Dvd, 2015, en regisseur Roel van Broekhoven.
Toen deze VPRO-serie een jaar geleden op de tv werd uitgezonden, heb ik er niet naar gekeken. Zo gaat het soms.
Nu kreeg ik er juist belangstelling voor door de vrouw van Thomas Erdbrink, Newsha Tavakolian.
Newsha Tavakolian
Zij won de Prins Claus-cultuurprijs in 2015, ik bezocht de tentoonstelling in het Prins Claus-Instituut en besloot alsnog naar de serie van haar man en Roel van Broekhoven te kijken. De bieb had de dvd Onze man in Teheran in huis.
Wat een genoegen om naar te kijken!
Erdbrink is een heel aardige man. Zo leuk als zijn collega Jelle Brandt Corstius is in de documentaires over Rusland en omringende landen, zo leuk is Erdbrink hier in Iran. Hij spreekt de taal vloeiend, en is er dank zij zijn Iraanse vrouw behoorlijk thuis (wat een verschil is met Brandt Corstius, die alleen te gast is). Zij helpt hem bij de ongeschreven codes, wat natuurlijk erg helpt. Zo zijn er bepaalde beleefheidscodes, de taroef, die knap ingewikkeld zijn, maar die je toch maar beter kunt kennen. Hij blijft geheel en al zichzelf in de interviews die hij doet, ook tegenover mensen die heel anders denken dan hij. Hij onderhoudt een joviale manier van omgang met iedereen, mannen en vrouwen. Erg prettig om naar te kijken.
Ik heb nu drie van de vier aflveringen gekeken, en wat mij betreft de interessantste was deel 3: de 'rivier die leven geeft.' Dat is de inmiddels meestal droog staande rivier de Zayandeh Rud, Iraans grootste rivier. Inmiddels is dat een open wond, omdat eer geen water meer is.
Hierboven de rivier zoals hij vroeger meestal was; de brug die we zien heet de Si-o-se-Pol: 'Brug van 33 Bogen', 298 meter lang. Onder: zo ligt de brug er nu meestal bij. Het droog liggen bedreigt de brug zelf, maar nog veel meer de mensen en hun gewassen.
Erdbrink vertelt niet precies wat er aan de hand is. Wel bezoekt hij een wortelboer even verderop, die kwistig met water zijn worteloogst schoon spuit. De wortels zijn zo mooi schoon als je ze hier niet kunt kopen. Waar haalt hij het water vandaan? Hij heeft een eigen put...
Ik lees op internet, dat de 'illegale waterputten' (ik weet natuurlijk niet of deze put ook illegaal was) deel zijn van het probleem van de droogte. Een ander probleem is de dam die in de bovenloop van de Zaynadeh is aangelegd in 1971, de Zaynadeh Rud dam oftewel de Chadegam-dam. Die was bedoeld om te zorgen dat er beter geïrrigeerd kon worden. Dat klopt ook wel, maar alleen voor de mensen die aan de bovenloop van de rivier wonen. Niet voor de mensen aan de benedenloop, waartoe de inwoners van Isfahan horen. Isfahan telt 2½ miljoen inwoners, en is daarmee de op 2 na grootste stad van Iran. De bevolking protesteert regelmatig tegen de droogte, dat wil zeggen tegen de verkeerde water-politiek van de regering. Ahmedjinidad gaf de Amerikanen vroeger de schuld van de droogte. 'Heeft Obama dan de rivier met een rietje leegedronken?' vraagt Erdbrink.
Plaats van de Zayandeh Rud Dam, of Chadegam Dam. De dam zou de irrigatie moeten regelen, maar maakt dat de bevolking aan de benedenloop van de rivier geen water meer hebben. Dit geldt dus ook voor Isfahan.
De Chadegam Dam
In Onze man in Teheran zien we te slotte voor éven weer de rivier vol water. Meteen staan de mensen in de rij voor de waterfietsen. Over het algemeen komen de mensen erg gelaten over.
Khaju-brug, 1650; ook over een droge rivier, Isfahan.
