Miguel de Unamuno - Nevel

Boekomslag

Dit boek van Unamuno dateert van 1907, maar werd pas in 1914 voor het eerst in Spanje uitgegeven.
De oorspronkelijke titel was Niebla, Mist. Deze Nederlandse vertaling is van 2010.
Ik maakte kennis met de naam Unamuno op de HOVO-cursus over de Spaanse Burgeroorlog. Unamuno was iemand die zich politiek altijd heel duidelijk uitsprak. Hij had socialistische voorkeuren, maar koos in 1936 toch niet meteen die partij. Maar dit duurde niet al te lang, hij werd een bestrijder van de nationalisten. Unamuno was hoogleraar in Salamanca. Hij overleed 31 december 1936.
Ik kreeg Unamuno te leen van Marianne Nieuwenhuis, ik weet niet eens meer hoe we over hem te spreken kwamen.
Het is een roman, al noemde Unamuno het werkje zelf een nivola, om het te onderscheiden van de novela, Spaans voor roman. De vertaler van het boek, Bart Peperkamp, vertaalt dat als een nevelle, waarmee een aardige woordspeling met de titel ontstaat.
De roman begint met een voorwoord van Victor Goti, en op de een of andere manier was mij direct duidelijk dat Goti een alter ego van Unamuno is.
Na nog een woordje van Unamuno zelf begint het verhaal.

de Spaanse uitgave

Hoofdpersoon is Augusto Perez, die graag een vrouw wil na de dood van zijn moeder. Zijn oog valt op Eugenia, pianolerares. Maar zij is verliefd op de niksnut Mauricio. Augusto wordt eigenlijk op iedereen verliefd, na Eugenia op zijn dienstmeisje Rosario en zelfs op de oudere Liduvina. Hij kiest Eugenia, maar die misbruikt hem, waarna Augusto zelfmoord pleegt. Heel in het kort is dit het verhaal, maar er is zoveel meer aan de hand. Er worden tal van filosofische gedachten uit de doeken gedaan. Dit gebeurt zo aanhoudend, dat het boek meer een ideeënroman genoemd kan worden. Een van de voornaamste denkbeelden is, dat  we niet weten wat leven of liefde is; alles kan in zijn tegendeel verkeren, en eigenlijk regeert de verveling. Augusto heeft veel liefde op de bodem van zijn ziel liggen, en hij voelt, dat die na de dood van zijn moeder wel naar buiten moet komen. Het doet er eigenlijk niet toe op wie die liefde zich richt, de vrouwen zijn inwisselbaar. We weten niets zeker, nevel is een kernwoord. De mens, in dit boek gepersonifieerd door Augusto, verkeert in duisternis over de betekenis van het leven. Al zijn gedachten over liefde of metafysica zijn als een mist. Wat men erover kan zeggen draagt er alleen maar toe bij dat die mist steeds groter wordt. Augusto denkt zelfs dat hij alleen maar bestaat in het hoofd van anderen. Iets wat aan het eind van het boek maar al te waar blijkt, omdat Augusto een verzinsel is van de schrijver. Zo kan de mens ook heel goed een verzinsel van God zijn: God, die de mens, net als Unamuno, laat sterven als hem dat het beste uitkomt.
Liefde, vrouwen, religie, onsterfelijkheid; gedachten over mystieke anarchie, vrouwen, de rol van muziek, barbaarse stierengevechten... Er zijn talloze gedachten waarmee het boek doorspekt is. Je kunt in het boek ook terugvinden hoe Unamuno denkt over het schrijven van literatuur: het moet tot stand komen als het leven zelf, niet volgens een vooropgezet plan. Toch is dit boek niet taai, maar heeft iets fris. En ondanks de triestheid kun je ook nog wel eens  lachen. De gedachten worden voornamelijk uitgesproken in dialogen, wat ook een gedachte op zichzelf is. (Namelijk dat een gesprek dé manier is om een gedachte te uiten.)
Augusto pleegt tenslotte zelfmoord omdat Unamuno, zijn schepper, dit wilde. Doet God ook zo met ons? De laatste bladzijden hebben iets beklemmends.

In het verhaal treden ook de voorwoord-schrijver en Unamuno zelf op. Ná Unamuno kwamen er meer schrijvers die dit procédé toepasten, maar Unamuno was de eerste. O.a. Pirandello deed dit. Die originaliteit is er nu wel vanaf.

Het is leuk om te weten, dat uitgeverij Menken, Kassander & Wigman allerlei klassieke Spaanse werkjes uitgeven. Nevel is er daar een van. Ik zelf heb De boom der kennis, van Pio Baroja in mijn boekenkast staan. Nu is ook Colometa uitgebracht, van Mercé Rodoreda. Dat boekje heb ik al sinds Geert in een oudere uitgave in mijn bezit. Vond ik destijds prachtig, moest ik maar eens herlezen!

Ziehier de RECENSIE ATHENEUM over Nevel.

 

Miguel de Unamuno

Tenslotte vond ik nog dit Youtubefilmpje, dat een aardige samenvatting geeft van Nevel, met plaatjes van Johny Depp. In het Spaans, een mooi oefenprogrammaatje!

 



Verkorte uitbeelding van Niebla, met Johnny Depp