Boekomslag
Auteur Willem de Bruin, medewerker Historisch Nieuwsblad. Geboren 1951.
De hoofdpersoon van dit boek is Elisa Lynch. Tegelijk is het onderwerp de grote oorlog van Paraguay, die woedde van 1865 tot 1870. Hierin speelde Elisa Lynch een voorname rol, als concubine oftewel geliefde van de toenmalige dictator, Francisco Lopez.
Lynch was een courtisane, Francisco was verliefd op haar, en zij volgde hem naar zijn vaderland. Ze kregen samen 6 zoons, de oudste Panchito.
Francisco was een verschrikkelijke vent, hij vergaarde een hoop rijkdom voor zichzelf, en hield er een vorstenstatus op na. Dat air had hij van huis uit meegekregen, want zijn voorloper, zijn vader Carlos Lopez, was in dat opzicht net zo. Francia, die weer voorafging aan Lopez, was weliswaar dictatoriaal, maar leefde sober.
Paraguay was welvarend, maar raakte betrokken in ingewikkelde toestanden met de buurlanden. Daarom om te beginnen wat topografische kennis van Zuid-Amerika:
Brazilië speelde een hoofdrol in de oorlog; hoofdstad was destijds Rio de Janeiro. Tegenwoordig (sinds 1960) is het Brasilia. Sao Paulo is overigens een wereldstad, maar geen hoofdstad.
Schematische kaart van Brazilië; duidelijk te zien zijn de liggingen van de steden Brasilia, Rio de Janeiro en São Paulo.
São Paulo;
uitgegroeid tot qua oppervlakte de grootste stad van heel Amerika en qua inwoners de grootste van het zuidelijk halfrond. (Dit speelt geen rol in het boek, ik vind het wel interessant om te weten.)
Uruguay speelt wel een rol in de oorlog, met Montevideo als hoofdstad. De stad ligt op de noordoever van het estuarium van de Río de la Plata. Het conflict draaide daarom, omdat het de toegangsweg was de de Atlantische Oceaan. Uruguay was een bufferstaat tussen Brazilië en Argentinië.
Argentijnse hoofdstad Buenos Aires; ligt net iets noordelijker dan Montevideo aan het estuarium van de Rio de la Plata.
Paraguay, met de hoofdstad Asuncion. Paraguaay vreesde het slachtoffer te worden van de strijd tussen Argentinië en Brazilië.
Onder en boven: Francisco Solano Lopez, 1826-1870.
Dictator Paraguay. Geliefde van Elisa Lynch.
Elisa Lynch, 1833-1886. Partner - niet de echtgenote, vaak genoemd: concubine - van Francisco. Ze schonk haar partner in totaal zes kinderen. De oudste van hen, Juan Francisco "Panchito" López werd geboren in Asuncion in 1855. Panchito stierf gelijktijdig met zijn vader in de strijd. Het laatste kind, Leopoldo, werd geboren in 1867 in het midden van de Paraguayaanse oorlog en stierf kort daarna aan dysenterie, als gevolg van de slechte omstandigheden aan het front.
Colonel Francisco Panchito Solano, 1855-1870
Vader en zoon Lopez.
Panchito was kolonel in het leger. In de oorlog met de Triple Alliantie werd hem door de Geallieerden gevraagd zich over te geven. Triple Alliance, in Cerro Corá, "Demonstrating the same value of his father he said: " A Paraguayan colonel doesn't surrender him " and was murdered by Brazilian soldiers."
Leden van de Guarini's; oorspronkelijke bewoners van Paraguay en aangrenzende gebieden in Bolivia, Brazilië en Argentinië.
De Spaanse kolonisten (Asuncion werd gesticht in 1537) sloten een bondgenootschap met dit volk. Het waren landbouwers, en ze schonken de Spanjaarden voedsel. Maar ook vrouwen; de Spanjaarden namen de polygamie van hen over. Vandaar de benaming: het paradijs van Mohammed.
De landbouw die de Guarini verrichtten leidde in de praktijk tot dwangarbeid.
Katholieke Nationale Kathedraal in het huidige Asuncion.
José Gaspar Rodríguez de Francia, bijgenaamd El Supremo (1766 - 1840) was van 1814 tot 1840 Dictator Supremo van Paraguay. Hij wordt geëerd als vader des vaderlands.
Vertoonde een sobere levensstijl.
Carlos Antonio López (1790 – 1862) was president van Paraguay van 1844 tot 1862.
Neef van Francia. Had dezelfde dictatoriale bevoegdheden als Francia, maar mat zich een monarchale levensstijl aan.
Hij werd opgevolgd door zijn bastaardzoon Francisco Lopez.
Die engerd, Francisco.
