We bezochten voor de eerste keer een Nexus-lezing, zaterdag jongstleden, in een glibberig Rotterdam. Brr, wat was het nog koud....
's Morgens hebben we eerst een bezoek gebracht aan het Depot... 
Maar nu over de lezing:
Banner Depot Boymans
Een indruk van de binnenzijde Depot, met trappen.
De bouw van Blackfriars Bridge, Londen.
Piranesi 1766
In het Depot werden we getroffen door een expositie van het werk van Piranesi. Deze tentoonstelling zou er maar zeer kort hangen, vanwege de kwetsbaarheid van het papier.
We konden het niet helpen, hier bleven we een flinke poos hangen.
Even wat informatie:
Giovanni Battista Piranesi leefde van 1720 tot 1778. Hij was een Italiaanse graficus, die bekend stond om zijn stadsgezichten van Rome, gravuren en etsen van imaginaire kerkers.
Giovanni Battista Piranesi leefde van 1720 tot 1778. Hij was een Italiaanse graficus, die bekend stond om zijn stadsgezichten van Rome, gravuren en etsen van imaginaire kerkers.
Zelfportret
(niet in Depot gezien)
De put, 1761
Depot, eigen foto.
Als je goed kijkt, zien je ons daar staan. Het stel rechts, een van ons heeft de armen wijd.
's Middags reisden we naar de aula van de Erasmus-universiteit, waar de Nobelprijswinnaar economie Agnus Deaton zijn lezing zou houden. Organisatie was in handen van Nexus.
Nexus is een instituut dat de 'Bildung' wil bevorderen. Het is geïnspireerd op de roman De Toverberg, van Thomass Mann. Het is een wat elitair gezelschap, maar het doel is ontzettend goed. Hun voorman (en stichter) is Rob Riemen. Ik kende hem alleen van zijn geschriften, maar in de werkelijkheid vond ik hem ook nog erg grappig.
Rob Riemen in 2015;
(geboren in 1962)
Ik heb een mooi boekje van hem in mijn kast staan: Adel van de Geest.
Die was voor ons moeilijk. Het ging in het Engels, uiteraard. Hele stukken kon ik goed volgen, maar het ging snel. Zodoende raakte ik de draad ook hier en daar kwijt. Ik heb hier wat brokstukken, die desalniettemin op mij indruk maakten:
Deaton begon met de voordelen van het kapitalisme op te sommen. Eigenlijk was dat vooral 50 jaar geleden zo: er was een grote vooruitgang in rijkdom en gezondheidszorg.
Inmiddels zijn er grote gevaren: Deaton noemde dat van de vernietiging van onze planeet; de inherente ongelijkheid tussen de mensen; de instabiliteit die die ongelijkheid met zich meebrengt. Dit alles als gevolg van de ongebreidelde groei van het kapitalisme.
De goede punten worden ook nog eens genoemd: de verwachte levensduur van de mensheid is sterk verbeterd; in 1850 was de gemiddelde levensduur 40 jaar, nus is dat 80 jaar!
Toch zitten daar ook weer de vervelende zaken: mensen die arm zijn en ongeletterd (of weinig geletterd) hebben een veel lagere levensverwachting dan hoog geletterden. 'Hoe meer geld, hoe meer gelijkheid'. De lijn van de levensverwachting gaat scherp omlaag bij lage inkomens.
Angus Deaton, hield de lezing voor Nexus 's middags
De crisis van 2008 bracht veel bezuinigingen. En daarmee werkeloosheid. Uiteindelijk profiteerden de 'high skilled jobs' het meeste van de maatregelen. De 'low skilled jobs' hadden het nakijken. Die banen verdwenen gewoon ook vaak.
Gezondheidszorg liep terug, drugs en medicijnen werden steeds belangrijker. De 'gap' tussen gestudeerden en niet gestudeerden werd als maar groter.
Er was een overgang van waardering van werk naar kapitaal. Werk wordt, m.a.w. minder gewaardeerd dan kapitaal. Hoge salarissen werden hoger, zéér hoog.
Dat de minder geschoolden het slechter kregen, hing ook nog eens samen met het achterblijven van de invloed van vakbonden.
