Boekomslag
Afbeelding: Ellen Terry as Lady Macbeth (1889), geschilderd door
John Singer Sargent (1856-1925)
Sargent beeldt de Lady af terwijl ze een kroon op haar hoofd plaatst, na de moord op Duncan. Dat komt in het drama zelf niet voor.
De geweldige Nederlandse vertaling is van Peter Verstegen, de uitgave is van 2020.
Peter Verstegen,
foto: Michael Ferron
Na de film The tragedy of Macbeth wilde ik dolgraag het stuk zelf lezen. Ik deed een poging om het stuk in het Engels te lezen, zie MIJN BLOG - maar moest erkennen dat dat te moeilijk voor mij was.
Dus ging ik op zoek naar een heel goede vertaling, en Peter Verstegen had mijn vertrouwen. Ik heb van hem het Verzameld Werk van Emily Dickson, in een tweetalige uitgave. Dickinson's gedichten zijn niet gemakkelijk, de vertalingen zijn prima! - Wel had ik gehoopt dat ook Macbeth tweetalig was - en dat is niet zo.
Maar goed: een prachtige én betrouwbare vertaling blijft het! Wellicht dat ik nog eens de twee talen naast elkaar leg, maar voor nu is het wel even goed.
Dus ging ik op zoek naar een heel goede vertaling, en Peter Verstegen had mijn vertrouwen. Ik heb van hem het Verzameld Werk van Emily Dickson, in een tweetalige uitgave. Dickinson's gedichten zijn niet gemakkelijk, de vertalingen zijn prima! - Wel had ik gehoopt dat ook Macbeth tweetalig was - en dat is niet zo.
Maar goed: een prachtige én betrouwbare vertaling blijft het! Wellicht dat ik nog eens de twee talen naast elkaar leg, maar voor nu is het wel even goed.
De film wijkt op een flink aantal punten af van het boek, en ook dat is prima. Joel Coen heeft er een eigen draai aan gegeven, zonder dat de hoofdzaak verdwijnt.
Het was fijn om in het boek een lijst van 'dramatis personae' bij de hand te hebben. In de film was het nog wel eens lastig te weten wie er aan het woord was.
Ik heb een paar potloodstreepjes gezet waar ik getroffen werd door het taalgebruik; dat was ook de reden dat ik naar de tekst zelf nieuwsgierig was.
Ik heb een paar potloodstreepjes gezet waar ik getroffen werd door het taalgebruik; dat was ook de reden dat ik naar de tekst zelf nieuwsgierig was.
Ik heb een paar zinsneden opgezocht:
Zo zegt Duncan (de vorst die vermoord wordt door Macbeth) in het eerste bedrijf, vierde scene:
Niemand kent de kunst
Om iemands ziel in het gezicht te lezen.
Oorspronkelijk:
There's no art
To find the mind's construction in the face.
Niemand kent de kunst
Om iemands ziel in het gezicht te lezen.
Oorspronkelijk:
There's no art
To find the mind's construction in the face.
Door Théodore Chassériau
In dezelfde scene, aan het eind, zegt Macbeth:
(...) Sterren, verberg uw licht,
Of mijn zwartst verlangen komt in zicht.
Shakespeare dicht:
Stars, hide your fires,
Let not light see my black and deep desires.
Of mijn zwartst verlangen komt in zicht.
Shakespeare dicht:
Stars, hide your fires,
Let not light see my black and deep desires.
In scene 5 zegt Lady Macbeth tegen haar man, Macbeth, die ze voor laf houdt:
(....) Je aard heeft, vrees ik
te veel van de melk van menselijke goedheid.
Oorspronkelijk:
(...) I do fear thy nature:
it is too full o' the milk of human kindness.
En even verder:
te veel van de melk van menselijke goedheid.
Oorspronkelijk:
(...) I do fear thy nature:
it is too full o' the milk of human kindness.
En even verder:
(...) Je wilt wel dat het kwaad wint,
Maar weigert vals te spelen.
Shakespeare:
What thou wouldst highly
that wouldst thou holily; wouldst not play false
and yet wouldst wrongly win.
Maar weigert vals te spelen.
Shakespeare:
What thou wouldst highly
that wouldst thou holily; wouldst not play false
and yet wouldst wrongly win.
Inverness Castle, het kasteel van Macbeth waar het grootste deel van het drama zich afspeelt.
Lady Macbeth roept het kwaad rechtstreeks aan: scene 5, eerste bedrijf: (...) Komt hierheen, geesten
Die 't aardse denken stuurt, ont-vrouw mij hier,
En vul mij van mijn kruin tot tenen met
De ergste wreedheid. Maak mijn bloed zo dik
Dat de doorgang naar het meelij wordt gestremd.
Oorspronkelijk:
Come, you spirits.
that tend on mortal thoughts, unsex me here.
and fill me, from the crown to the toe, top-full
of direct cruelty! Make thick my blood,
Stop up th'acces and passage to remorse.
