Studiebol: Meine ungeschriebenen Memoiren, Katia Mann, 1974.

Mijn uitgave.

We hadden in augustus van dit jaar het Buddenbrooks-house bezocht in Lübeck, en vastgesteld dat daar alle boeken van de familie Mann te verkrijgen waren. Dat is op zichzelf al bijzonder! Ik wist niet of, en zo ja, wat ik ervan wilde kopen. Daarom beperkte ik me voor het moment maar tot wat museum-uitgaven.

Een paar dagen later vond ik in een Duits boekhandeltje op Rügen onderhavig boekje antiquarisch. Het leek me wel aardig om iets van de vrouw van De Grote Auteur te lezen.

Daar ben ik nu eens aan toegekomen.

Het boekje is niet echt van haar hand: het zijn neergepende interviews, die Katia weliswaar zelf geheel en al gecorrigeerd heeft, maar die toch zijn geschreven en geredigeerd door Elisabeth Plessen, samen met Michael Mann. Ze zijn voor een deel op de tv uitgezonden geweest. Ik heb daar helaas geen beelden terug van kunnen vinden.

Aanvankelijk moest ik me wel ergens overheen zetten bij het lezen: de herinneringen zijn niet erg bijzonder; eigenlijk een beetje wat je verwacht van 'de vrouw van'.

De volgende Recensie gaf mij toch een positievere kijk op het boekje dan ik van mijzelf uit geneigd was te geven. Het staat in de Online Zeitung O, en is geschreven door 'René'. Deze man ziet drie pijlers waarop het boekje rust: er staat informatie in over de familie Mann en hun vrienden en bekenden; het geeft een heel mooi tijdsbeeld, dat zeer verschilt van het onze; de werken van Thomas Mann worden op een bijzondere wijze belicht.
Inderdaad is het erg leuk om te lezen met welke groten der aarde de Manns verkeerden: ik noem als voorbeelden Einstein, Mahler, Bruno Walter, Furtwängler, Hermann Hesse, Arnold Schönberg, Adorno, president Roosevelt. De Manns maakten deel uit van de culturele en intellectuele elite van hun tijd, en verkeerde daarmee. Ook in Amerika, waar zij in ballingschap leefden met vele andere Duitse intellectuelen, schrijvers en musici, was dat het geval. Katia beschrijft de moeilijkheden van de ballingen daar, bijvoorbeeld van Bertold Brecht, die in Amerika onbekend was. Thomas zelf daarentegen werd daar óók bekend.
Katia spreekt onder andere over de romans Buddenbrooks, Joseph, De Toverberg en Doktor Faustus. Van dat laatste boek bijvoorbeeld is het leuk te lezen, dat Schönberg aanvankelijk kwaad was, dat Mann zich zijn twaalftoonsleer had toe-geëigend. Pas in de tweede druk noemde Mann in zijn naschrift de naam van Schönberg, hetgeen Schönberg weer deed verzoenen. Katia vertelde ook, dat Adorno vooral Thomas Mann had ingelicht over allerlei muzikale kwesties in Faustus.
Het hele tijdsgewricht zien we door de microscoop die Katia erboven houdt. Het was een andere tijd dan nu, dat laat zich zien. 'René' noemt Katia 'scherp van tong'.
Katia leefde van 1883 tot 1980; Thomas van 1875 tot 1955. Zij huwden in 1905. Zij hadden samen zes kinderen.
Van Thomas Mann is bekend - en overigens wordt het ook in dit werkje nog geschreven door Erika Mann, die ook een woordje meespreekt, samen met haar broer Golo - dat hij liever niet gestoord wilde worden bij zijn werk. Voor de kinderen was dat wel eens erg moeilijk, Mann werd een afwezige vader, om wie tegelijkertijd alles in huis draaide. Hij lijkt mij niet zo'n erg aardige man: heel erg streng, autoritair, en veel te deftig.
Hij verdiepte zich altijd zeer goed in zijn onderwerpen als hij een boek onderhanden had, Egyptologie voor Joseph, geneeskunde voor De Toverberg, muziek voor Doctor Faustus. maar zodra het boek af was, vergat hij al die kennis weer.
Voor 'het gevoel' geef ik hierbij nog een YouTube-filmpje over Thomas Mann, dat gemaakt is ter gelegenheid van zijn 80e verjaardag. Hierin zien we ook nog even Katia figureren (over wie haar dochter Elisabeth zegt, 'dass sie das 'Haus nicht nur führt, sondern dominiert - sie ist wirklich die Herrin des Hauses.' Het is als compliment bedoeld voor een moeder die het gezin na de dood van vader bijéén weet te houden. Op mij komt Katia Mann trouwens evenmin over als een leuk persoon als haar man.
Maar ja. Dat zal misschien ook wel een generatieverschil zijn.

Hier komen ze samen op de foto:

Dit zijn allemaal foto's van Thomas en Katia Mann uit de jaren vijftig.

En dit zijn achtereenvolgens hun kinderen:

Erika Mann, 1905-1969. Bekend (ook in Nederland) van de Pfeffermühle (cabaret)

Klaus Mann, 1906-1949. Pleegde zelfmoord. Ouders kozen ervoor niet bij de begrafenis aanwezig te zijn. Dit hele drama wordt uiteraard niet genoemd in dit boekje, dat daardoor een beetje een hosannah-karakter krijgt.