Boekomslag.
Dit boek is een volledig herziene versie van de uitgave van 1995.Ik maak zelf een periode van rouw door, en zocht daarom naar goede literatuur. Manu Keirse is een Belgische rouwdeskundige, door zijn doctoraatstudie werd hij expert in patiënten-begeleiding, rouwverwerking en palliatieve zorg. Sinds 2012 is hij gezinspolitiek secretaris van de Gezinsbond. Keirse geeft les aan de faculteit geneeskunde van de Katholieke Universiteit Leuven en aan de Benelux-universiteit te Eindhoven. Manu Keirse is geboren in 1946.
Ik begon met het boekje Vingerafdruk van Verdriet van hem, zie mijn voorgaande blog. Ik was nieuwsgierig naar een wat breder werk, en dat had ik met Helpen bij verlies en verdriet zeker in huis.
Het mooie van dat boek is, dat er 'zo veel soorten van verdriet' zijn. (Dichtregel van Vasalis, die hier spontaan bij me opkomst; uit Vergezichten en gezichten, Van Oorschot 1954:
Sotto voce
Zoveel soorten van verdriet,
ik noem ze niet.
Maar één, het afstand doen en scheiden.
En niet het snijden doet zo'n pijn,
maar het afgesneden zijn.
Ik begin mijn blog met een YouTube-filmpje waarin Keirse zelf aan het woord komt.
Keirse over problematische rouw; een mooi, kort voorbeeld van hoe duidelijk Keirse iets kan uitleggen over dit moeilijke onderwerp.
Op YouTube is veel te vinden van Keirse, en al die korte filmpjes laten mooi zien hoe breed hij het onderwerp opvat. Ik noem: Symptomen van rouw; Omgaan met mensen in rouw; Fases van rouwverkwerking; Leven met een levend verlies, zoals leven met schizofrenie; Over het verlies van een kind; Kinderen en rouw; Euthanasie en het rouwproces; Goedbedoelde foute adviezen aan mensen in rouw.
De hierboven genoemde filmpjes en de onderwerpen die daarin behandeld worden, komen ook allemaal als thema aan bod in dit zeer rijke boek. Iedereen die leeft in rouw, kan in dit boek informatie vinden. Voor mij was het bovengenoemde 'levende verlies' een eye-opener. Keirse laat ook een schijnbaar futiele vorm van rouw niet ongenoemd, het verlies van een geliefd huisdier.
Rouw om gestorven huisdier niet bagatelliseren;
Beeld Paul Faassen, Volkskrant.
Eén voorbeeld van levend verlies.
Erkenning is belangrijk voor de omgeving van de rouwende, de pijn en het verdriet moeten kunnen worden gedeeld.
Het boek is door de vele onderwerpen en invalshoeken eigenlijk een soort naslagwerk. Ik noem bijvoorbeeld nog: het verdriet van grootouders; van asielzoekers; als je oudere ouders sterven, maar ook: als je als ouder een volwassen kind verliest. Zwanger worden en verliezen, Zelfdoding, dood door geweld. En ook speciale aandacht voor feestdagen en verdriet. Enzovoorts.
Foto AD, bij Eerste Kamer stemt in met erkenning doodgeboren kindjes in persoonsregister; december 2018.
Keirse heeft zich met dit boek tot taak gesteld, zorg te leveren bij het levenseinde. 'Zorg bij het levenseinde moet zoals prenatale zorg een integraal deel van de gemeenschap worden,' zegt hij.
Elk hoofdstuk besluit hij met tips, de ene keer voor een goede opvang. (Deze bijvoorbeeld: 'Niet iedereen moet huilenen niet iedereen wil zijn gevoelens laten zien.') De andere keer voor mensen in verdriet. (Deze bijvoorbeeld: 'Panikeer niet als je het gevoel hebt gek te worden, je maakt een zwaar rouwproces door. Je kunt bij momenten, vaak onverwacht, worden overvallen door heel intense emoties waar je niet voor kiest. Ze rollen over je heen als de golven van de zee. Weet dat gevoelens niet logisch moeten zijn.')
'Ze rollen over je heen als de golven van de zee....'
Ik geef nog wat mooie citaten:
Heel belangrijk: dat het verdriet geuit wordt.
In zo'n omvattend boek kan het niet anders, dan dat er ook onderwerpen in staan die jou niet aangaan. Ieder zoekt de woorden van troost, erkenning en steun die zij zelf herkent als toepasselijk in haar situatie.
Toch vond ik het boeiend om te lezen, hoe rijk dit boek is, welke emoties erbij horen, en hoe goed dat helpt om pijn te aanvaarden. Over gaat de pijn wellicht nooit, maar dat er aandacht is, is belangrijk.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten