Plaatje bij de cursus, Ode aan de Melancholie als creatieve kracht.
Evelyn the Morgan, The Cadence of Autumn, 1905.
Plaatje bij de cursus; waarom dit plaatje?
"A cadence is the close of a musical phrase and in painting this work, Evelyn is declaring the Autumn of her life as the end of the season of gaiety and plenty and the start of the grey cold winter and the descent towards old age and eventually death." - Van deze Morgan-site.
0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0
De routekaart voor dit college was:
Hildegard von Bingen
Marsilio Ficino
Lachrimae intermezzo
John Keats
0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0
Marsilio Ficino leefde van 1433 tot 1499; Hildegard von Bingen van 1098-1179.
.jpg)
Marsilio Ficino, 1433-1499; arts.
Een van de meest invloedrijke Italiaanse humanisten. Was bijzonder, omdat hij boeken die uit het westen verdwenen waren, uit Bagdad haalde en vertaalde.
0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0
Een uitstapje: (zie mijn blog Filosofie en Islam.):
"In 762 werd Bagdad gesticht, onder Al
Mansur (tweede abassidische kalief). Bagdad werd een geweldig
centrum van cultuur en wetenschap."
"Bagdad werd gesticht als Stad van de Vrede. Het werd het politieke, religieuze en
commerciële centrum van het Moslimrijk. Abassidische kaliefen regeerden over
een pluriforme bevolking van Moslims, Christenen, Joden, Zoroasters en
polytheïsten, wier etnische identiteit varieerde van Perzisch en Turks naar
Berber. Zij allen droegen bij aan de schittering van de grootste stad van zijn
tijd in het Midden-Oosten, zo niet van de wereld. In het Huis van de Wijsheid vertaalden geleerden vanuit het hele rijk werken
in het Arabisch. Zij brachten de literaire en wetenschappelijke kennis uit
Griekenland, Perzië en India hier samen en ontwikkelden die verder. Ook voerden
ze de Chinese papier-technologie in, hetgeen boekwinkels in staat stelde
duizenden boeken per dag te verkopen. De intellectuele invloed van Bagdad in
die jaren was enorm, zijn erfgoed en mythevorming duren nog steeds voort."
0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0
Hoewel beiden, Hildegard en Ficino, dus niet in dezelfde tijd leefden, waren beiden overtuigd dat er een directe relatie bestond tussen fysieke en psychische gesteldheid van de mens met de lichaamssappen. Bovendien zagen beiden een verband met de kosmos, hitte, droogte en vochtigheid, seizoenen.
Het was de heersende gezondheidsleer van toen; daarin kwam het erop aan dat er balans moest zijn. Ook stelde men zich de vraag, in hoeverre men overgeleverd was aan de kosmische krachten, en in hoeverre men daar zelf invloed op kon uitoefenen.
.jpg)
Afbeelding van DEZE SITE
Hildegard von Bingen, ontvangt hier goddelijke inspiratie (kosmische invloed). Zo staat zij afgebeeld in haar boek Scivias. De goddelijke inspiratie brengt haar tot schrijven van Scivias, precies zoals de evangelisten het Woord van God doorkregen.
(De monnik naast haar is Volmar.)
Die kosmische krachten komen dikwijls door de wind; de winden die blazen worden vergeleken, of gelijkgesteld, met de goddelijke inspiratie.
Melancholie vindt zijn oorsprong in de zondeval. Hildegard had hier eigen opvattingen over:
Oorspronkelijk was er de gelukzaligheid van het aardse paradijs. Niet de vrouw was oorzaak van het einde van die paradijselijke toestand, maar door de zondeval van Adam veranderde gal in bitterheid. Adam zou melancholisch geworden zijn, namelijk zwart.
Ziekte in het algemeen zag Hildegard niet als een straf van God, maar als beproevingen die verschillend uitvallen bij de diverse temperamenten. Hildegard gaf ook remedies, bij voorbeeld wijn warm maken, mengen met koud water en opdrinken. Het mengen van koud met warm zou de gal aan het walmen brengen.
Er wordt geopperd dat Hildegards Visioenen geschreven zouden zijn in die ene toestand van bipolariteit (manisch). Ja, mania kun je zien als waanzin, maar ook als goddelijk: je hebt goede, en slechte mania. De geest komt los van de aarde. Denk terug aan Dürer (college 1), die de melancholie met vleugels uitbeeldde.
