woensdag 28 november 2018

Eh,,,, Welke opvolger? Senia-bespreking Wheermolen, Purmerend.

Tja, over welke opvolger hadden we het precies?? 
Rob Jetten, de opvolger van Alexander Pechtold?
Of de opvolger van Obama?
De opvolger van Advocaat, Ronald Koeman?
Rutte: ik word niet de opvolger van Tusk....
Dijsselbloem en zijn opvolger Mario Centeno.
Of één van deze twee.... Of allebei. 
Nee, het ging o ver Tiberius, het boek van Willemijn van Dijk. Opvolger van Augustus. Zelf weer opgevolgd door Caligula, 
Caligula, opvolger van Tiberius.
Al die hedendaagse opvolgers: daar heb ik wat mee... Maar in de opvolging van 'die oude Romeinen' kan ik me toch slecht verplaatsen. Het hele systeem van adoptie, waardoor men de erfopvolging regelde, is me vreemd... Livia Augusta die na haar mans dood door hem als dochter werd geadopteerd... En die vóór haar huwelijk met Augustus hem het allermeest moest vrezen???

Er bleven sowieso zo veel vragen open na het lezen van dit boek. Waarom hadden we allemaal het gevoel bij het lezen van de samenvatting dat we een heleboel niet, of over het hoofd gezien hadden? En wat voor karakter had die Tiberius nu precies, was het een boekenwurm, of een wreedaard, die mensen van een grot afgooide? Maar waarom lazen we dat niet in het boek, maar op internet? 

Ik weet het niet goed. 
Augustus de Verhevene... Door de Senaat werden hem de deugden virtus, clementia, iustitia, en pietas toegekend. Tijdens zijn leven nam Augustus het ambt van pontifex maximus op; als opperste priester van de Romeinse staatscultus kon hij nu ook de religio Romana naar zijn zin regelen.
Augustus als pontifex maximus. 
Er bestaat een interessant boekje dat ik vond op HISTORIEK.  Het heet Goede keizers, slechte keizers, en is van René van Royen.
Ik denk dat het een zeer welkome aanvulling zou zijn op het boekje De Opvolger. 
Van Royen beschrijft hierin onder meer de mythe van het keizerschap:
“Seneca schreef het al in zijn voor de jonge Nero bedoelde ‘De clementia’ waar de keizer de moreel verhevene is en de stadhouder van de goden op aarde. Keizer Trajanus was ook niet zomaar een bestuurder, maar gewoon de beste mens op aarde. Daarom konden keizers na hun dood ook tot god verklaard worden. En zo ontsteeg het keizerschap de politieke realiteit.” (121)De ontwikkeling van het keizerschap ging in de twee à drie eeuwen na Caligula steeds meer de richting op van de keizer als een van god gegeven heerser die boven elke wet stond. Er ontstond een mythe waarin de keizer feitelijk een god werd, de enige persoon op aarde om wie het allemaal moest draaien."