Dezelfde brug, links over water, rechts over land. 'Verboden te zwemmen' , staat er rechts.
Urmiameer; meren en bijvoorbeeld de Kaspische Zee drogen ook uit.
Laatst was er een item over verdrogende boomgaarden van pistache-nootjes, een belangrijk export-product. Het zuiden van Iran, waar veel van die bomen stonden, dreigt te verwoestijnen.
'Mr. Bigmouth', geeft met luide stem in de moskee óf Amerika óf Israël (en buiten de moskee ook nog eens alle vrouwen) de schuld van alle kwaad. Speelt vooral een rol in deel twee, waarin de schuld van Amerika behandeld wordt. In deel 3 krijgen de vrouwen ervan langs: het fileprobleem zou bijvoorbeeld zijn opgelost als vrouwen geen auto meer mochten rijden.
En dat is zo leuk van Erdbrink: hij stapt toch bij deze 'vriend' achterop de brommer, op weg naar het vrijdaggebed. Hij schreewut zo hard, opdat de hele wereld het mag horen.
Ik vraag me af, in hoeverre de versoepeling in Iran zal doorwerken op deze gewoontes van vijand-denken. Er is nu immers het begin van een atoom-akkoord. De haat tegen Amerika stamt van 1979, toen de Iraanse Revolutie een eind maakte aan de Amerikaans georiënteerde regering van de sjah, en Ayatollah Khomeini diens plaats in nam. Sindsdien is er ook sharia-wetgeving.
Deze man speelt al 27 jaar de duivel bij een bepaald feest. Is in werkelijkheid een kritisch persoon. Maar de duivel is voor veel Iraniërs én Amerika, én de vrouw.
Voor wie nog meer achtergronden wil weten over Iran, kan HIER KLIKKEN: het is een tijdlijn van Iran van VPRO Buitenland.
Om het verhaal compleet te maken: dit zijn de vier delen van de hele reeks Onze man in Teheran:
Liefde in de islamitische republiek: over zijn huwelijk met Newsha;
Het land waar niks mag maar alles kan; de mensen worden erg gecontroleerd.
de 'rivier des levens': de droogte-problematiek.
oog om oog: over zoutzuur als vorm van eerwraak.
De top van de Damavand, de hoogste berg van het Midden Oosten. Hier zou Erdbrink met zijn vrouw een huisje willen bouwen om de stad te ontvluchten. Het is vermoeiend in Teheran, omdat in de publieke ruimte niets is toegestaan. Zijn assistente wordt bijvoorbeeld gearresteerd omdat haar jas openwaaide. In je privéruimte mag je gewoon jezelf zijn. Het is vaak niet te voorspellen wat er nu weer verboden gaat worden.
In gesprek met Ramin Mostaghim, jarenlang correspondent geweest voor de Times in Teheran.
Het laatste deel begint met een mooie vrouw bij de schoonheidsspecialiste. Omdat het gezicht het enige is dat getoond mag worden, wordt daar veel aandacht aan besteed.
Des te erger het verhaal van Ameneh Bahrani, die door een huwelijkskandidaat die zij afwees, zoutzuur in het gezicht geworpen kreeg.
Ameneh Bahrani.
Dezelfde vrouw, na de aanslag met zoutzuur. Zij verloor beide ogen en draagt nu een pruik.
In Iran heeft een slachtoffer het recht om de dader hetzelfde aan te doen als hem/haar werd aangedaan. 'Oog om oog', zoals het ook in de bijbel staat. De enige manier dat een dader daaraan kan ontkomen, is dat het slachtoffer hem vergeeft. Dat komt nog best vaak voor. Ook Ameneh vergaf haar dader. Meteen daarna noemde hij haar een stommeling, waardoor ze er ook weer spijt van heeft.
In Iran worden daders met de doodstraf publiekelijk opgehangen.
Het was een heftige aflevering.
Even een wat vriendelijker beeld van Iran.
En een sstukje 'Mr. Bigmouth.'
Geen opmerkingen:
Een reactie posten