Weliswaar stond Francisco ingeschreven als de oudste zoon van Carlos Lopez, maar in werkelijkheid was hij verwekt door de stiefvader bij zijn moeder, Juana Carillo.
Francisco had nog vier halfbroers (van vader Carlos en Juana Carillo), die hij later meedogenloos behandelde.
Brazilië had een keizer, Keizer Pedro II. Keizer van 1831 tot 1889. Zijn 58 jaren als keizer worden beschouwd als een bloeiperiode voor Brazilië, en zijn regering wordt door geleerden geprezen als progressief en efficiënt.
De oorlog van Paraguay draaide om de toegang tot een haven, op de rivier de Rio de la Plata (zilverrivier). De strijd ging tussen Brazilië, Argentinië, Uruguay en Paraguay. Aanvankelijk streed ieder voor zich - de oorlog begon in 1863 - maar vanaf 1865 streden Argentinië, Brazilië en Uruguay in de Triple Alliantie samen tegen Paraguay.
De oorlog woedde van 1865 tot 1870. Het was de eergste oorlog die Zuid-Amerika ooit heeft gekend. In Paraguay leefden vóór de oorlog 525.000 inwoners, daarna nog maar 221.000, van wie slechts 28.000 mannen. De doden vielen niet alleen door geweld, ook door ziekte en marteling.
Satellietfoto van de twistappel: de monding van de Rio Plata. De noordelijke oever is Uruguay en de zuidelijke oever Argentinië.
Bartolomé Mitre Martínez (1821-1906);
leidde aanvankelijk de geallieerden. Hij werd later president van Argentinië van 1862 tot 1868.
Kwartier van Mitre, in Tuyuti
Luís Alves de Lima e Silva, Hertog van Caxias.
De Argentijn Mitre werd als legerleider opgevolgd door de Braziliaan Caxias. Hierboven: Caxias in Paraguay, circa 1866.
Nogmaal Luís Alves de Lima e Silva, Hertog van Caxias (1803 - 1880). Zijn bijnaam was 'Peacemaker' en 'Iron Duke'.
Een Braziliaanse korporaal van het eerste bataljon vaderlandse vrijwilligers. Lid van de infanterie in 1865.
Paraguayaanse vluchtelingen in San Pedro circa 1870.
Het boek volgt de oorlog op de voet. De Paraguanen waren enorme vechtjassen, en de allereerste slag was ook voor hen. Maar de kansen keerden, en het Paraguaanse leger werd steeds verder uitgedund.
Een duidelijke legerleiding ontbrak.
Ook brak er een cholera-epidemie uit, waarbij ook veel mensen om het leven kwamen. Francisco Lopez kreeg ook cholera, maar herstelde hiervan.
Strijd Paso de la Patria. 2 mei 1866
Binnen alle oorlogsperikelen speelde 'de koningin van Paraguy' haar macabere rol. We horen hoe ze enerzijds een grote representatieve rol vervulde, ze ontving gasten, organiseerde bals en diners, en reisde met haar man en het leger mee. Intussen had ze allerlei manieren om zich geld en eigendommen toe te eigenen, juwelen, geld, en ook land. Het is stuitend om dat te lezen!
Anderzijds moet gezegd worden, dat de verschillende bronnen die De Bruin geraadpleegd heeft, helemaal niet eenduidig zijn over haar rol.
Desondanks komt ze op mij over als een geldwolf.
Eén van de bronnen die De Bruin gebruikt is Washburn, met de geschiedenis van Paraguay, aangevuld met persoonlijke aantekeningen.
José Rodriguez Gaspar Francia, afbeelding in boek Washburn. (History of Paraguay, 1871).
Afbeelding van Charles Ames Washburn, 1822-1889; vóór hij in ongenade viel, vertrouweling van Elisa Lynch.
Braziliaanse kanonneerboot Rio de Janeiro tot zinken gebracht door een 'torpedo' voor Curuzu . September 1866.
(Schilderij van Adolfo Methfessel (1836-1909)).
(Schilderij van Adolfo Methfessel (1836-1909)).
Een jonge en een oudere Elisa Lynch; zij stierf tamelijk verarmd in Parijs.
Zij schreef het boek Exposoción y Protesta, in 1875. Een verweerschrift tegen de aantijgingen van zelfverrijking.
Conclusie: ik vond het een heel indrukwekkend boek, omdat ik er totaal geen benul van had, dat er op zo'n grote schaal zo'n vreselijke oorlog gewoed heeft in Zuid-Amerika. Ik kwam moeilijk op gang in het boek, omdat ik niet precies begreep waarom het ging. Toen dat er eenmaal een beetje in zat, pakte het boek me, en greep me erg aan.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten