Juliana, Vorstin in een mannenwereld - Jolande Withuis, 2016.

Boekomslag

Ik kreeg dit boek van Ton voor mijn verjaardag. 'Een kleinigheidje erbij', zei hij, haha. Het was net uit en er werd zo veel over gesproken. 

Het is een boek dat me nog lang zal bij blijven. Natuurlijk is al het wangedrag van Bernhard al uitgebreid in de media ter sprake gekomen, bijvoorbeeld dat hij zelfs in paleis Soestdijk niet van de dames kon afblijven. Of dat hij al akelig tegen Juliana deed toen ze nog maar op huwelijksreis waren, Dat hij haar niet meer wilde zien toen ze eenmaal dement was. 

Withuis laat veel meer zien. Zo moet ik nu denken aan de opvatting van Dr. Lou de Jong, die vond data Juliana in de Tweede Wereldoorlog niet méér had gedaan dan voor de kinderen zorgen. Hij had als man - en daar was het natuurlijk ook nog eens de tijd naar - geen oog voor wat zij daarbuiten allemaal had gedaan, en Withuis vindt dat veel. Ze had zo'n zestig lezingen gehouden, had het verzet gestimuleerd, onze zaak in het buitenland levendig gehouden. Ze had geheel autonoom gehandeld, ze was daar alleen, zonder echtgenoot en moeder. Ze had bijvoorbeeld ook een goed contact met de Roosevelts opgebouwd. 

Juliana zelf heeft ook nooit veel erkenning voor gevraagd voor het goede werk dat ze hier verrichtte: ze deed er stilletjes over. 

Juliana met haar ouders, Wilhelmina en Hendrik. 1918.

Juliana was enig kind, en groeide in een sterk symbiotische verhouding met haar moeder op. Ze had een leuke, vrolijke band met haar vader, maar dat contact verliep, omdat Hendrik vreemd ging. Bovendien was hij Duitser, en Wilhelmina kreeg er problemen mee naar Duitsland te gaan door de Eerste Wereldoorlog. 

Juliana was vast van plan haar eigen kinderen anders, minder eenzaam, en 'gewoner' op te voeden dan met haar was gebeurd. 

1981

Haar huwelijk met Bernard was geen succes. Voor hem was zij 'de kip met de gouden eieren': dank zij haar fortuin kon hij het luie, luxe leventje leiden dat hij zijn leven lang gedaan heeft. Hij deed nooit iets waar hij geen zin in had. De bewondering die hem ten deel is gevallen door zijn rol bij de bevrijding is eigenlijk niet terecht, hij ging in sportauto's naar gebieden die al bevrijd waren, en liet zich daar fêteren. Dat maakte hem razend populair bij de soldaten. Bernhard had altijd minnaressen, voor wie hij Juliana verwaarloosde. Op Soestdijk woonde zelfs Cocky Gilles, secretaresse (en zeer vermoedelijk méér') met wie hij gezellig de avonden doorbracht, terwijl Juliana in haar eentje films zat te kijken. Soms ging Juliana in arren moede maar naar bevriende buren voor wat gezelschap.

Boven en onder: Jolande Withuis, schrijfster van dit boek. Van haar kende ik al Weest mannelijk, zijt sterk, over Pim Boellaard, die vriend van Bernard was. 

Anders dan Cees Fasseur, kreeg Withuis geen toegang tot de archieven van het Koninklijk Huis. Ze had wel de beschikking over veel brieven van en naar Juliana van haar vriendinnen.

Bernhard met Ferrari, medio jaren vijftig

Terschelling, 1967. Paardrijden was niets voor Juliana. Withuis wijst hierop, omdat het zo'n verschil is met Beatrix, van wie we de beelden kennen: op het paard, galopperend over het strand.

Uitgave 1996, Ankhermes

Deze affaire is natuurlijk ook algemeen bekend. Ik ken dit boek niet. Cees Fasseur heeft hier ook overgeschreven, wat ik al eerder noemde. 

