Studiebol: Kabbala, de Joodse Mystiek, Franjo Terhart, 2008

Dit boekje kocht ik toen ik de Portugese Synagoge bezocht, onlangs.

Ik wilde iets meer weten van het kabbalisme. Maar o jee, wat zit daar veel aan vast. Eigenlijk heb ik dít boek meer nodig:

Maar daar heb ik helemaal geen zin in. Ik ben niet van plan deze leer aan te gaan hangen, ik wil er alleen maar iets meer van weten.

Vooruit dan maar:

Het boek is in drie gedeeltes opgebouwd:

I. Oorsprong en geschiedenis van de kabbala;

II. De theoretische kabbala;

III. De praktische kabbala.

I. Oorsprong en geschiedenis:

Abraham de aartsvader wordt gezien als de eerste kabbalist omdat hij rechtstreeks contact met God had. Denk aan het ingrijpen van God toen Abraham van plan was zijn zoon Izaak te offeren. God wilde alleen zien of Abraham gehoorzaam was.

Gods engel grijpt in, als Abraham wil Izaak offeren aan God.

Naast Abraham is Jakob, de zoon van Izaak belangrijk in de beginperiode van de kabbala. De ladder (Jakobsladder) die Jakob in een droom verscheen werd voor kabbalisten een symbool voor het opstijgen naar bovenaardse werelden.

Jakobsladder zoals gezien door Chagall

Ook Mozes spreekt met God 'van aangezicht tot aangezicht'. God onthult hem zijn ware naam: 'Ik ben die er zijn zal.'

Mozes en de tafelen der wet, Rembrandt.

Elia is vervolgens voor kabbalisten de bestrijder van het Baäl-geloof en vurig voorvechter van het monotheïstisch geloof in Jahweh.

Volgens de overlevering is in de periode 132-135 de Zohar ontstaan, Zohar betekent lichtglans. Mozes de Léon, een Spanjaard, stelde de Zohar rond 1270 te boek, publicatie in 1290.

Zohar; eeuwen van mondelinge overlevering te boek gesteld door Mozes de Léon, Spanje.

Hoofdbronnen van de kabbala zijn de Tora en de Talmoed.

Onder Tora verstaan we de vijf boeken van Mozes; het is de goddelijke openbaring die Mozes van God kreeg.

Tora.

De Talmoed is het tweede belangrijke werk van de Joodse godsdienst, het is de godsdienstwet. Hij bestaat uit de Misjna en de Gemara.

Talmoed en Talmoed-geleerde; hij is een van de Risjoniem, die de Tamoed van hoofdstukken en paragrafen voorzag.

Het Hebreeuwse alfabet is het uitgangspunt voor de theoretische overwegingen van de kabbala. Het bevat 22 tekens. Mediteren over de letters is spreken met God.

Hebreeuws alfabet, van alef tot en met tav; bij elkaar 22 tekens.

Het Hebreeuws hoort bij de Semitische taalfamilie, waar medeklinkers belangrijker zijn dan klinkers.

De naam van God is onuitsprekelijk, JHWH. Het is taboe voor een gelovige Jood de naam van God uit te spreken.

Het boek Zohar is een mystiek boek, geschreven in de 13e eeuw. De taal is Aramees. De Zohar probeert het wezen van God te vatten en voor de mens toegankelijk te maken. Het begrip sefirot is belangrijk, het betekent 'goddelijke emanatie', oftewel uitvloeiing van God. Er zijn er tien.

Naast de positieve sefirot zijn er de negatieve kelipot, de kwade krachten die van God af leiden.

22 energiekanalen verbinden de sefirot met elkaar.

God is voor de Zohar de Ejn Soof, de oergrond die voor mensen onzichtbaar is en eeuwig onstoffelijk blijft.

In de Sefer Jetsira van de Zohar wordt de schepping beschreven, het is dus het boek van de schepping. Volgens de kabbala is het heelal ontstaan door de kracht van de tien sefirot, die weer uit Ejn Soof zijn voortgekomen. Het is dus een schepping uit het niets.

De Bahir is het boek van het licht; het gaat om de strijd tussen goed en kwaad.

De bloeitijd van de kabbala in Noord-Spanje en de Provence lag in de periode van de achtste tot de 15e eeuw. In 1492 werden Joden en Moren uit Spanje verdreven.

Een tweede ontwikkelingsperiode van de kabbala lag in de 16e eeuw, met Isaak Luria en Chaim Vital.

Izaak Luria; wilde dat elke dagelijkse handeling aan God werd gewijd. (1534-1572)

In 1915 werd de wereldberoemde roman Der Golem gepubliceerd, door Gustav Meyrink. Golem betekent vormeloze massa, en duidt het laagste niveau van menselijke massa aan.