Come, you spirits.
that tend on mortal thoughts, unsex me here.
and fill me, from the crown to the toe, top-full
of direct cruelty! Make thick my blood,
Stop up th'acces and passage to remorse.
Hoe kwaadaardig ze ook is, ze gaat zelf aan haar ambitie ten onder. Uiteindelijk kan ze niet leven met haar schuldbesef. Alle oceanen kunnen niet het bloed van har handen wassen...
Over de historiciteit van het verhaal, uit Wikipedia:
Macbeth is de kortste tragedie van de Engelse toneelschrijver en dichter William Shakespeare. Het tussen 1603 en 1607 geschreven werk is deels gebaseerd op de waargebeurde geschiedenis van de Schotse koning Macbeth van Schotland (1005 - 1057), die op de troon kwam door in 1040 bij Elgin in Schotland door koning Duncan I te doden.
Macbeth is de kortste tragedie van de Engelse toneelschrijver en dichter William Shakespeare. Het tussen 1603 en 1607 geschreven werk is deels gebaseerd op de waargebeurde geschiedenis van de Schotse koning Macbeth van Schotland (1005 - 1057), die op de troon kwam door in 1040 bij Elgin in Schotland door koning Duncan I te doden.
De echte Macbeth had helemaal niet zo'n slechte naam, Overigens vleide Shakespeare ook de koning voor wie het stuk rond 1605 werd opgevoerd, Jacobus I. 
1040-1057
Hoewel Macbeth tegenwoordig als een tiran wordt afgeschilderd, is er uit die tijd geen enkel document dat hem als een vreselijke koning beschrijft. Hij wordt in vele Schotse en Ierse geschriften 'de vernieuwende' en 'de edelmoedige' genoemd.
Onder toneelspelers geldt een bijgeloof dat het stuk ongeluk zou brengen, omdat er echte heksenspreuken in zouden zitten. De naam Macbeth wordt vermeden, het wordt 'het Schotse spel' genoemd.
Als belangrijkste thema's en motieven noemt Wikipedia onder andere:
ambitie; trouw en verraad; misleiding; slaap, dromen, voorspelling; noodlot;
licht en duisternis; angst; bloed; chaos (storm) en ziekte; de staat, de kroon als symbool van natuurlijke orde; mannelijkheid (de verwijten die Lady Macbeth haar echtgenoot maakt om hem te manipuleren).
Vanwege het rijke taalgebruik laat ik hier een stukje zien van het klaarmaken van de toverdrank.
licht en duisternis; angst; bloed; chaos (storm) en ziekte; de staat, de kroon als symbool van natuurlijke orde; mannelijkheid (de verwijten die Lady Macbeth haar echtgenoot maakt om hem te manipuleren).
Vanwege het rijke taalgebruik laat ik hier een stukje zien van het klaarmaken van de toverdrank.
Dit gaat er onder andere in:
Scale of dragon, tooth of wolf,
Witch's mummy, maw and gulf
Of the ravin'd salt-sea shark,
Root of hemlock digg'd i' the dark,
Liver of blaspheming Jew,
Gall of goat, and slips of yew
Sliver'd in the moon's eclipse,
Nose of Turk, and Tartar's lips,
Finger of birth-strangl'd babe
Ditch-deliver'd by a drab,--
Make the gruel thick and slab:
Add thereto a tiger's chaudron,
For the ingredients of our caldron.
Witch's mummy, maw and gulf
Of the ravin'd salt-sea shark,
Root of hemlock digg'd i' the dark,
Liver of blaspheming Jew,
Gall of goat, and slips of yew
Sliver'd in the moon's eclipse,
Nose of Turk, and Tartar's lips,
Finger of birth-strangl'd babe
Ditch-deliver'd by a drab,--
Make the gruel thick and slab:
Add thereto a tiger's chaudron,
For the ingredients of our caldron.
Vertaald:
Drakenschub en wolvenbot
Lijkensap en heksenstrop
haaienbloed, maar goed geronnen,
Dollekervel, 's nachts gewonnen,
Lever van een Joodse ketter,
Gal van geit met gif en etter
(opgedaan bij maaneclipts),
Turkenneus, Tartarenlip,
Pink van kraamkind, wreed vermoord,
(een kaal hoertje bracht het voort),
Dat al zorgt voor een dikke brij
Voeg nog tijgerdarmen toe
En gereed is het ratjetoe.
Lijkensap en heksenstrop
haaienbloed, maar goed geronnen,
Dollekervel, 's nachts gewonnen,
Lever van een Joodse ketter,
Gal van geit met gif en etter
(opgedaan bij maaneclipts),
Turkenneus, Tartarenlip,
Pink van kraamkind, wreed vermoord,
(een kaal hoertje bracht het voort),
Dat al zorgt voor een dikke brij
Voeg nog tijgerdarmen toe
En gereed is het ratjetoe.
En hier...: een verfrissende kijk op Macbeth....
Geen opmerkingen:
Een reactie posten