Capital in the Twenty-First Century, Thomas Piketty, 2Doc van Justin Pemberton, 2020.

Franse poster

Posters bij de 2Doc-documentaire, Justin Pemberton.

De tegenstelling: levensomstandigheden van de rijken (bezitters van het kapitaal) in het midden, en van de overigen, die met de puinzooi zitten, de afvalbergen aan de zijkanten.

Thomas Piketty. auteur van het boek, waarnaar deze documentaire is gemaakt. 

Boekomslag; eerste editie in het Frans, 2014.

Ik volg voor mijn blog deels het verslag dat ik vond op ROGERSMOVIENATION.

Karl Marx poogde in Das Kapital de relatie tussen arbeider en ondernemer in het kapitalisme te beschrijven. Zijn boek veranderde de wereld. De eerste publicatie was in 1867. Marx beschreef de "uitbuiting van arbeid" als de kern van een systeem dat enkelen rijk maakte en velen verarmden of zelfs vertrapten.

De Franse economisch-historicus Thomas Piketty stelt de relatie systeem en  'kapitaal' - in zijn boek  'Kapitaal in de 21ste eeuw' (2014) opnieuw aan de orde.

We zien een wereld in beweging door 1. een massale, plotselinge en recente herverdeling van rijkdom naar boven, 2. de vernietiging van de middenklasse in een groot deel van de geïndustrialiseerde wereld, 3. een toename van nationalisme en nativisme (begunstiging ingezetenen t.o.v. immigranten, AdW) onder de zwaar worstelende werkende klassen, die steeds meer onder druk staan. Piketty's timing kon niet beter zijn geweest.

De documentaire is een  overweldigend alarmsignaal, een oproep tot actie. Het geeft de feiten, is een levendige illustratie van de geschiedenis, en geeft die weer met veel citaten van deskundigen.  "Hoe zijn we hier terechtgekomen", is het thema in de eerste plaats.
Piketty voert een heel leger op van economen, historici, tv-deskundigen, academici en auteurs. Hij  begint zijn geschiedenis met de ineenstorting van het Sovjetrijk. Als student bezocht hij Oost-Europa, waar hij, zoals hij zei, getuige was van "een complete staat van mislukking".

9 november 1989, Val van De Muur.

De Koude Oorlog was gewonnen, maar zij die zich tot overwinnaars verklaarden,  rebelleerden  tegen het bestaande systeem van het communisme. In plaats van staatsregulering predikten ze een "oneindig geloof in de deregulering van de markt" en omarmden een cultuur van "de aanbidding van privé-eigendom". Die ommekeer kwam slechts een kleine, oligarchische "aristocratie" ten goede, aan het grote publiek werd een  ambitieuze leugen verkocht: helaas slechts een illusie.

Filmmaker Justin Pemberton ("The Nuclear Comeback") brengt de vele visies op het verhaal tot leven, te beginnen met het commentaar van Piketty zelf. Verder gebruikt hij oude educatieve tekenfilms, oud en recent archiefmateriaal, en clips van films zoals "Les Miserables", 'The Grapes of Wrath' en 'Wall Street'; verder tv-programma's zoals 'The Daily Show' en 'The Simpsons'.

Twee voorbeelden van de gebruikte illustraties:

Locatie voor Pride and Prejudice, van Jane Austen. De rijken (19e eeuw) waren rijk, en bleven rijk, voornamelijk door met andere rijken te trouwen. Zoals het in het boek van Jane Austen gaat: een edelman trouwt met een gewoon meisje, was buiten de orde.  

1% van de Engelsen had 70% van het land in bezit. 

Executie van Robespierre, 1794. 

De idealen van de Franse Revolutie leidden tot hypocrisie; er was opnieuw een systeem nodig om ze te doen naleven. (La Grande Terreur). 

Pemberton zet ook muziek in om de punten die de verschillende experts maken, te onderstrepen. De massa leeft in de steeds ijdel wordende hoop om net als Bush, Trump of Kardashian te leven. Bij dit onderwerp horen we de gesynthetiseerde vingerknippen en klagende, hebzuchtige teksten van Lorde's 'Royals':

Lorde's Royals, met tekst, illustratief bij het rijke leven van de bevoorrechte enkelingen. 

“We don’t care, we’re driving Cadillacs in our dreams
But everybody’s like Cristal, Maybach, diamonds on your timepiece
Jet planes, islands, tigers on a gold leash…”

"Het kan ons niet schelen, we rijden in Cadillacs in onze dromen
Maar iedereen is als Cristal (champagne, AdW), Maybach (dure auto, AdW), diamanten op je uurwerk
Jetvliegtuigen, eilanden, tijgers aan een gouden riem ..."

Naast hoofdpersoon Piketty zien we onder anderen de Britse economische historicus en tv-presentator Kate Williams, CNN-economiecommentator Rana Foroohar en nog veel meer andere deskundigen. Allen vertellen een deel van het verhaal. We worden meegenomen naar het 'feodalisme' dat in economische vorm overleefde tot de Tweede Wereldoorlog. 