Bankiers kregen het voornamelijk voor het zeggen. Artsen en apothekers voeren wel bij het drugs- en medicijngebruik.
Internationale regels zijn veel meer nodig, de belastingparadijzen doen veel kwaad. Bankiers bepalen de regels, in plaats van de burgers.
Er gaat intussen steeds meer geld zitten in het lobbyen van de politiek.
Joe Biden bouwt eigenlijk door op de weg die Trump is ingeslagen: niet een streven naar meer verdeling en gelijkheid in de wereld, maar een muur tussen Mexico en de VS - die de Mexicanen nog steeds mogen betalen!
De rijken betalen steeds minder belasting, de armen steeds meer. Omdat de rijken het ook voor het zeggen hebben.
Innovaties werken ook steeds het beste voor de hoger opgeleiden. Denk aan het niet-roken: de lagere inkomensgroepen blijven roken. Ook bewegen, minder eten wordt beter begrepen, beter gedaan door de geschoolde burgers.
Een ander gevaar dat dreigt is de bewapening. Gewone militairen hebben geen hogere opleiding. Officieren wel. De bewapening is in handen van laaggeletterden, 'we rely on them.'
Alle politici in Engeland zijn high educated; de kloof tussen hen en de gewone mensen is enorm.
De term 'Deplorables' van Hillary Clinton wordt nog eens aangehaald. Wij luisteren/luisterden (?) niet naar 'the mob'.
'Stop despising people', was de boodschap ten slotte. Vooral toen enkele studenten naar voren kwamen, en vroegen hoe het allemaal opgelost moest worden. Probeer in contact te komen met de mensen, geef aandacht, luister. De democratie staat op het spel.
Natuurlijk was de boodschap aan iedereen gericht.
0-0-0-0-0-0-0-0-0-0
Een dag voor de lezing stond er een interview met Deaton in de NRC. 'De hooivorken komen!' had ik al gelezen in Trouw.
Het interview was met Bas Blokker, en ik citeer hier een stukje; ook om informatie te geven over de boeken die Deaton schreef:
Optimistisch boek, 2013.
Citaat:
Deaton (77) baarde in 2013 opzien met het boek The Great Escape, waarin hij aan de hand van diverse criteria liet zien dat het kapitalisme mensen gezonder, slimmer en gelukkiger heeft gemaakt.
„Een optimistisch boek”, zegt hij in een zitkamer in zijn huis nabij Princeton. „En daarna kwam dit”, zegt hij, wijzend op het exemplaar van Deaths of Despair (2020) dat op tafel ligt.
„Een optimistisch boek”, zegt hij in een zitkamer in zijn huis nabij Princeton. „En daarna kwam dit”, zegt hij, wijzend op het exemplaar van Deaths of Despair (2020) dat op tafel ligt.
Samen met zijn vrouw schreef hij dit sombere boek, 2020.
Anne Case (Deatons vrouw) was ook (op de achtergrond) aanwezig bij de lezing. Vervolg citaat:
"Samen met zijn collega en echtgenoot Anne Case stuitte Deaton op een schokkende ontwikkeling. Terwijl vrijwel de hele 20ste eeuw de levensverwachting in de Verenigde Staten over de hele linie was gestegen, bleek er één bevolkingsgroep te zijn bij wie de levensverwachting na 1999 scherp was gedaald: witte mannen en vrouwen tussen de 25 en 64 jaar zonder diploma van het hoger onderwijs. Case en Deaton maken een droevige balans op van het leven van deze mannen en vrouwen. Ze sterven jonger, plegen vaker zelfmoord, ze zijn vaker ziek, vaker eenzaam en ongetrouwd, raken vaker verslaafd, ze zijn minder rijk en hun kinderen hebben een kleinere kans om door te leren en zich zodoende te ontworstelen aan de malaise. Voor deze Amerikanen werkt het kapitalisme niet (meer). „In de Nexus-lezing ga ik proberen het eerste boek en het tweede boek aan elkaar te praten.”
Onze wandeling ging richting deze brug. Het zicht op die koude Maas blijft mij bij, als beeld van deze dag....
Geen opmerkingen:
Een reactie posten