Zo ziet mijn uitgave eruit; heruitgave van 1965.
Dit boekje stond te verstoffen in een oude kast op zolder, ik had het bijna weggegooid. Ik weet niet waarom ik het uit de klauwen van de papierafvalbak gered heb....
Gelukkig maar, het bleek een hele ontdekking! Toen ik met lezen bezig was, en met het uitzoeken voor dit blog, gingen er steeds meer deuren voor me open...
Die weisse Rose was de naam van een kleine Münchener verzetsbeweging. Zij hielden zich bezig met het schrijven, laten drukken en versrpeiden van schotschriften tegen de nazi's.
Geweten, menselijke waardigheid, vrijheid, gerechtigheid, verantwoordelijkheid: soort banner van de tentoonstelling in München.
Die weisse Rose was de naam van een kleine Münchener verzetsbeweging. Zij hielden zich bezig met het schrijven, laten drukken en versrpeiden van schotschriften tegen de nazi's.
Inge Scholl, zus van Hans en Sphie, geboren 1917, overleden 1998. Schrijfster van het mooie kleine boekje.
Het boekje is geschreven door de zus van Hans en Sophie Scholl, namelijk Inge Scholl. Hans Scholl was de initiatiefnemer van het verzet.
Hans Scholl, 1918-1943; student medicijnen; onthoofd 22 februari 1943.
Sophie Scholl, onthoofd door de nazi's op haar 21e. Zij stierf vanwege haar strijd tegen het Duitse fascisme. Ze riep de Duitse bevolking op wakker te worden.
Gestapo foto's van Sophie Scholl
Andere leden waren:
Willi Graf, 1918-1943
Christoph Probst, 1919-1943; Probst was echtgenoot en vader.
Alexander Schmorell, 1917-1943
Kurt Huber, hoogleraar.
1893-1943; de enige oudere van de groep.
Direkt im Hauptgebäude der Ludwig-Maximilians-Universität in München erinnert die Denkstätte Weiße Rose an den studentischen Widerstand gegen das Nazi-Regime. Ab 1942 verteilten die Mitglieder einer christlich motivierten Widerstandsgruppe in München, der Weißen Rose, insgesamt sechs Flugblätter, mit welchen sie zum Widerstand aufriefen. Die Dauerausstellung wurde 2017 überarbeitet.
Geweten, menselijke waardigheid, vrijheid, gerechtigheid, verantwoordelijkheid: soort banner van de tentoonstelling in München.
Postzegel met Hans en Sophie.
Het verzetswerk ging heel eenvoudig in zijn werk. De leden verspreidden de zelf geschreven vlugschriften in willekeurige brievenbussen. Sophie Scholl heeft ook eens een heel pakket van bovenaan de trap in het universiteitsgebouw naar beneden gegooid.
Interesssant is hoe ze aan hun ideeën kwamen. Bij Sophie en Hans kwam het mee met hun opvoeding, hun ouders - met name de vader wordt genoemd - had ook al snel door wat voor vlees hij in de kuip had met Hitler.
De kinderen waren eerst nog lid van de Hitlerjugend, maar ze kwamen er al snel achter dat alle culturele rijkdom waarover ze al van jongs af aan beschikten en wilden blijven beschikken, verboden werd. Zo mocht er alleen maar één bepaald soort liederen gezongen worden. De kinderen hadden zelf hun vlag versierd, met tekens die ze zelf mooi vonden: ook dat was verboden.
Ik vind het altijd indrukwekkend om te lezen hoe (cultureel) rijk sommige mensen werden opgevoed . En het is heel beklemmend om ook te lezen, dat juist die innerlijke rijkdom onderdrukt werd. Je ziet dat ook dikwijl terug bij Joden die werden vervolgd.
Krijsende Roland, oftewel Roland Freisler, rechter in dienst van Hitler. Hij sprak de doodvonnissen uit over de groep.
Hoe het ook zij, door de pamfletten kwam de SS de jongelui al gauw op het spoor, en in 1943 werd de groep gevangen gezet. Ze werden onthoofd, een gruwelijk lot.
Bij uitgeverij Just Publishers verscheen in 2014 het boek Moordenaar in toga van Helmut Ortner over de gevreesde nazi-rechter Roland Freisler. Tijdens zijn bewind werd een enorm aantal doodsvonnissen uitgesproken. Beraadslagingen in de raadkamer leidde hij in met ‘die kop moet eraf’.
Het boekje Die weisse Rose beschrijft de periode van verzet, het schrijven, drukken en verspreiden van de vlugschriften. Indrukwekkend vond ik het, te lezen hoe de jonge mensen van meet af aan voelden hoe gevaarlijk het werk was waaraan ze begonnen waren. En er was geen weg meer terug, ook dat realiseerden ze zich. Volgen de gevangenneming en de onthoofding.
Aan het eind worden alle 6 de vlugschriften weergegeven, en ook dat is indrukwekkend om te zien.Ik noem enkele highlights:
"... voordat de laatste steden een hoop puin zijn, zoals Keulen"
Het eerste vlugschrift bouwt voort op de schok van de bevolking over de eerste bombardementen op Duitse steden door de geallieerden. Het laat de lezers zien dat het bombardement een catastrofaal gevolg is van de Duitse agressie- en doet het appèl: "... waar je ook bent, verhinder het voortbestaan van deze militaire machine."