Tekening van Golem, 'beeld van klei', vormeloze massa. De mens doet God na:. Rabbi Löw werkte zó met kabbalistische formules dat de pop tot leven kwam - zoals God de mens leevensadem inblies.

Verhaal van de Golem, bestseller in 1915.

Alle schrijvers zoeken de systematische opgang naar God.

II. De theoretische kabbala

Houdt zich bezig met Ejn Soof (God) en het heelal.

De leer van de levensboom betreft opnieuw de tien sefirot: die worden uitgebeeld in de levensboom.

Levensboom met de 10 goddelijke emanaties, de sefirot

De levensboom kwam voor in het paradijs, naast de boom van kennis van goed en kwaad.

Heel omstreden is het begrip Tsimtsoem: het betekent terugtrekking. God zou zich uit de wereld hebben teruggetrokken na de schepping. Daardoor kwam er ruimte voor de strijd tussen goed en kwaad.

Er is ook een leer van de vier werelden: die probeert te verklaren hoe God in zijn schepping handelt.

Tikoen betekent genezing, en die werkt zodra de mens probeert door kabbalistisch handelen dicht bij God te komen.

Genot en vreugde horen bij de kabbala. Rituele reinheid laat de boze zien dat er geen plaats is voor hem in deze ziel. Denk aan het mikwe, het joodse rituele dompelbad.

Moderne mikwe, Würtemberg

Gebed en meditatie brengen de mens ook bij God. Er is het gebed in de synagoge en in het dagelijkse leven.

III. De praktische kabbala

Magie:

De zevenarmige kandelaar, de menora is verbonden met de tien sefirot door de 7 armen en de oorspronkelijke 3 voeten. De menora is symbool voor de macht van God.

Menora, symbool voor Gods macht. En Licht.

Via de magie probeert de kabbala invloed uit te oefenen. Maar voor anderen geldt de magie als bijgeloof.

Denk in dit veband aan amuletten,

Amulet

magische vierkanten,

Magisch vierkant; in dit geval: elke regel opgeteld geeft hetzelfde getal.

kabbalistische astrologie (de verbinding van de planeten met de tien sefirot).

Astrologisch boek

De getallenmagie of gematria: het getal 7 heeft van oudsher een zwaar geladen betekenis, denk aan de verovering van Jericho, met zeven omgangen enzovoorts.

Er bestaat een verband tussen Pythagoras en de kabbala, maar het is niet zeker wie wie beïnvloed heeft. Beide systemen kennen een voorkeur voor oneven getallen, die gezien worden als mannelijk, het rustende, het licht. Vrouwelijke getallen - je kunt het raden! - zijn even, verbonden met duisternis en zijn deelbaar, dus grenzeloos.

Boven en onder: afbeeldingen van Pythagoras. Zijn symbool was het pentagram.

Ook de tarot is van oorsprong kabbalistisch, de oorsprong is niet bekend. Er zijn 22 troeven, denk aan het aantal Hebreeuwse letters.

Tarotkaarten

Engelen worden aangeroepen, maar dan moet men eerst zijn naam kennen.

In dromen spreekt God tot de mensen. De ziel stijgt in de droom omhoog om nooit geziene dingen te beleven. Om dromen uit te leggen stelt de Zohar voor de engel Gabriël aan te roepen.

Het jodendom heeft van oudsher een positieve houding tegenover de seksualiteit. Het Christendom niet. De menselijke geslachtsdaad wordt gezien als symbolisch gelijk aan Gods handelen bij de schepping.

Er is ook een christelijke kabbala: de kabbala denudata (ontsluierde kabbala). Daarin wordt uitgelegd dat Christus de in de bijbel voorspelde Messias is.

The Order of the Golden Dawn was een geheim genootschap waartoe enkele bekende kunstenaars hoorden, onder anderen Yeats en Stoker. Zij kenden ook het pentagramritueel: het werd volgens strikte regels voltrokken in een donkere ruimte, met kaarslicht, een altaar en een gong.

Het griezelige is, dat als je op Golden Dawn googelt, je voornamelijk fascistische groepen te zien krijgt, zoals de Gouden Dageraad in Griekenland.

Deze afbeelding hoort bij "The Hermetic Order of the Golden Dawn' waarover we het hier hebben.

In de 20e en 21e eeuw zien we de kabbala terug bij Umberto Eco in De Slinger van Foucault.

Yehuda Berg en Philip Berg - Yehuda is de populairste kabbalist heden ten dage, Madonna raadpleegt hem bijvoorbeeld. Hij schreef diverse bestsellers over de kabbala en staat aan het hoofd van vele kabbalacentra. Kabbala is tegenwoordig een formule voor oneindige kracht. Ook Barbara Streisand rekent zich tot de kabbalisten.