Verder vond ik het interessant te horen vermelden dat er tegenwoordig weer een enorme vulkaanuitbarsting verwacht wordt:
Campi Flegrei. De krater van de vulkaan is tot elke uithoek volgebouwd. Er wonen 500.000 mensen. © LightRocket via Getty Images
Als een reusachtige pizzabodem komt de krater van de mysterieuze vulkaan Campi Flegrei omhoog, in steeds hoger tempo. Dat kan een voorbode zijn van een verwoestende natuurramp, in zeer dichtbebouwd gebied. Ten westen van Napels. 
De grot van Sperlonga, ook wel de grot van Tiberius genoemd. 
De natuurlijke grot was aangekleed met in totaal zes beeldengroepen. Hoofdpersoon van deze beeldengroepen was Odysseus, die na tien jaar strijd rond Troje de list bedacht van het houten paard en die na de inname van Troje nog eens tien jaar nodig had om zijn Ithaca te bereiken. De grot fungeerde als een soort openluchttheater voor de dinergasten, die aanlagen op een eilandje in het waterbassin dat in en buiten de grot was aangelegd. Ongetwijfeld werden de beelden met slim geplaatste fakkels en dansende auteurs verlevendigd. De avonturen van Odysseus werden al door Homerus beschreven in zijn Odyssee. De andere scènes vinden we ook terug in de Metamorphosen van Ovidius.
Romeinen liggen aan aan het diner.
Je ziet goed hoe de banken iets naar boven oplopen. Ook zie je de uitsparing in de tafel. Dit zie je wel vaker en men weet nog niet precies waar het voor was. 
Het kunstwerk heet Noviomagus; vernoemd naar de oude Latijnse naam van Nijmegen. Deze granieten pilaar werd in 2005 groots onthuld door o.m. toenmalig premier Balkenende.
De restanten van de zuil zijn te zien in museum Het Valkhof, naast andere vondsten uit de Nijmeegse aarde. Heb je geen zin om je geld daaraan uit te geven, dan kan je altijd nog gratis wegdromen bij het bekijken van de scheve granieten zuil voor het museum met het bronzen afgietsel van de Godenpijler als voetstuk.
Met de historie van de Romeinse pilaar in je achterhoofd is dit kunstwerk zo saai en lelijk nog niet.
Godenpijler Museum Valkhof, Nijmegen. 
De restanten van de Godenpijler bestaan uit twee stukken, waarop reliëfs zijn aangebracht. De middelste reliëfs zijn in zijn geheel bewaard gebleven, van de bovenste en onderste slechts gedeeltes. Op de goed bewaarde reliëfs is onder meer Tiberius, toenmalig keizer van het Romeinse Rijk, afgebeeld. Hij brengt een offer aan de goden door wijn te gieten op een altaar. Dat het om Tiberius gaat, kan je zien op de offertafel, waarop Tibr Sar staat. Het is een afkorting van Tiberius Caesar, Latijn voor ‘keizer Tiberius’. Naast de Romeinse vorst staat Victoria, de godin van de overwinning. Zij houdt een lauwerkrans boven zijn hoofd. Op de andere kanten van de Godenpijler zijn de goden Apollo en Bacchus en godinnen Ceres en Diana afgebeeld. Deze goddelijke entourage moest laten zien dat Tiberius de goden achter zich had staan in zijn leiderschap over het Romeinse Rijk.
Dan nog een keer over de Grota Sperlonga: 
De gasten in de grot konden niet alleen genieten van een spectaculair uitzicht, maar ook van imposante marmeren beeldhouwwerken die de keizer in de grot had laten vervaardigen door Griekse beeldhouwers. Toch was een diner op deze bijzondere locatie volgens Rutgers "geen onverdeeld genoegen: de omgeving was mooi, het eten geweldig, maar de betweterige gastheer was ronduit onuitstaanbaar."
Uit een lezing door professor dr. Leonard Rutgers, 2015. 

Prof.Dr. Leonard Rutgers. 
The central group at Sperlonga, with the Blinding of Polyphemus; cast reconstruction of the group, with at the right the original figure of the "wineskin-bearer" seen in front of the cast version. Photo: Wikimedia Commons/Carole Raddato.

zondag 25 november 2018

Boek van vergeving, Willem Glaudemans, 2013.

Boekomslag
Willem Glaudemans schreef eerst het boek Het wonder van vergeving, dat hij nu een standaardwerk noemt, een studie- en werkboek. Daarna kwam dit Boek van vergeving. Het geeft dezelfde inhoud, maar meer in hapklare brokken. Bouwstenen, noemt hij ze zelf.
Er staat een indrukwekkende inleiding in van de weduwe van Gerrit-Jan Heijn, Hank Heijn-Engel. Zij was in staat de moordenaar van haar man, Ferri E. (Elsas) vergeven. Het was een daad waarmee ze vooral zichzelf een grote dienst bewees: Ik ben er geestelijk rijker uit gekomen en de wond is volledig weg. En heel belangrijk: het is onomkeerbaar, die wond komt nooit meer terug, zegt ze in een voorwoord bij dit boek van Glaudemans.
In dit boek vertelt Hank Heijn haar hele verhaal. 
En om het verhaal rond de moord op Gerrit-Jan Heijn compleet te maken, vermeld ik hier het boek van Els Hupkes, de vrouw van Ferdi Elsas. Ik las er wat schokkende details uit. 
Elsas overleed in 2009 door een verkeersongeval, hij werd overreden door een graafmachine. 
Maar dit verhaal uit de vaderlandse geschiedenis is een zijspoor bij het Boek van Vergeving, overigens wel een indrukwekkend zijspoor.
De hoofdzaak is die vergeving, en daar staan inzichten die ook niet mis zijn. Glaudemans komt terug op het boek Een cursus in wonderen, dat hij mede in het Nederlands heeft vertaald. 
Wat daar staat als hoofdzaak, is ook van toepassing op het thema 'vergeven': we kunnen de werkelijkheid niet kennen. 
We kennen de werkelijkheid niet.
Vergeving zoals hier gehanteerd is anders dan de vergeving zoals we er gewend zijn naar te kijken (zoals in de katholieke kerk bijvoorbeeld.)
Vergeven is een keuze. Het ego kan niet vergeven, want die koestert pijn en woede, schuld en slachtofferschap. 
Het ego kijkt altijd naar buiten, niet naar binnen. Van buiten moet de bevrijding komen: hij/zij heeft mij vernederd, pijn gedaan... Ik moet en zal gelijk krijgen.
Je kunt altijd enorm veel excuses vinden om niet te vergeven: dit is te erg, of hij/zij moet eerst beloven het nooit meer te doen, et cetera.
Feiten zijn neutraal; we worden nooit boos om een feit, maar om onze interpretatie ervan. Het zijn onze verhalen en oordelen  die ons aanzetten tot het ervaren van iets als pijnlijk en het belangrijk genoeg vinden er kwaad om te worden. 
Vergeven wordt eigenlijk pas nodig als je een ander veroordeeld hebt. 

Oordelen 'krijgen kindjes', ze groeien uit tot een heel verhaal. Kijk je met een veroordelende blik, dan is er in de wereld genoeg voorhanden om te veroordelen. Daar word je niet gelukkig van. 
Slachtofferschap is een keuze, een innerlijke houding die je zelf aanneemt. Dat is andere koek dan wat we liever horen: dat we een onschuldig en beklagenswaardig slachtoffer zijn. Het gaat er niet om, het slachtoffer een trap na te geven, maar om in te zien dat deze waarheid jezelf kan bevrijden. Want als het van 'de dader' af moet komen, kón je je er niet van bevrijden - het hing van hem/haar af. 
Wie de verantwoordelijkheid neemt voor zijn leven kan geen slachtoffer zijn, wat er ook maar gebeurt. 
Slachtofferschap kan een levenshouding zijn geworden, je hebt je helemaal met die rol geïdentificeerd, 'ze moeten altijd jou hebben.' Je kunt er niets aan doen, je ouders waren niet leuk, je partner niet, je had rot kinderen, een vervelende leidinggevende op je werk. Mét de verantwoordelijkheid heb je ook je eigen kracht en autoriteit uitgeleverd.
Vergeven doe je daarom uit liefde voor jezelf, je hebt er de ander niet voor nodig. Vergeving zuivert je van je oordelen, je wrok, haat en slachtofferschap. Door naar binnen te kijken krijgen we de helende kracht van vergeving.
Vergeving gaat altijd over het verleden. Het is altijd het verleden dat opspeelt en ons uit het NU haalt. 
Vergeven is het loslaten van alle hoop op een beter verleden. 
We zien ons verleden geprojecteerd tot we het hebben opgelost. We zien 'oude dia's' over de werkelijkheid heen. Het kan de oorzaak ervan zijn, dat iemand je irriteert: hij/zij kan je herinneren aan iemand uit je verleden die je nog niet vergeven hebt.
Bij vergeven gaat het vrijwel altijd om grensoverschrijdingen: je waarheid is teniet gegaan, belofte niet nagekomen, je werd in een hoek gedrukt enzovoorts. Je ruimte werd niet gerespecteerd. Maar daar gaat het niet zozeer om, het gaat om ons oordeel daarover. Onze interpretatie van het feit.
Binnen relaties gaat het er altijd om: de ander ruimte geven, en zelf ruimte nemen. Je mag er niet van uitgaan dat de ander je grenzen wel kan raden, je moet die helder en duidelijk aangeven. 
Het niet gezien worden blijkt de grootste pijn te zijn. Het is vooral de erkenning van wie we werkelijk zijn die zo belangrijk voor ons is, en die in vele gevallen uitblijft. Juist van mensen die ons het meest na staan.
Moeten we daarom om erkenning blijven bedelen? Het antwoord luidt: Je bestaansrecht ontvang je van je ziel, niet van anderen. 
- Ik moet bekennen, op dit punt aangekomen, dat dit een lastig iets is. - Maar in het vervolg van dit boek komt hier toch iets meer over wat helpt, namelijk als je je verlangens probeert te verwoorden. 