Hildegard wilde de melancholie niet uitroeien, ze zag het als een normaal verschijnsel. Hoe werkt het, vroeg ze zich af, en welke remedie is ervoor?
0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0
Het standaardwerk van Ficino over dit gezondheids-onderwerp onderwerp heet De vita libri tres (Drie boeken over het leven).
De Vita Libri tres, exemplaar van 1560.
In de Vita Libra Tres gaat het vaak over de melancholie. Ficino zelf was melancholicus. Hij zocht betekenis bij de astrologie. Hij stelde zich de vraag hoe om te gaan met zijn eigen gezondheid als filosoof, en maar ook in praktisch opzicht.
De mens gaat per definitie gebukt onder de melancholie. Er is een relatie tussen zwarte gal en melancholie, maar ook met inspiratie. Wat kan melancholie voortbrengen, en hoe houd je jezelf in balans. "We hopen op niets en we vrezen alles."
Melancholie ziet Ficino als de innerlijke duisternis die de ziel overlaadt met droefheid. Er is een toestand van in zichzelf gekeerd zijn. Normaal richt de aandacht zich naar dingen om ons heen. Bij melancholie staat het ik in het centrum.
In het derde boek beschrijft Ficino vooral astrale invloeden, niet gericht op de ziel of het lichaam, maar op de spiritus.
Ficino's inzicht was heel praktisch: als je de wetenschap najaagt, dan moet je wel in jezelf gekeerd zijn, lees: teruggetrokken zijn. In die kern vindt dan de reflectie plaats. De relatie met zwarte gal is, dat die dat bewerkstelligt: die concentreert je naar binnen toe.
Bij veel nadenken is er een 'agitatie van de geest', en daardoor 'drogen de hersenen op'. Melancholie zit tegen het droge aan. Melancholie maakt je koud en droog.
Met andere woorden: oorzaken van de melancholie zijn: '1. Saturnus, sterrenbeeld; 2. de wetenschap; 3. processen in de hersenen, Een filosofiestudent wordt steeds meer weggeleid van het lichaam, terwijl er een balans hoort te zijn tussen hoofd en lijf. Vergelijk de uitspraak van Herakleitos: 'Een droog licht dat is de ziel meest wijs.'
Melancholie wordt een positieve eigenschap, die opvatting wordt later een soort mode.
0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0
Intermezzo: John Dowland: Lachrimae op luit.
15 okt. 2015
Christopher Morrongiello speelt "Lachrimae" (ca. 1590s) van John Dowland (1563–1626), Cambridge University Library manuscript DD.2.11.
"Hang de mantel van de Melancholie om me heen": Stemming.
Hiermee zijn we aanbeland bij
John Keats:
Na Ficino werd Melancholie meer en meer gezien als een vruchtbare stemming; melancholie kwam in de mode, en werd gecultiveerd. Het werd een reflecteren op 'de toestand van de mens'. De ervaring leert, dat de wereld heel erg mooi is, maar er komt pijn mee met schoonheid, die altijd tijdelijk is. Ook jij, mens, bent tijdelijk.
Keat schreef de Ode aan de Melancholie in 1819.
Ik citeer hieruit het tweede vers, in de Nederlandse vertaling van Maarten Doorman, zie hiervoor Antheia Blossoms. website van Katja Rodenburg:
Maar waar melancholie zich gelden doet
En uit de hemel als een wolk haar tranen spilt
Die bloemen met hun hangend kopje voedt,
De heuvel groen in sluiers van april verhult;
Smaak daar uw pijn bij een bedauwde roos,
Of bij de glinstering op het gerimpeld strand,
Of bij pioenen, weelderig en dik;
Of stel, uw liefste maakt zich rijkelijk boos,
Laat haar dan tieren, vang haar zachte hand,
En zwelg diep, diep in haar weergaloze blik.
Het gaat om het reflecteren op de toestand van de mens, op de beweging van 'het worden'. Melancholie dient niet verdreven te worden, maar er kan gebruik van worden gemaakt.
In de Ode lopen de zintuiglijke ervaringen door elkaar, voor de melancholie wordt geen soelaas gevonden. Het is een essentieel deel van de ziel, 'het waakzaam gruwen', de 'wakeful anguish'. We moeten ons erin gooien en erin zwelgen. Melancholie 'dwells with beauty', maar dit mooie gaat altijd ook weer voorbij.
John Keats, 1795-1821
Geen opmerkingen:
Een reactie posten