"... doodde driehonderdduizend joden (...) op een beestachtige manier"
In het tweede vlugschrift veroordeelt de Witte Roos de massamoord op de Joden in Polen. Ze ziet daarin de "meest verschrikkelijke misdaad op de waardigheid van de mens". De auteurs beschuldigen de zwijgende meerderheid in Duitsland omdat ze helpt "deze regering mogelijk te maken". Het is een van de weinige bekende documenten van het Duitse verzet dat openlijk de moord op de joodse bevolking aan de kaak stelt.
"Elk woord dat uit de mond van Hitler komt, is een leugen"
Het taalgebruik in het vierde pamflet laat duidelijk de invloed zien van een mentor van de Witte Roos, de katholieke schrijver Theodor Haecker: de nazi-dictatuur wordt beschreven als "de macht van het kwaad", Hitler gelijkgesteld met "Satan", de "boodschapper van de Antichrist"
Theodor Haecker, 1879-1945. Inspirator van Die weisse Rose. Haecker zocht een soort fusie tussen Romantische en Rationele idealen; hij vond die in de spirituele mens. Zie bij voorbeeld zijn werk Journal in the night, Engelse vertaling van Tag- und Nachtbücher. 1939-1945, München 1949. Haecker was Kierkegaard-kenner.
Een citaat van Haecker, uit: An die Deutschen 1941:
„Euer Ruhm ist ohne Glanz. Er leuchtet nicht. Man spricht von euch, weil ihr die besten Maschinen habt − und seid. In diesem Staunen der Welt ist kein Funke von Liebe. Und nur Liebe gibt Glanz. Ihr haltet euch für auserwählt, weil ihr die besten Maschinen, Kriegsmaschinen baut und sie am besten bedient. (...) Christlich ist nur ein Weg: Umkehr...“
Notitie van Theodor Haecker, mentor van Sophie en Hans Scholl.
Stadelheim gevangenis, oftewel: Justizvollzugsanstalt München
Hier werden de zes leden van de Weisse Rose geëxecuteerd.
Gruwelijk, hun lot...Maar geweldig, dit verzet!
Toen ik een jaar geleden Münster bezocht, was ik onder de indruk van deze man: Clemens August von Galen, 'der Löwe von Münster', (1878-1946) Een kardinaal die zich ook tegen de nazi's durfde uit te spreken.
Clemens August von Galen, der Löwe von Münster.
Ik kocht destijds in de Pauluskathedraal het boekje:
“Endlich hat einer den Mut zu sprechen.” – Mit diesen Worten reagierte der junge Widerstandskämpfer Hans Scholl auf ein Flugblatt das er im Briefkasten fand. Es war anonym verschickt worden und enthielt Passagen aus den Predigten des Bischofs von Münster vom Sommer 1941.
Maar ik wist niet dat er een verband bestond tussen Hans Scholl en Clemens August von Galen. Wat mooi!
Heb ik ten slotte nog een triviale ontdekking: tot voor een paar jaar bestond er een Duitse boekhandel in Amsterdam bestond onder de die weisse Rose. Deze ging helaas failliet in februari 2014, waarvoor onder andere de 'ont-duitsing' verantwoordelijk werd gesteld.
Franz Ittlinger, links, eigenaar Boekhandel Die weisse Rose.
Ik eindig met een thema uit de pamfletten:
"Sabotage ..."
Om de politieke revolutie te initiëren, roept de Witte Roos in het derde pamflet op tot sabotage. Weerstand tegen een criminele staat van geweld is een 'morele plicht'. Elk individu zou moeten proberen de nationaal-socialisten tegen te werken: "... in bewapenings- en oorlogsindustrie, belangrijke ondernemingen, (...) in alle vergaderingen, bijeenkomsten, festiviteiten, organisaties van de nazi's. "Geef niets ..." ... roept de Witte Roos op, en verzet zich zo tegen de campagnes waarmee het nazi-regime de bevolking voortdurend aanspoort om te doneren. Zo zijn afvalinzamelingen bijvoorbeeld bedoeld om het oorlogsgerelateerde tekort aan grondstoffen te compenseren. Met dit voorbeeld van het dagelijks leven wil de White Rose laten zien dat "iedereen in staat is bij te dragen aan het omverwerpen van dit regime".
"Sabotage ..."
Om de politieke revolutie te initiëren, roept de Witte Roos in het derde pamflet op tot sabotage. Weerstand tegen een criminele staat van geweld is een 'morele plicht'. Elk individu zou moeten proberen de nationaal-socialisten tegen te werken: "... in bewapenings- en oorlogsindustrie, belangrijke ondernemingen, (...) in alle vergaderingen, bijeenkomsten, festiviteiten, organisaties van de nazi's. "Geef niets ..." ... roept de Witte Roos op, en verzet zich zo tegen de campagnes waarmee het nazi-regime de bevolking voortdurend aanspoort om te doneren. Zo zijn afvalinzamelingen bijvoorbeeld bedoeld om het oorlogsgerelateerde tekort aan grondstoffen te compenseren. Met dit voorbeeld van het dagelijks leven wil de White Rose laten zien dat "iedereen in staat is bij te dragen aan het omverwerpen van dit regime".
Geen opmerkingen:
Een reactie posten