In de ban van Tsjernobyl, Aflevering 1, 1986. - Jan Balliauw

Journalist en Rusland-kenner Jan Balliauw;

 hij onderzoekt in een driedelige documentaire-serie de ramp in de Oekraïense kerncentrale op 26 april 1986.

In de eerste aflevering gaat Jan Balliauw op zoek naar de ooggetuigen, de mensen die de ramp van dichtbij meemaakten, de mensen op wie de HBO-fictieserie 'Chernobyl' gebaseerd is. Hij ontmoet een duiker die een prominente rol speelt in de serie, de helikopterpiloot die als eerste een beeld krijgt van de omvang van de vernietiging, maar ook een brandweerman die de stralingsziekte overleefde; ten slotte de operator die als laatste het paneel in de controlekamer van de ontplofte reactor bediende. Het zijn stuk voor stuk mensen die de nucleaire ramp van dichtbij hebben meegemaakt, of er de rechtstreekse gevolgen van ondergaan hebben.

Sergej Volodin, helikopterpiloot

© VRT

"Ik was er op de eerste dag, op de zesentwintigste. Ik heb dat beeld gezien zoals in de serie, maar dan een beetje erger. Nog erger. Natuurlijk. Reactor 4 - later heb ik ontdekt dat het reactor 4 was - bestond in feite niet meer." Sergej Volodin.
Terwijl hij boven de reactor vliegt, ziet hij hoe in de buurt mensen nog gewoon naar hun werk gaan, hoe kinderen aan het spelen zijn. Het is mooi weer, de mensen zijn buiten, en dat terwijl een gigantische hoeveelheid radioactiviteit in de lucht hangt.
Hij ontwikkelt na de ramp een verschrikkelijke hoogtevrees, en zal nooit meer vliegen. 

Pjotr Chmil, brandweerman 

© VRT

"Toen zag ik het: een paddenstoelvormige vlam. Ik was op weg ernaartoe met de auto. We hadden geen idee van wat er gebeurd was." Pjotr Chmil
Pjotr maakte deel uit van het brandweerkorps van de kerncentrale van Tsjernobyl. Hij was één van de eerste ooggetuigen: "Men vertelde ons altijd dat de reactor niet kon ontploffen. Wij stonden in voor het blussen van branden in de machinekamer, van kabels, maar we hadden nooit geoefend voor een brand in de reactor. Ik nam contact op met onze controlepost. Ik was op het dak. Daar zeiden ze: bescherm uw mensen, maar mijn mensen waren op het dak. Ik kon hen niet meer beschermen."

Oleskej Breoes, operator

© VRT

"Ik herinner me dat gevoel van enthousiasme, een soort ongepaste plechtigheid, de bereidheid om alles te doen, koste wat het kost. Dit wordt stralingseuforie genoemd." Oleskej Breoes
Oleskej was operator in de controlekamer van de ontplofte reactor 4. De ochtend na de ontploffing ging hij gewoon naar zijn werk. Hij loste zijn collega’s van de nachtshift af die de ontploffing hadden meegemaakt en die in de HBO-serie een grote rol spelen. Velen van hen waren er toen al slecht aan toe. Oleksej liep door zijn werk die dag een hoge dosis straling op, maar hij overleefde het dankzij een jodiumpil die hij van een collega kreeg: "Iedereen die naast mij werkte, verkeerde zeer snel in slechte gezondheid. Iedereen moest overgeven. Ikzelf was misselijk maar moest niet overgeven."

Aleksej Ananenko, duiker,

Het sterkste fragment was het laatste, over Aleksej Ananenko, één van de drie duikers en een Grote Held van het Oekraïense Volk. Maar nu woont hij in een streng oostblokappartement, sukkelt hij met zijn geheugen en moet hij tijdens het interview pilletjes krijgen van zijn vrouw. Maar dat eenzame kadertje met zijn gouden plak - die hij pas kreeg na de HBO-serie - dát hangt aan de muur.