Kate Williams, historicus.en tv-presentator, 1974. 

Rana Aylin Foroohar (1970); 

Amerikaans journalist en columnist bij de Financial Times; ook global economic analyst bij CNN.

Eind 18e eeuw hadden we de Industriële Revolutie, waarbij grotere winsten werden gemaakt. Kapitaal maakte kapitaal, staken was verboden. Sommigen verhuisden naar Australië, om een samenleving te creëren met meer gelijkheid. 

Maar in het westen pikten de rijken alles in, omdat ze werkkrachten konden huren. Er wordt een vergelijking getrokken met slavernij, want ook slavernij leverde meer kapitaal op. Slaven konden als onderpand worden belegd.

Engeland en Frankrijk hadden de halve wereld in bezit, door hun grote koloniale overheersing, en een erbij horend militair overwicht.. 

Opmerkelijk vond ik ook het feit, dat de mode regeerde: die stimuleerde de productie! Vanaf 1850 was er een grote kerstindustrie!

Nieuwe technieken vergrootten de ongelijkheid.

Cartoon 19e eeuws imperialisme; de wereldmachten verdelen China. Links Victoria, naast haar Keizer Wilhelm, daarnaast Tsaar Nicolaas. (Deze cartoon niet in de documentaire, maar van Wikiwand.

Duitsland was jaloers op de grootmachten Engeland en Frankrijk, vanwege hun territoria en de handelsroutes. Er kwam een strijd om het kapitaal. Feitelijk ging daar de Eerste Wereldoorlog om. 

Na 1914-1918 kwam er een belasting op de aristocratie, die inboetten aan macht. Vrouwen en arbeiders kregen meer rechten. Joseph Stiglitz vermeldt dat we op een rose wolk kwamen te zitten, met hele hoge koersen. De arbeidsmarkt raakte ontwricht.

The Roaring ’20s New Year’s Eve Extravaganza at Como Social Club

Van DEZE SITE.

De docu noemt dat de  'irrationele uitbundigheid' van na WOI van de Roaring '20s, waar ontwikkelde landen zich realiseerden dat het belasten van de aristocratie een goede zaak was, het uitvinden en exploiteren van 'krediet' een slechte zaak, en speculatie op Wall Street, het ergste van allemaal, omdat die uitliep op de Grote Depressie.

Joseph Eugene Stiglitz, (1943)

Amerikaans econoom, schrijver. Ontving in 2001 de Nobelprijs voor Economie. Staat kritisch tegenover globalisering en internationale organisaties als het IMF.

Professor Joseph Stiglitz vertelt, dat criminele bankiers (de grote boosdoners in de documentaire) in de gevangenis verdwenen voor de crash in Wall Street. De Glass-Steagall Act, aangenomen in 1933, werd destijds ingevoerd om de economie te beschermen tegen gokbankiers. Maar hij werd  ingetrokken in 1999!!
Na de Tweede Wereldoorlog werden de welvaart en de levensomstandigheden van het merendeel van  de werkende klasse verbeterd dankzij hogere belastingen voor de rijken, plus dank zij de sterke arbeidersbewegingen (vakbeweging). Er leek een betere verdeling van de welvaart aan te komen, opkomst van de middenklasse.

Yoshihiro Francis Fukuyama (1952)

Amerikaans socioloog, politicoloog en filosoof. Bekend neoconservatief denker. Bekendste werken zijn The End of History and the Last Man (1992) en The Great Disruption (1996). 

Deze, voor de verdeling van het kapitaal gunstige omstandigheden werden ook weer teniet gedaan. "De democratie werd verdrukt, ingepikt door elites over de hele wereld", volgens  Francis Fukuyama. Dit was een na-effect van de "shock" van het Arabische olie-embargo en de  opkomst van de Japanse economie in de jaren zeventig (Datsun automerk naar Amerika).

Autoloze zondag, 1973; shock van het Arabische olie-embargo; olie als politiek wapen. 

Margaret Thatchers anti-vakbonds- idealen, en Ronald Reagans uitdrukking "Make America Great Again" laten dat proces zien. Gewone mensen ervoeren verschuivingen in status, op de huishoudens kwamen spanningen, mensen verloren steeds meer terrein aan een steeds machtiger elite, die toegang had tot de overheid en begiftigd werd met tal van gunsten.

Paul K. Piff

Paul K. Piff, Ph.D., assistent professor psychologie en sociaal gedrag in Irvine, waar hij de leiding heeft over het Social Inequality and Cohesion Lab. Zijn onderzoek richt zich op 'the origins of human kindness and cooperation, and the social consequences of economic inequality.'

Wealth versus empathy: Does money make you mean? Interessant experiment van monopoly-spelers, van wie de een bevoorrecht was. Onthullend en onthutsend. Zie de rijke t.o. de arme speler. 

Paul Piff, psycholoog aan de Universiteit van Californië (Irvine) vertelt over zijn studies van de menselijke natuur, van hebzucht en ongevoeligheid, en illustreert hoe het ‘doorsijpelen’ in de economie nooit werkt, omdat het onze aard is om NIET te delen. De rijken worden instinctief de "gemakzuchtige, niets-doende rijken" in de kapitalistische zin van het woord: hun geld werkt nergens anders voor dan voor henzelf, en helpt ook niemand anders dan henzelf.

Beeld van de trickle-down economy, het doorsijpelen. Werkt niet, volgens Paul Piff.

Ander plaatje voor hetzelfde. Trickle-down theory of -economy. 

Verwijst dus naar de economische stelling dat belastingen op bedrijven en rijken in de samenleving moeten worden verlaagd als middel om bedrijfsinvesteringen op korte termijn te stimuleren en de samenleving op lange termijn ten goede te komen.

Oxfam: “Europese zwarte lijst van belastingparadijzen moet minstens 35 landen bevatten”

De deskundigen in de film omschrijven de huidige immigrantenfobie en 'angst voor de ander', die door politici in landen als Turkije, Rusland, Hongarije, Groot-Brittannië, Australië en de VS wordt aangejaagd,  als tijdelijk en zinloos. Want: "Je buurman de schuld geven, maakt je niet rijker."

Rijkdom van de banken, ten koste van gewone mensen, banen. Ook van de crisis van 2008 is er niets veranderd. 

Waar het volgens Piketty wel om moet gaan, wordt verteld in het "call to action" -gedeelte van Piketty's "Capital". Tegelijk met het vergaren en behouden van rijkdom door een kleine minderheid, stagneren de lonen en levensstandaarden voor de onderste 90%,. De levensverwachting daalt voor zowel de werkende klasse, als voor de babyboom-generatie, Die babyboomgeneratie is de laatste die het echt goed heeft; als hun tijd voorbij is, en zij  gaan sterven, zal hun rijkdom overgaan naar de met hen verbonden kinderen. Dan is een cruciaal moment aangebroken.

Zullen we de Ontmanteling van de verzorgingsstaat zoals Reagan en Thatcher die predikten, blijven aanbidden? Met hun politiek van bezuinigingen? 

Zullen we blijven geloven in de leugen van de "doodsbelasting" (zie noot hieronder), uitgevaardigd door de rijken om ervoor te zorgen dat ze rijk blijven en jij blut blijft? Of zullen enkelen van  ons de Murdoch-media lang genoeg uitschakelen om uit onze roes te ontwaken en in ons eigen belang te gaan handelen en stemmen?

Keith Rupert Murdoch, Australië, 1931. Oprichter, grootste aandeelhouder en CEO van News Corporation, een van 's werelds grootste en invloedrijkste media-conglomeraten. Hij is een van de weinige directeuren in de mediawereld die een controlerend belang heeft in de bedrijven die hij bezit. Hij is sinds 1985 Amerikaans staatsburger. In 2018 heeft Murdoch activiteiten verkocht aan Disney en zijn nieuws en sportmerken onder gebracht bij  Fox Corporation.

Karl Marx in 1875. 

Poster met vier van de Marx Brothers: Chico, Harpo, Groucho en Zeppo; 1931.

Mijn bron vermeldt (in parafrase):

"Noem je ene  "Marx" die niet  Groucho, Chico of Harpo is - dan raak je  de aandacht van sommigen kwijt. Maar Piketty's argument, dat het feodalisme en de uitbuiting van arbeiders die Karl Marx 150 jaar geleden openlijk afkeurde, is teruggekeerd, is alle aandacht meer dan waard in deze levendige, informatieve en verontrustende documentaire.

Justin Pemberton, documentairemaker uit Nieuw-Zeeland.

Van: Investopedia: (Over de betekenis van de Death Tax):

Most people end up not paying the death tax as it applies to only a few people. For instance, the 2018 federal tax law applies the estate tax to any amount above $10 million,8 which, when indexed for inflation, allows individuals to pass on $11.18 million ($22.36 million for couples), without paying a penny of tax.2 For example, assume an individual leaves $11.8 million (accounted for inflation) in non-exempt assets to his children. The amount above the federal level, that is, $11.8 million – $11.2 million = $1.02 million, will be subject to estate tax. Therefore, the estate will have a death tax liability of 40% x $1.02 million = $408,000. As long as the decedent's estate is valued at less than the applicable exemption amount for the year of death, the estate won't owe any federal estate taxes.

(Ik voeg dit toe, niet omdat het mij helemaal duidelijk is. Wel is me duidelijk dat er veel belasting niet wordt betaald door met name landeigenaren.) 

De documentaire bevat zeer veel informatie, die ik hier lang niet allemaal heb kunnen behandelen. Één opmerkelijk feit geef ik nog wel: dat de Chinezen hun welvaart beter verdelen; er is daar een veel grotere middenklasse dan bij ons. Zie daarvoor bijvoorbeeld de site MT.BE.