, legt overal en nergens visites af waarbij hij heel veel kopjes thee drinkt en boterhammetjes eet, en zet van al zijn dorpsgenoten de scheiding goed en kwaad duidelijk in het oog. Er valt een hoop te ontwaren, incest, homoseksualiteit, overspel, moord, alles komt langs. Voor zijn tijd was hij opmerkelijk over over seksualiteit. 

Hij schreef de roman in de landelijke staat New York, het boek werd gepubliceerd als Amerikaanse en als Britse editie. in 1929. Het is de vierde roman van Powys, en zijn eerste literaire succes. De steden  Ramsgard en Blacksod waar het zich afspeelt zijn fictief, de regio is Dorset, waar Powys school ging.

Ik leerde de naam Powys kennen uit Pelgrim langs Tinker Creek. 

p. 133: We hebben geen reden de plantenwereld een zeker traag, sluimerend, vaag, groot, bedaard semibewustzijn te ontzeggen.'

De natuur tekent hij soms ongelooflijk mooi. Ik citeer The Guardian, uit 2006 (mijn vertaling): 

"Het is moeilijk te beschrijven hoe de eigenaardige sensatie van dit werk wordt gegenereerd. Velden en rivieroevers, bloemen en bomen, cottage interieurs en landhuizen, begraafplaatsen en kleine winkels in de stad, herbergen op het platteland, worden beschreven met nauwgezette precisie, zoals in een mid-Victoriaanse roman, maar de sfeer waaruit ze voortkomen draagt een vreemde psychische intensiteit. De stemming is niet gotisch, hoewel het plot gotische elementen heeft; het is ook niet romantisch, hoewel het conflict van Wolf's seksuele verlangens een centraal thema is. Wolf's gevoeligheid en "fetisj-aanbiddende" denkprocessen worden geportretteerd met een zinderende, dwangmatige directheid in tegenstelling tot welke andere fictie dan ook. (.....) Op bijna elke pagina staat wel een openbaring. Wolf, die wandelt door een dorpstuin aan het einde van een steegje, waar plukken van peterselie en hangende chrysanten staan, "waaruit de ziel leek te zijn gewassen", wordt plotseling gegrepen door de aanblik van een steen "bedekt met een soort van levendig groen mos, klein en fluweelachtig, dat leek te genieten van de jeugdige volmaaktheid van zichzelf, temidden van de algehele ontbinding. In een moment, als een stormloop van warme zomerlucht, kwam er vlagen van herinnering zijn geest binnen aan zekere pierpalen aan het strand in Weymouth, bedekt met klein groen zeewier ..."

(Prachtig, AdW, dit bewonder ik dan weer wel!)

The River Yeo at Bradford Abbas. In a letter in 1925 Powys refers to the setting of Wolf Solent: "It won't really be Bradford Abbas nor will Yeovil be Yeovil or Sherborne Sherborne, but it will be my idea of those places". The River Yeo (Lunt in the novel) runs through all these places.

Van The Bookbinder's Daughter haalde ik deze tekst: 

Wolf's "mythologie" die hem heeft beschermd tegen de harde realiteit van het menselijk leven, is verbrijzeld wanneer hij zich vestigt in een landelijke, Engelse stad in Dorset. Aanduidingen van moord, zelfmoord, incest, en liefdesaffaires verstoren de stille uithoeken van zijn geest waarin hij zich graag terugtrekt. De verschillende schandalen in Dorset lezen als een Griekse tragedie, omdat Powys er dol op is rond te ploeteren in hetzelfde soort taboe-onderwerpen als waarmee de oude mythologie zich bezighoudt. En als Wolf geschokt of ontdaan is, roept hij uit: "Ailinon!", de rituele kreet die het medelijdende koor in Aeschylus's Agamemnon uit. Maar de grootste verdelger van Wolfs gemoedsrust is het resultaat van de keuzes die hij zelf maakt: hij besluit met Gerda te trouwen, de mooie achttienjarige dochter van de lokale grafsteensnijder Torp - waar hij al snel spijt van heeft: "Deze moord op zijn 'mythologie' hoe kon hij het overleven? Zijn 'mythologie' was zijn ontsnapping uit het leven, zijn ontsnapping naar een wereld waar machines hem niet konden bereiken, zijn ontsnapping naar een diepe, groene, mooie wereld waar gedachten zich ontvouwden als grote, mooie bladeren die uit de diepten van blauwgroen water groeiden." .”

Powys: 

"As I wrote Wolf Solent travelling through […] the United States […] I became more and more intensely aware […] of the country round Sherborne; with the Abbey and the Preparatory School and the Big School. 

Ik vervolg het citaat van The Bookbinder's Daughter: 
Maar het is moeilijk om te sympathiseren met Wolf, omdat hij ervoor kiest het enige dat zijn bestaan gelukkig zou maken los te laten. Net nadat hij met Gerda trouwt, realiseert Wolf zich dat hij diep verliefd is op Christie de dochter van de lokale boekhandelaar. Christie biedt hem alle dingen die zijn huwelijk ontbreekt - zinvolle gesprekken met een intellectuele vrouw die ook fysiek meer het type vrouw is tot wie hij wordt aangetrokken. Ook al noemt hij haar zijn "zijn ware liefde" en heeft hij de mogelijkheid om een leven met haar op te bouwen, houdt zijn traagheid en zijn onvermogen, ja zelfs zijn onwil, om zijn zorgvuldig geconstrueerde, Engelse leven te verliezen hem tegen. Als Wolf zijn neef, Lord Carfax spreekt, die hem een bezoek brengt vanuit Londen, merkt hij over diens uiterlijk op: "Zijn compacte, stevige figuur, en zijn standvastige, doordringende blik, presenteerden zich aan Wolf als de belichaming van elke 'banked-up en buttressed' (opeengestapelde en gefortificeerde) traditie in het Engels sociale leven." Wolf verzandt omdat hij niet bereid is zijn eigen Engelse sociale leven af te werpen -zijn vrouw, zijn nette huisje in Preston Lane, en zijn respectabele maar ellendige baan als leraar. Hij beweegt rustig mee in zijn ellendige dagen om de schijn van zijn nette, zorgvuldig geordende, kleine leventjes hoog te houden: "Hij hield zijn geest expres laag, visualiseerde de ontelbare momenten van ongemak, van nerveuze ellende, die voor hem lagen. Hij strekte zijn hand uit om aan die ellendige toekomstige momenten te trekken, zodat hij ze zich nu zou kunnen toeeëigenen, ermee zou kunnen spelen."

Andere uitgave Wolf Solent.