Dvd
Vandaag naar Eye geweest, om El Bóton de Nácar te bekijken. Het was een wens van Ton, ik wist nauwelijks wat me te wachten stond.
Het is een heel bijzondere film: in de eerste helft werd ik overweldigd door de prachtigste natuurbeelden van Chili, water, oceaan, bergen, gletsjers, vulkanen, de eorme kustlijn, het grootste astrologische project de ALMA in de Attacawoestijn in het noorden.
De voice-over sprak heel poëtische taal, in rustig en daardoor goed verstaanbaar Spaans.
Het is een heel bijzondere film: in de eerste helft werd ik overweldigd door de prachtigste natuurbeelden van Chili, water, oceaan, bergen, gletsjers, vulkanen, de eorme kustlijn, het grootste astrologische project de ALMA in de Attacawoestijn in het noorden.
De voice-over sprak heel poëtische taal, in rustig en daardoor goed verstaanbaar Spaans.
De film begon met een flink stuk witte kwarts van 1100 jaar oud. Daarin was een waterdruppel achtergebleven. (Niet dit afgebeelde stuk; het leek meer op een brok ijs.)
Muziek en geluiden van het ijs maakten het dubbel imposant.
Het ging in deze film minder over het vulkanische gedeelte van Chili: Vuurland
Hoewel....: hier een prent met de verwelkoming door de oorspronkelijke Vuurland-bewoners (Tierra del Fuego) van HMS Beagle. Die Beagle zou belangrijk blijken.
Kaart van Vuurland, dat deels in Chili, deels in Argentinië ligt.
De Andes, satellietfoto
Er kwam een aantal opnamen van deze enorme sterrecnwacht, de ALMA in de noordelijke Attaca-woestijn voorbij. Niet alleen bood de film ook prachtige beelden vanuit het heelal, de sterren spelen een bijzondere betekenis voor de oorspronkelijke bewoners van Chili. Zij menen na hun dood een ster te zullen worden. Als zij omhoog kijken zien zij dus hun voorouders.
Soms weet je niet wat je ziet, weerspiegelingen of echte wolken
Deze golven zijn klein, de oceaangolven indrukwekkend breed en groot. Toch waren de oorspronkelijke bewoners - dat deel van de bevolking dat de voice-over 'watervolken' noemde - totaal niet bang, en gingen met kleine kano's de zee op. Ging die stuk, dan makkten ze een nieuwe.
Het leek erop of we ons helemaal gingen richten op het thema water: de zee die langs de ruim 4000 kilometer lange kustlijn van Chili speelt, en tussen de eilanden (het Andesgebergte lijkt op een zeker moment over te gaan in een grote eilandengroep).
Een kunstenares legde op blauwe vellen papier - het water dat aan een kant van Chili ligt - haar eigengemaakte kaart van Chili. De stem vertelde dat het land zo groot is, dat er nooit een kaart aan één stuk in de klas hing vroeger, maar altijd in drieën verdeeld. Deze kaart was wel aan een stuk.
Een kunstenares legde op blauwe vellen papier - het water dat aan een kant van Chili ligt - haar eigengemaakte kaart van Chili. De stem vertelde dat het land zo groot is, dat er nooit een kaart aan één stuk in de klas hing vroeger, maar altijd in drieën verdeeld. Deze kaart was wel aan een stuk.
Helaas, de kaart van Chili van de kunstenares is niet te vinden op internet.
Stukje kustlijn vanuit een satelliet gezien
Patagonië; maakt deel uit van Chili en Argentinië. De kolonisten noemden de bewoners hier Patagoniërs (reuzen) vanwege hun grote voeten
Voor een verdre plaatsbepaling: de ligging van de Andes.
Net toen ik me begon af te vragen of ik alleen naar een soort National Geographic-natuurfilm zat te kijken, draaide de film om. De kolonisten werden geïntroduceerd.
Vroegere bewoners van Chili waren echte waterbewoners, die kano's maakten en daarmee de zee op gingen. Ze leefden van wat de zee hen bood. Er zijn nu nog maar een paar mensen van die oospronkelijke stammen over, een handvol. Een man kwam aan het woord, die nog wel zijn eigen kano heeft, maar er niet meer mee mag varen. Een vrouw die haar hele leven op het water zat, en nu als een 'vreemd overblijfsel' leeft in dit land.
Foto van een oorspronkelijke bewoner, beschilderd. 
Ik weet niet meer de namen van de stammen; op internet vond ik de Mapuchi en de Yaghan. De Mapuchi kwamen uit Centraal en Zuid-Chili.
Dit is Gabriela, de vrouw die haar oorspronkelijke taal nog (met moeite) wist te spreken.
En hier komen we bij de kern van de film: Jemmy Button.
Links is Jemmy nog een gewone Indiaan, rechts is hij een Engels meneertje geworden. Jemmy is verkocht voor een paarlemoeren knoop. Of verkocht.... hij is met vier anderen aan boord gebracht van HMS de Beagle, in 1830, door Captain Fitzroy. Hij werd naar Engeland gebracht, Engels opgevoed, en kwam een jaar later terug. Hij was zijn eigen identiteit kwijt.
Vanaf hier wordt de waarheid van de film steeds harder en gruwelijker. Na de kolonisatie gaan we het hebben over de val van Allende (met de hulp van de Amerikanen!) en het schrikbewind dat de dictatuur daarna uitoefende. Tegenstanders werden gedood, hun lijk met met een zware ijzeren rail verzwaard, ingepakt in plastic en jute, en uit een vliegtuig of helikopter in zee gegooid.
Zo'n procédé wordt precies nagespeeld.
Afschuwelijk.
Daarna gaat een duiker op zoek naar resten in de zee. Anno nu. Hij vindt verschillen stukken rails, die volgegroeid zitten met zeepokken, wieren, alles wat in de oceaan zich vasthecht en leeft.
Op één van zo'n oud stuk rails vinden ze een knoop... Dit is alles wat er over is van de mens die er ooit aan vastgezeten heeft. Zo vertellen de twee knopen, die van Jemmy Button, en die van de vermoorde Chileen, hetzelfde verhaal: verlies van vrijheid, van identiteit.
De knoop op het stuk rail uit de oceaan.
De maker van deze geweldige documentaire, tevens commentaarstem, Patricio Gúzman.
Heel mooi eindigt de film met de aftiteling met de stem van deze vrouw, in haar oude, eigen taal, het Kawasquar.
Trailer
Geen opmerkingen:
Een reactie posten