State Funeral, Sergei Loznitsa, 2019

Arte zond afgelopen maandag  deze documentaire uit; eerder was hij al te zien op de Idfa. Het is een ruim twee uur durende collage van de staatsbegrafenis van Jozef Stalin - die destijds, in 1953, maar liefst vier dagen duurde.

Omslag/Poster

Het was een hele zit om naar deze documentaire te kijken, maar ik vond het toch de moeite waard. Verbazingwekkend, met de kennis van alle terreur van Stalin in het hoofd, ongelooflijk! Huilende mensen, lofredes, rouwbeklag, rouwmuziek, drommen, drommen en nog eens drommen van mensen.... Zonder commentaar wordt vertoond wat er gebeurde. Een niet aflatend schouwspel van... ja, van wat??  Van hoe we de man MOESTEN zien.... Van hoe de gewone mensen hem vermoedelijk zelfs ook zagen.

Daar ligt ie. 

Het herinnerde me natuurlijk aan die andere film, De Dood van Stalin, van Armando Ianucci, van 2017. Daarin werd het hele gebeuren rond de machtswisseling in het ridicule getrokken. Dit was ernst.
De onafzienbare stoet van mensen zagen we voorbijtrekken aan de katafalk met het dode lichaam van de dictator in de Zuilenzaal. Ongelooflijk waren de bloemstukken die gebracht werden, in aantal, en in grootte. Stalin werd geprezen om zijn mensenliefde, zijn eerlijkheid, zijn grote belang vooor het land, noem al het moois maar op; door Beria, Chroestjov, Malenkov.

Lavrenti Beria en Georgi Malenkov 

Mensen huilden, keken geschokt. Volgens de VPRO-gids "geloofden veel mensen oprecht, alle terreur ten spijt, dat niet alleen het voortbestaan van de Sovjet-Unie, maar ook dat van henzelf geheel en al te danken was aan het overleden genie."  Er schijnt in de menigte op een gegeven moment ook paniek uitgebroken te zijn, waarbij duizenden in het gedrang werden vertrapt. - Deze info haal ik ook uit de gids, in de documentaire is dat uiteraard niet te zien.

Tocht door de Moskouse straten naar het mausoleum, waar Lenin al lag. De stad ziet er koud en grauw uit, het rood van de baar - met een kijkglaasje voor Stalin - steekt er als enige kleur bij af. 

Jaren later, toen de midaden van Stalin inmiddels openlijk erkend werden, werd zijn lichaam daar weggehaald, en overgebracht naar het Kremlin.  

Filmmaker Sergei Loznitsa spitte het Russsiche Film- en Fotoarchief in Kranogorsk door, en stelde daaruit deze ongewoon lange collage samen.

Sergei Loznitsa, Oekraïens regisseur, geboren 1964. 

"De absurditeit wordt aan het eind van de film nog benadrukt door de feitelijke, historische informatie die de regisseur verschaft." 

Roj Aleksandrovitsj Medvedev (geboren 1925): één van de historici over Stalin. Hij vermeldt de volgende aantallen:

1 miljoen mensen gevangen gezet of verbannen tussen 1927 en 1929;

9 tot 11 miljoen boeren verdreven van hun land en nog eens 2 tot 3 miljoen boeren gearresteerd of verbannen tijdens de collectivisatie; 

6 tot 7 miljoen mensen gedood door kunstmatige hongersnood 1932-1934; 

1 miljoen verbannen uit Moskou en Leningrad in 1935; 

1 miljoen mensen geëxecuteerd tijdens de ''Grote Terreur'' van 1937-1938;

4 tot 6 miljoen afgevoerd naar dwangarbeiderskampen; 

10 tot 12 miljoen mensen ontheemd tijdens de Tweede Wereldoorlog; 

en ten minste 1 miljoen gearresteerd vanwege verschillende 'politieke misdaden' in de periode 1946 tot 1953.

Trailer

Geluid is opvallend in de film: toepraken, schuifelende voeten, huilende vrouwen, en rouwmuziek, Requiem Mozart, Verdi. Géén commentaar.