Zijn boek gaat over de eerste twintig jaar van het huwelijk van Juliana en Bernhard; Fasseur kreeg onbeperkt toegang tot de archieven van het Koninklijk Huis. De Greet Hofmans affaire kon hij zo uitputtend behandelen. Het boek is van 2008.

Ik kon het niet laten: van Bernhard de plaatjes opzoeken die hem tonen in zijn luxe leven. Hier Hilversum, 1988.

Zandvoort, 1993.

Zandvoort, 1983.

Drie vorstinnen.

Het gezin compleet. Juliana was dolgelukkig met Bernhards aanzoek, omdat het er even op leek dat ze 'zou blijven zitten.' Een vernederende periode voor haar. Ze heeft het ten slotte als een groot geluk ervaren dat ze man, kinderen en kleinkinderen heeft gekregen. 

Ondanks het hondse gedrag van Bernhard is ze van hem blijven houden. Zoals een mishandelde vrouw vaak bij haar man blijft, ondanks de klappen, zo bleef zij bij hem. Altijd hopend dat hij zich toch weer tot haar zou keren. Zijn seksuele escapades, zijn buitenechtelijke kinderen, zelfs zijn omkoopschandaal bij Lockheed en Northtrop vergaf zij hem ('kwajongensstreken').

Flierefluiten in 1989.

Leuke kop had hij. Iederéén vond hem leuk; en Juliana stak daar een beetje als een saaie huismoeder bij af. Ze was bovendien onhandig in het sociale verkeer. En verlegen.

Achterkant boek, Juliana als meisje.

Een van de laatste foto's uit haar leven.

Jagen, golfen, auto's, reizen, olifanten, paarden,  vrouwen.....

Irene in de wieg.

Irene is wat esoterisch aangelegd. Ze heeft het van geen vreemde: Withuis beschrijft bij voortduring hoe zweverig Juliana is. Wat milder gezegd: hoe belangrijk godsdienst voor haar was. Al hoorden  ufo's en reïncarnatie daar ook bij. Ook Bernhard geloofde in die dingen, hij liet bijvoorbeeld zijn stallen nakijken op aardstralen, en verplaatste zijn paarden als er aardstralen waren. Hoe hij ook zijn best heeft gedaan Greet Hofmans op een zeker moment het huis uit te krijgen, hij heeft haar in eerste instantie  samen met Juliana wel naar binnen gehaald.

Ook Christine schijnt deze aanleg te hebben. Verscheidene politici vonden Juliana door deze manier van denken en doen chaotisch en verward (niet was bedoeld: dement). Ze wisten soms na afloop van een gesprek soms niet eens meer waar het nou eigenlijk over was gegaan. Beatrix was veel intellectueler, en zakelijker. 

Een ongelukkig huwelijk, dat was van het begin af duidelijk. Ik schrok bijvoorbeeld toen ik las dat Bernhard Juliana een 'complete make over' had gegeven....

Bernhard met Lagonda; er gaat een roddel dat Bernhard hem bij de bevrijding onrechtmatig zou hebben verkregen.

Bernhard met jeep.

In de ijskast stonden altijd dozen met verse anjers. Hier de leverancier.

Zij kon heel vervelend zijn: te laat komen, driftig en boos worden, onredelijk zijn. Ook tegen Bernhard. Hij vernederde haar voortdurend, zij praatte door hem heen.

De jaren van zijn populariteit begonnen met Wilhelmina, in de Tweede Wereldoorlog, in Londen.

Greet Hofmans. Ontluisterend om te lezen, hoe er een hele hofkliek rondom haar was ontstaan. Withuis beschrijft het ronduit als een sekte. 

'Weinig hermelijnvrees'  toont Withuis in haar boek, schreef Trouw. Mee eens. Irene voelde zich diep door Withuis gekwetst; Alexander wilde het niet lezen. Er is ook wel discussie geweest of je dit mag doen: iemand zo bloot geven. 

