Een ploertige affaire - vervolg op De Wittgensteins.

Onze Senia-bijeenkomst eind januari was weer vrolijk en informatief. Aan mijn eerdere blogs DE WITTGENSTEINS  (over het boek zelf), ALLES IN EINER HAND (een documentaire over de pianist Paul Wittgenstein en LUDWIG WITTGENSTEIN (het filosofisch essay over de filosoof) kan ik niet zo heel veel toevoegen, zo'n beetje alles kwam in onze bespreking wel aan de orde.

Een paar opmerkingen:

De schrijver Alexander Waugh gebruikt een viertal titels van hoofdstukken, met een nogal negatieve klank. 
Wat of we van die titels vonden.
De eerste is: 'Een ploertige affaire'. Ik zocht het antwoord in de inhoud van het hoofdstuk, dat loopt  vanaf de stamvader van de Wittgensteins tot en met het begin van de Eerste Wereldoorlog. Ik besloot dat het op de wereldgeschiedenis moest slaan, met name op de aanslag in Serajevo.
Maar Corine had een citaat gevonden op bladzijde 53: 'Ik weet', schreef Ludwig, 'dat zelfmoord altijd een ploertige affaire is.'
Dit citaat overtuigt me ervan dat de titel inderdaad op het thema zelfmoord slaat. Diverse personen in de familie pleegden zelfmoord. Paul en Ludwig zouden dat niet gekund hebben. In de visie van sommigen is zelfmoord een laffe daad, en noch Ludwig noch Paul waren laf. Integendeel.
Wel blijft het hele hoofdstuk dan een beetje wezensvreemd aan de titel, het gaat over veel méér dan de morele gedachten van Ludwig over zelfmoord. 

Zelfmoord: een ploertige affaire.

Voor de titel Een akelige janboel (hs. 2) heb ik/hebben we niet zo'n letterlijk citaat terug weten te vinden. Het kan op verschillende situaties betrekking hebben die in dit hoofdstuk aan de orde komen: de verminking van Paul in de oorlog, en zijn daarop volgende gevangenschap; de rusteloze verhuizingen van Gretl en Jerome, of de zelfmoord van Kurt. Hoe dan ook zijn dát de onderwerpen die in dit hoofdstuk aan de orde komen. Je kunt zeggen, dat de titel  'als een vlag de lading dekt', hetgeen in het geval van 'Een ploertige affaire' niet gezegd kan worden.
Of zagen we hier een citaat over het hoofd?

Een huishouden van Jan Steen. Mijn vertaling van 'Een akelige janboel'. ;-)

De nieuwe wanorde (hs.3) heeft ook weer zijn oorsprong in een letterlijk citaat, namelijk uit een brief van Gretl, zuster Paul en Ludwig, aan Paul. Gretl was antibolsjewistisch, maar ze was desondanks een voorstander  van de nieuwe linkse socialistische republiek. 'De Oostenrijkers zijn wanhopig, ze hadden liever de oude slonzige boel dan de nieuwe wanorde, maar de nieuwe wanorde bevat in tegenstelling tot de oude kiemen waaruit nieuw leven kan voortkomen', schrijft ze.

Tijd van chaos, niet alleen in Oostenrijk.

De vierde titel/ het vierde hoofdstuk is Twist en Teloorgang; het thema is onderlinge ruzies, veelal bepaald door antisemitische verordeningen en het verlies van hun bezittingen.

Ook hier weer een titel die klopt met de inhoud.

Palais Wittgenstein Wenen; het viel na de Eerste Wereldoorlog nog niet ten prooi aan de chaos. In de Tweede Wereldoorlog werd het door bombardementen beschadigd, maar het had nog gerestaureerd kunnen worden. De Wittgensteins verkochten het aan een bank.... die het liet afbreken. Tegenwoordig staat er een lelijk woonblok. 

 

De volgende keer bespreken we het boek De Gouden Eeuw van Maarten Prak. Bij Wim Kinders thuis.