Glaudemans noemt ook valkuilen:
Er is een manier van 'vergeven'die niets anders is dan het herbevestigen van schuld. Hij noemt het 'de verticale vergeving': jij bent 'de goede partij' omdat jij vergeeft, de ander de kwade. Je stelt je boven de ander. Dit is geen vergeving, maar vernedering. De afscheiding blijft, het zwart-wit denken. 
Ware vergeving herstelt gelijkwaardigheid. 

We vergeven onszelf de oordelen die we over de ander hebben. En: je kunt blijkbaar de vergeving van een ander pas ontvangen als je jezelf vergeven hebt. 
Vergeven is dus louter een innerlijk proces, waarbij je de ander niet nodig hebt. Het gaat er niet om wat jij mij aandoet, maar wat ik mijzelf aandoe door niet te vergeven. Alle vergeving is in wezen zelf-vergeving, we vergeven onszelf onze oordelen, we laten ze los.

Het verhaal verdampt, wanneer niemand er meer in gelooft. Vergeten is het resultaat van vergeven.

Vergeven is niet verzoenen! Vergeving hoeft per se niet te leiden tot het herstel van de relatie met de  ander. Dat zou het nodeloos ingewikkeld maken, vooral als jij zelf helemaal geen relatie met die ander wil. Het kan als eis aan vergeving gesteld een enorme hinder zijn in het onbevangen aangaan van je innerlijke proces. Echt verzoening ontstaat alleen als twee mensen (een betrekkelijk zeldzaam geval) ongeveer gelijktijdig  hun innerlijke vergevingsproces voltooid hebben. 

Een tweede deel van het boek geeft praktijk-aanwijzingen hoe je iemand kunt vergeven:
Je afzonderen, naar binnen kijken en vaststellen wat je precies gekwetst heeft, boos heeft gemaakt, gekleineerd enzovoorts. 
Vervolgens je grieven omzetten in verlangens. Bijvoorbeeld: Je hebt tegen me gelogen wordt: Ik had liever gehad dat je de waarheid tegen me gezegd had. 
Dan treed je de ander symbolisch tegemoet, waarbij je goed in de gaten houdt dat hij jouw grens niet overschrijdt. Jij, ...... ik had liever gehad dat jij....... Maar dat deed jij niet, of kon jij niet. Dus laat ik nu deze verwachting over jou los. 

Een volgend lastig stukje is het scheiden van verantwoordelijkheden. Dikwijls heb je verantwoordelijkheden gedragen die niet de jouwe waren. Het is essentieel dat je die verantwoordelijkheid teruggeeft aan de persoon die het betreft. 
In twee stappen:
Ik geef jou de verantwoordelijkheid terug voor deze situatie, die is niet van mij, die hoort niet bij mij. Hier heb je haar helemaal terug. 
Daarna:
Ik neem zelf de verantwoordelijkheid voor mijn leven, ik claim mijn kracht, mijn ruimte, mijn energie. 
Ten slotte moet je kunnen komen tot acceptatie: Ik ben bereid jou te accepteren zoals je in deze situatie in het verleden ben geweest. 

Jezelf vergeven is een hoofdstuk apart: 
Op wat voor manier heb jij jezelf steeds gestraft? Met dat onderzoek moet je beginnen.
1. Ontdek je zelfverwijten;
2. Zet je zelfverwijten om in verlangens: ik had liever gehad dat ik in staat was geweest....
3. Treed jezelf tegemoet: Verbind je met je ziel, je Hoger Zelf.... en spreek naar je denkbeeldige ik uit het verleden: Ik had liever gehad dat jij toen.... Maar dat deed jij niet, of dat kon jij niet.... 
4. Dus laat ik nu deze verwachting over jou los.
5. Neem de verantwoordelijkheid voor je aandeel in deze situatie en je onvermogen het destijds anders te doen.
6. Accepteer jezelf. 

Een andere methode voor vergeving is overgave. Ik laat die nu even, ik vond het bovenstaande voor mijzelf beter. 
Dan is er nog een hoofdstuk met Extra oefeningen, waaronder bijvoorbeeld die over het loslaten van valse zelfbeelden

dinsdag 20 november 2018

Als Beale Street kon praten, James Baldwin, 2018 (1974)

Boekomslag; Baldwins roman van 1974 werd nu pas vertaald. 
Ik was destijds erg onder de indruk van de documentaire I am not your negro, over James Baldwin. Ik vond het dus leuk een Nederlandse vertaling van dit boek van hem te zien, in boekhandel Waanders in Zwolle. Met de verjaardags-boekenbon van Tessel en Joost kocht ik dit boekje. (PM: het werd in 1975 ook al in Nederlandse vertaling uitgebracht.)
Nou is er met de titel iets merkwaardigs aan de hand: de straat ligt niet in New York, waar het verhaal zich afspeelt, maar in Memphis, Tennessee. 
 
Beale Street, 1974
Beale Street 2014
Nog een keer Beale Street, ik weet niet welk jaar. Bijnaam van Beale Street: Home of the Blues
Volgens sommigen refereert de titel aan 'Beale Street Blues', een lied van de Amerikaanse componist en liedschrijver W.C. Handy.  Beale Street was een centrum van Afro-Amerikaanse muziek in Memphis-Tennessee; publicatiejaar 1917.
Mensen met grote namen, als B.B. King en Louis Armstrong kwamen daar vandaan. Een groot stuk geschiedenis van zwarte Amerikanen heeft zich daar dan ook afgespeeld.
Zie over de geschiedenis van Beale Street onder andere DEZE SITE.
Maar zoals gezegd: de roman speelt zich af in New York. Ik vond het een goed boek, maar wel een in- en in-treurig boek. Een zwarte jongeman, Fonny, zit onschuldig gevangen, alleen maar omdat hij zwart is. Hij wordt onterecht beschuldigd van verkrachting, maar dat ligt aan een corrupte witte agent, Bell. Fonny staat op het punt vader te worden, zijn vriendin Tish (Clementine)  is zwanger van hem. 
We krijgen te lezen uit wat voor familie Fonny stamt, met vader Frank, zijn moeder en twee zussen, en die van Tish: moeder Sharon, zus Ernestine en vader Joseph. 
Vooral het gezin van Tish is uiterst liefdevol, Sharon en Ernestine ('Zus') zijn haast te mooi, erg idealistisch getekend. 
Sharon reist voor het koppel naar Puerto Rico, waar de verkrachte vrouw (Mrs. Rogers) heen is gegaan, om haar ervan te overtuigen dat aanstaande schoonzoon Fonny niet de verkrachter geweest kan zijn. Helaas mislukt die missie. 
Frank pleegt zelfmoord, Fonny wordt op borgtocht vrijgelaten. De baby wordt geboren, hoe de rechtszaak af zal lopen blijft open. 
Amerikaanse editie.
James Baldwin

De familieverhoudingen zijn mooi getekend, soms een beetje te mooi, zoals ik al zei. En toch schuilt er ook authenticiteit in. De baby wordt bij voorbeeld bij Tish thuis vol liefde verwacht, moeder en zus offeren zich op voor de aanstaande moeder. Misschien wat utopisch, maar ook aanvaardend. 
Ik vond ook een scene in de kerk erg mooi, waarin we de moeder van Fonny zien die naar een zwarte kerkdienst gaat. Eigenlijk zit ze zich enorm aan te stellen, met een witte roos op haar hoed, die heen en weer zwiept. Ik zag het gewoon voor me, een meesterlijk stukje. pagina 40-47
Ook Fonny in de gevangenis, met een scene dat hij masturbeert uit eenzaamheid en wanhoop vond ik mooi: ongelooflijk eerlijk. 
En Baldwin schreef een mooi stukje over de vrouwelijke en mannelijke verbeelding, hoe mannen en vrouwen elkaar zien. 
Het meest treffend is wel de somberheid die me steeds meer gevangen hield van het verhaal: het onrecht dat Fonny en Tish werd aangedaan, twee jonge levens die kapot werden gemaakt. Vooral zo erg, omdat de jonge man (beeldhouwer) zo veel in zijn mars heeft, en hun hele leven nog moet beginnen. 
Omdat ik zelf van mening ben dat rassendiscriminatie nog steeds niet echt weg is, raakte me dit boek zo. 
Overigens wordt het boek ook binnenkort als film uitgebracht. Regisseur is Barry Jenkins.
Zo zag de editie van 1975 eruit. 
Poster met spelers bij de film.
Nog eens James Baldwin.
Het is nog eens van belang James Baldwin te noemen als voorvechter van de Civil Rights Movement. Drie belangrijke zwarte activisten verloor hij tijdens die strijd, waaronder Martin Luther King.
Fonny in de film. 
Poster.
Trailer.

maandag 19 november 2018

Final Portrait, Stanley Tucci, 2017.

Dvd-hoes
Ik ben een fan van Geoffrey Rush, die in deze film de rol van Giacometti vertolkt. Hij doet het weer voortreffelijk!
Maar een fan van de persoon Giacometti ben ik bepaald niet! Ik vind sommige van zijn werken mooi - en sinds mijn bezoek aan De Fundatie in Zwolle zelfs steeds beter - maar qua persoonlijkheid vind ik hem verschrikkelijk! Een hork van een echtgenoot, iemand die zijn model liet wachten en wachten en wachten, en intussen een hoer nodig had, die hij, anders dan zijn vrouw wél in de watten legde. 
Zijn vrouw, die overigens ook voor hem poseerde. Zijn hoertje had hij omdat ze hem vrolijk maakte. 
Zijn vrouw kreeg ternauwernood een nieuwe mantel, zijn hoertje kreeg een nieuwe auto. 
De film gaat over één van Giacometti's laatste geschilderde portretten, dat van de schrijver James Lord. 
James Lord, Amerikaans auteur, 1922-2009.
Lord schreef  een biografie over Giacometti, daaruit is voor deze film geput. 
Dit is Lord's biografie van Giacometti. Voorop staat de schildering van het bewuste portret van Lord.Het speelt de hoofdrol in de film. 
Boven en onder: het portret nog eens. Het verschil met het portret onder en boven is de 'kalk' rondom het hoofd en de schouders van Lord. Giacometti was nooit tevreden, en overschilderde het portret meerdere malen. Tot wanhoop van de Amerikaan, die zijn vlucht terug naar Amerika verscheidene keren liet omboeken. Met dergelijke problemen van zijn model hield Giacometti zich totaal niet bezig.

Hier zien we James Lord, gespeeld door Armie Hammer, zoals hij poseert voor Giacometti. Giacometti had hem gevraagd, en gezegd dat het met twee uurtjes wel bekeken zou zijn. 
Aan tafel met de kunstenaar en zijn vrouw.
Eindelijk terug naar huis.
Geoffrey Rush speelt zijn rol overtuigend. Hij lijkt zelfs op Giacometti!
Giacometti zelf.
De opnames in zijn atelier waren echt prachtig! Hier aan het boetseren, terwijl zijn model zit te poseren.

Volgens mij is de kop vooraan naar zijn broer Diego gemaakt. Er wordt wel gezegd dat Diego in alle werken terugkeerde.
Op de achtergrond de armoedige omgeving waarin hij woonde. Hij is nooit verhuisd, maar zwom in het geld. Hij gaf er niks om. Zijn adres: de Rue Hippolyte Maindron 46.
Vanf dit trappetje gooi hij op een gegeven moment allemaal bankbiljetten naar beneden. 
Op de voorgrond zien we hier Giacometti's broer, Diego, die hem altijd hielp. 



Links hier het vrolijke hoertje.  
Giacometti's vrouw, Annette Arm, en Lord.
Regelmatig wandelden ze op een kerkhof in Parijs.

Vlak na het vertrek van James Lord overleed Giacometti. Vermoedelijk een longontsteking na een ritje in de open wagen van zijn minnares. 
Trailer. Geeft een mooie indruk!
Regisseur Stanley Tucci; ook bekend als acteur.