Boeddha in de palm van je hand, Ösel Tendzin, 1982.

Boekomslag

Ik had dit boekje al lang in mijn boekenkast staan, en mijn aandacht werd nu, eindelijk, getrokken door de titel. Dit, omdat de palm van je hand ook in een ander contemplatief werk centraal staat, namelijk de Contemplatieve Oefeningen van Franz Jalics (voor het eerst verschenen in 1994). 

Ik citeer uit Boeddha in de palm van je hand: 

"De grote leraren van de Kagyü-traditie zeiden dat je door beoefening Boeddha werkelijk in de palm van je hand kon ontvangen. Dit is geen grootspraak, maar een verklaring van waarheid. Het zinnebeeld 'Boeddha in de palm van je hand ontvangen' is heel letterlijk bedoeld. Het houdt in data je verlichting kunt bereiken. 'Boeddha' betekent 'ontwaakte geest'. De palm van je hand is de zachte zetel van verlichting, de zetel van de ontwaakte geest waarover je reeds beschikt. en je kunt Boeddha daar ontvangen door de instrukties van je goeroe op te volgen. Boeddha in de palm van je hand ontvangen betekent dus onderricht van je goeroe ontvangen, dit beoefenen en je plaats als ontwaakte mens innemen."

Over naar dat andere contemplatieve werk, de Contemplatieve Oefeningen, van  Franz Jalics. De schrijver/Jezuïet en retraiteleider  vertelt hierin, dat hij bij zijn priesterwijding nauwkeurige voorschriften diende op te volgen over zijn handen: op schouderhoogte, een handbreedte van de schouders af,  naar elkaar toe gehouden. Hij was verbaasd over de stroom van levenskracht en de concentratie die hij daarbij ervoer. Hij haalt dat aan als voorbeeld, want vanaf een bepaald moment in de oefeningen moeten de retraitanten dan hun aandacht richten op de handpalmen. Wij mensen delen elkaar onze levensenergie mee via onze handen (handen geven, strelen, handoplegging) - maar het is dus ook mogelijk zichzelf de energie te geven en te versterken. Het is een belangrijk middel in deze vorm van contemplatie. 

Het was me al vaker opgevallen dat oosters en christelijk mediteren niet zo veel van elkaar verschillen. Beide zoeken de stilte, een toestand van niet-denken, van loslaten van de dagelijkse sores e/o het onder controle trachten te houden van het leven. 

Beide hebben dus ook de handpalmen op het oog als belangrijk centrum. 

Franz Jalics, geboren 1927, in Hongarije.

Terug naar Ösel Tendzin,

Ik bladerde zijn boekje alleen maar door. Ik heb een beetje mijn buik vol van alle vreemde namen en uitdrukkingen in verband met de oosterse mystiek. Of ze nu Tibetaans, Chinees of Japans zijn. Ik noem er maar een paar uit Tendzin: tathagatagarbha (Boeddha-natuur), boeddhadharma (leer van de Boeddha) Kagyü-traditie (een van de vijf hoofdscholen binnen het Tibetaans boeddhisme.

Marpa,

 De kagyütraditie gaat terug op Marpa (1012-1097), ook wel de vertaler (lotsawa) genoemd

Gampopa of Dakpo Rinpoche  (1079-1153)

 belangrijkste student van de leraar Milarepa (die weer een leerling was van Marpa)) en grondlegger van de kagyü-school.

Bovenstaande figuren zeggen dus iets over de oorsprong van het Tibetaans boeddhisme. Wil je iets meer weten van Boeddhisme, dan krijg je de hele canon over je heen. Ik ben daar langzamerhand van teruggekomen, het wordt me niet eigen. 

Met Franz Jalics ben ik thuis, hij zit in de katholieke traditie. Ik hoef niet eerst door een hele rijstebrijberg heen. 