Ik vind van wel. 

Nog een late foto; moeilijk om naar te kijken, die hunkering van haar.

Hij met zijn veteranen; niet meer in uniform. Maar op het laatst mocht dat geloof ik toch weer wel.

Ze zeggen dat dit een Mercedes was van Bernhard.

Bij de begrafenis van Juliana; 'een beetje' in het wit.

1973; rond deze tijd had zij een moederlijk imago. Ze wilde zo graag  'gewoon'  zijn, al was soms goed te merken dat ze niet eens wist wat gewoon was. En soms was dat 'gewone' zelfs misplaatst, bijvoorbeeld toen zij een tachtigjarige dame corrigeerde omdat die voor haar boog...

Staatsbezoek VS 1952; ze heeft toen een beroemde toespraak gehouden, volgens mij buiten de ministerraad om.

Lezingen en toespraken tijdens WO-II. Mooi om te lezen dat ze toen wél een autonome, sterke vrouw was die haar plicht goed vervulde. En zonder steun van Bernhard. (Die haar trouwens altijd liet stikken met haar zware werk.)

Koningsklasje Juliana. 

Haar eigen kinderen moesten naar de Kees Boekeschool. Waar ze vervolgens niks leerden. Beatrix en Irene gingen er met een leerachterstand vanaf. Vooral Beatrix wilde niet meer. 

Luchtkussenvoertuig

Vliegtuig

Ferrari 1964

Sportauto in de prak, 1937. 

Irene, ik denk recent.

Prinses Armgard, Bernhards moeder. 1964. Hij gaf veel om haar. Zij kwam op zeker moment in Nederland wonen.

Je ziet ze zo niet vaak: rokende vorsten. 

Er moest altijd genoeg Chesterfield voor haar aanwezig zijn.

In zijn werk(?)kamer, met zijn zoveelste hobby: de olifanten

Staatsieportret 1948

Panchoulidzew; Russische kolonel, tweede echtgenoot van Armgard. Als een vader voor Bernard. Paardenverzorger.

Pantchoulidzew nogmaals.

Prinses Armgard en Aschwin (broer Bernhard) verlaten het paleis op de Dam.

Hier een dolgelukkige Juliana, ter gelegenheid van haar verloving met Bernhard, bij een bezoek aan Amsterdam, 1936.

Huwelijksreis. Daar had hij al meer aandacht voor andere vrouwen.

Bernhard met Pantchoulidzew. Paarden waren natuurlijk óók zijn 'ding'. Juliana mocht vaak niet mee, wel Cocky Gilles en zijn dochters. Gilles at vaak mee, en ging ook mee op vakantie. Tot woede en verdriet van Juliana. 

Dit is de enige foto die ik van Gilles heb kunnen vinden. Ze was Bernhards persoonlijke assistente en vertrouweling, volgens velen ook zijn minnares. 

Deze documentaire zond de NOS uit ter gelegenheid van het uitkomen van het boek. 

(Mooi.)

Ik vond het een aangrijpend boek. Juliana heeft veel meegemaakt, had het niet gemakkelijk, maar was het zelf ook niet. Ze kon eigenzinnig zijn, en meende 'meerdere levenspaden tegelijk' te kunnen bewandelen. Ze kon overdreven-geëxalteerd zijn, en Withuis noemt haar af en toe zelfs 'ontremd'. Dat staat mij allemaal tegen. 

Mooi vond ik de ondertitel: Vorstin in een mannenwereld. Juliana heeft zich altijd omringd met vriendinnen, en was ook eigenlijk sterk gericht op de emancipatie van de vrouw. Maar juist omdat ze in een mannenwereld leefde, was ze zo ontzettend eenzaam. Van Bernhard heeft ze nooit de steun gekregen waarop ze bij aanvang van haar huwelijk zo gehoopt had.