Een spiegel voor narcisten, Martin Appelo, 2013.

Narcisme is een leuk onderwerp; iedereen heeft wel iets narcistisch in zich. Het is leuk om in dit boek in de spiegel te kijken. 

'Een spiegel voor narcisten' heet het boek niet voor niks. Narcissus was in de Griekse mythologie de jongeling die niet kon ophouden zichzelf te bewonderen in de spiegel. 

Heel prachtig heeft Caravaggio dit geschilderd:

Caravaggio, 1598-1599

Maar de eerste was hij niet: hier een muurschildering uit Pompeï, ca. 70 na Christus.

Hier nog een paar uitingen in de kunstgeschiedenis: Metamorfose van Narcissus, 1937, Salvador Dali

Nikolai Kalmakov, self portrait as Narcissus, 1922.

Echo en Narcissus, John William Waterhouse, 1903

Zo ziet het boek eruit.

Enkele hedendaagse narcistische plaatjes

Haha.

Of gewoon ijdel?

Ik vond dit een goed geschreven en informatief boek. Wel heb ik een beetje mijn buik vol van psychologische en therapeutische boeken, dus echt van kaft tot kaft heb ik het niet gelezen. De stukken die ik wél interessant vond, wil ik hier toch even noemen.
Allereerst het beginstuk, waarin uit de doeken gedaan wat narcisme is. Narcissus komt voor in de Griekse mythologie. De jongeling Narcissus, verliefd was op zijn eigen spiegelbeeld, stond voorover gebogen bij het water om zichzelf te bewonderen. Hij eindigt totaal vereenzaamd, omdat iedere wederkerigheid ontbreekt.

Het voorover gebogene van Narcissus zie je in de bloem ook.

Wat is een narcist? 

Om het even kort door de bocht te formuleren: .

Een narcist is aanstellerig, eist de aandacht op, is vaak een Einzelgänger, legt meestal de fout bij anderen, nooit bij zichzelf, enzovoorts. Een heel rijtje kenmerken, waarvan 'zichzelf opblazen' een van de vier hoofdkenmerken is, Samen met een instabiele basis, gebrek aan wederkerigheid en afstoten vormt zichzelf opblazen de narcistische cirkel.

Het ontstaat door een stoornis in de ontwikkeling naar autonomie in de vroege jeugd. Het kind krijgt te veel of te weinig van de 'oersoep' (de vormende liefde van de eerste verzorgers, de moeder vooral) die het nodig heeft.
Verder zijn er soorten narcisme, angstig en depressief narcisme.
Maar dat neem ik maar van Appelo aan.

Heel boeiend vond ik de beschrijving van enkele publieke figuren, vooral Steve Jobs, maar ook Pim Fortuyn.
Met de biografie van Steve Jobs zijn Ton en ik al enige tijd bezig, Te zijner tijd volgt daar hier ook wel een blog over. Ik wil alvast kwijt dat ik het een verschrikkelijke man vind, die heel wat wonden geslagen heeft bij de mensen om hem heen.
Appelo maakt duidelijk, dat Jobs als kind enerzijds te weinig van de 'oersoep' gehad heeft - zijn ouders stonden hem onmiddelllijk na de geboorte ter adoptie af. Anderzijds te veel, omdat zijn adoptief ouders hem geen enkele grens stelden. Dit bij elkaar maakte Job tot een onmogelijk mens, die voornamelijk anderen beledigde.

Hij mag dan veel moois hebben gemaakt, hij was voor zijn omgeving vaak een hufter.

Interessant vond ik het, dat de gesloten Apple-computer vergeleken wordt met Jobs zelf: hij geeft nooit te kennen wie hij eigenlijk is. Je komt er 'niet in bij hem.' Hij verwaarloost zichzelf als hij kanker heeft, met zijn houding van 'dit treft mij niet.' Ten slotte haalt zijn vrouw hem ertoe over zich te laten opereren, wat een grote overwinning was. Ook een zelfoverwinning voor Jobs. Helaas was het toen al te laat. Maar Appelo toont aan, dat de enige manier voor een buitenstaander is om om te gaan met een narcist is hem tot de orde te roepen, een grens te stellen.

De kleine prins van zijn moeder. Pim Fortuyn

Het verhaal over Pim Fortuyn was daarom zo interessant, omdat Fortuyn zelf geschreven heeft over zijn jeugd. Speciaal dat hij voor zijn moeder 'het prinsje' was. Hij moest het eigenlijk in de liefde voor zijn moeder beter dan zijn vader doen. Eigenlijk is van geen der beschreven narcisten het verleden zo duidelijk opgetekend als van Fortuyn in diens autobiografie.
Nina Brink wordt nog beschreven, en Neelie Smit Kroes. Ook de voetballer Ibrahimovic.
Omdat ik de laatste niet eens ken, heb ik dat stuk maar helemaal overgeslagen. Nina Brink is voor mij wat uit beeld. Van Smit Kroes kwam de diagnose toch een beetje als een verrassing. maar wat Appelo zei klopte toch wel: dat een feest in Rotterdam geen feest was, als Smit Kroes en Bram Peper er niet waren; dat ze idiote uitgaven deden, en vonden dat dat 'wel kon'; dat Smit Kroes niet opgewassen was tegen het 'old boys'network', en  daarom later wraak nam met torenhoge boetes als Eurocommissaris. Dat ze Bram Peper liet vallen toen hij niet meer belangrijk was.... Ik weet niet precies op welke gegevens Appelo zich baseert, maar ik ben geneigd hem te geloven.

Wat een pose... Ik lees op internet dat dit 'een vernietigende biografie'  van haar is. Het blijkt  ook, dat dit  Appelo's bron is geweest.

In de laatste delen van Appelo's boek staan adviezen voor narcisten, en voor de mensen die met nacisten om moeten gaan.
Alweer kort door de bocht:
Leer je instabiele basis hanteren, Werk aan je innerlijke rust; Focus op je aandacht, en visualiseer een rustige situatie. Blaas jezelf minder op, en oefen je in wederkerigheid. Waardeer een ander. Durf om een gunst te vragen, en oefen je frustratietolerantie.
5 basisregels voor het omgaan met narcisten zijn: Probeer je te verdiepen in hoe hij/zij zo geworden is, en kijk of je daar begrip voor kunt opbrengen; maak een relatie-overeenkomst:wat wil en kan je van elkaar verwachten? Combineer kritiek met waardering, wees duidelijk, en ten slotte: bescherm de vrije ruimte.

De auteur; ook een narcist (of mens met narcistische trekken), bekent hij. Dat relativerende is leuk van hem. Appelo is gezondheidszorgpsycholoog en gedragstherapeut.