Ik was wel benieuwd wie de schrijver  Ösel Tendzin was:

Ösel Tendzin  (1943–1990); geboren als Thomas Frederick Rich, Jr. 

westerse boeddhist, hoofdstudent van Chögyam Trungpa. 

Op 22 augustus 1976 bekrachtigde  Chögyam Trungpa Rinpoche Tendzin als zijn Vajra-regent (weer zo'n term!) en eerste houder van de westerse afstamming in de Karma Kagyu en Nyingma scholen van het Tibetaans boeddhisme. 

Op 25 augustus 1990 stierf Ösel Tendzin aan AIDS.

Sogyal Rinpoche  (foto EPA)

Deze Rinpoche, leermeester dus van Tendzin, schreef een voorwoord bij dit boekwerkje.  Voor de achtergrond van deze man zie het artikel in Trouw van Nico de Fijter, van augustus 2019: hij-bracht-het-boeddhisme-naar-het-westen-en-pleegde-misbruik.

Hmmm.

Ik herinner me dat openbaar worden van dat misbruik. Ik volgde toen net een cursus van André Verbraak bij de HOVO in Amsterdam (waar me ook al die termen werden uitgelegd). 

Voeg daarbij de informatie over de controverses over Tendzin zelf, zie Wikipedia onder de paragraaf Controverse. 

Opeens komt het boekje in een heel ander daglicht te staan. Meester en leerling, allebei misbruikers.... 

Van die Ringpoche herinner ik me nog goed de teleurstelling onder zijn volgelingen over dat gepleegde misbruik. Bovendien schijnt hij vaak in het openbaar dronken te zijn geweest. Ook raar. 

En dan ook nog eens die controverse rondom Tendzin, al die beschuldigingen..... De man was hetero, en is diverse malen beschuldigd van het verkrachten van zijn leerlingen. Tendzin was biseksueel. 

De feiten zijn des te schrijnender, omdat Tendzin in zijn boekje heel veel aandacht wijdt aan de rol van de goeroe, oftewel 'de spirituele vriend.'  Of  'de dokter van het hinayana'. Ik citeer: 'Een ontmoeting met de spirituele vriend is als de eerste ontmoetig met onze geliefde.....' Ik kan me indenken hoe gemakkelijk de ongelijkwaardige relatie leerling-goeroe leidt tot misbruik, de 'spirituele vriend' heeft  immers nogal wat macht.... Dat is ook wat over Rinpoche werd gezegd.

Maar verder over het boekje. 

Rinpoche zou Tendzin 'niet verlicht' willen noemen. Hoe hij dat weet, laat ik maar in het midden. 

Tendzin doet er wel alles aan, om geleerd over te komen, en al zijn kennis over het boeddhisme te spuien. Het kan mij niet boeien, niet op deze manier: Shunyata, samsara, samadhi, tsültrim, sosor tharpa: het zijn maar een paar van de gebruikte termen. Het boekje staat er vol mee, zijn betoog is meer een uitleg van al die vreemde woorden dan een doorleefd verslag. 

Er zijn natuurlijk mensen die goed met deze informatie kunnen werken. De weg op zichzelf kan van grote waarde zijn, daar doet het misbruik van Rinpoche en Tendzin niets aan af - al is dat zeer betreurenswaardig. Niet alleen voor de slachtoffers, óók voor de waardering van deze levensovertuiging. Maar de levensovertuiging komt via dit boekje ook niet goed op mij over, het verdrinkt in de termen. 

Het boeddhisme als levensovertuiging, of als manier van leven, houdt zijn waarde; zoals ook het katholieke geloof zijn waarde houdt, ondanks het gruwelijke misbruik van zijn dienaren. 

Blijft, dat ik tóch van mijn stuk gebracht was door die ontluisterende praktijk....  

Over de spirituele betekenis van de handpalmen is nog informatie te vinden bij INSPIREREND LEVEN.

Energie voelen in je handpalm.

André van der Braak, Wat kenmerkt een goede boeddhistische leraar?

André was leraar op mijn HOVO-cursus.