Dat overkwam mij met Hoe ouder, hoe eigenwijzer van Sandra Kooke in de Trouw van vrijdag 6 februari jongstleden. Het gaat over de tentoonstelling 'De late Rembrandt' in het Rijksmuseum die aanstaande donderdag begint.
Ik ben altijd al een bewonderaar geweest van de oudere Rembrandt. Zijn (zelf)portretten uit deze periode vind ik geweldig.
Maar waar dit artikel mij op wees, was weer een nieuwe invalshoek. Zie bijvoorbeeld dit schilderij:
De samenzwering van de Bataven onder Claudius Civilus, van circa 1661-1662.
Ik meen me te herinneren dat ik dit schilderij wel eens gezien heb, en dat ik er langs gelopen ben, 'niks aan'. Hetzelfde overkwam de schrijfster van het artikel. Totdat een Rembrandt-kenner haar erop wees, dat ze dan niet goed keek. Ze ging terug, en van haar ontdekkingen verhaalt ze in haar artikel.
Rembrandt lapte alle classisistische regels van de kunst aan zijn laars, op oudere leeftijd. Hij concentreert zich op de emoties, op waarachtigheid, en niet meer op de regeltjes voor de schoonheid. Dit schilderij was bedoeld destijds om in het nieuwe Stadhuis op de Dam op te sieren, maar daar werd het al snel weggehaald. De pokdalige, eenogige Claudius met zijn gezworenen is ook niet echt een staaltje van harmonie om naar te kijken. Het is maar in een paar kleuren geschilderd, soms met dikke vegen. Een figuur aan tafel is zelfs weggehaald, en een zwaard zweeft in de lucht. Zo is het schilderij ook een 'lesje in schilderen.' Hoe dan ook week Rembrandt af van de heersende esthetische normen. Dat is wat hem juist zo bijzonder maakt.
Badende vrouw. Een paar witte strepen vormen haar hemd.
Zelfportret met twee cirkels.
Titus aan zijn lezenaar.
Kooke wijst ook op een ander aspect van de late Rembrandt: hij tracht zijn modellen vast te leggen op een moment van ingekeerdheid. Het portret van Titus is daarvan een mooi voorbeeld: wat denkt het joch, terwijl hij daar zo voor zich heenkijkt? En wat ziet de vorsende blik van het zelfportret? Of die badende vrouw: je geniet met haar mee, met haar benen daar in het water.
Ik heb al kaartjes in huis voor de tentoonstelling. Ik verheug me er nu nog meer op. Er gaat niets boven het zien van het echte schilderij!
Sandra Kooke
Geen opmerkingen:
Een reactie posten