Nachthelle, Franz Schubert - Opus 134, D. 892; 1827.

Begin van de partituur

Nachthelle, gezongen door Daniel Behle, die wordt geprezen om zijn slanke stem met veel boventonen.

Nachthelle is een lied van Franz Schubert, dat hij schreef in 1827. 

Het lied heeft  Opus nummer 134, Deutsch 892/

Een jonge Schubert, geschilderd door Josef Abel. Schubert werd maar 31 jaar, hij leefde van 1797-1828.

Het leven van Schubert was zwaar, hij werd ernstig ziek, was vaak eenzaam, hij leefde in armoede, en had geen hoge dunk van zichzelf. Het verhaal gaat, dat hij de bewonderde Beethoven, die hem passeerde op straat, niet durfde te groeten. Terwijl hij erg tegen hem opzag, weten we tegenwoordig dat Frans Schubert zelf ook een zeer groot en indrukwekkend oeuvre heeft voortgebracht. 

Schubertiade met Schubert aan de piano, door Julius Schmid 1897

Portret van  Franz Schubert door Franz Eybl; gemaakt in 1828, hetzelfde jaar dat hij de Nachthelle componeerde. 

Toelichting

Schubert componeerde zijn eerste koorliederen tijdens zijn studietijd bij Antonio Salieri (de 'moordenaar' van Mozart in de film "Amadeus"). Ze werden geschreven voor zijn medestudenten die iedere donderdagavond bijeenkwamen om samen te zingen. Schubert zelf had niet zo'n hoge pet op van de koorstukjes uit deze periode. Desalniettemin zou hij zich later nog veelvuldig aan het genre wijden, wat prachtige stukken heeft opgeleverd. Menigeen betreurt dan ook dat Schuberts koorliederen nog steeds volkomen in de schaduw staan van zijn andere liederen.

Ik hoor bij degenen die Schuberts koorwerken bewonderen.. Daaronder is al heel lang dit lied. Ik geef hieronder de tekst:

Nachthelle

Die Nacht ist heiter und ist rein, 

Im allerhellsten Glanz: 

Die Häuser schaun verwundert drein, 

Stehn übersilbert ganz. 

 In mir ist's hell so wunderbar, 

So voll und übervoll, 

Und innen waltet's frei und klar, 

Ganz ohne Leid und Groll. 

 Ich faß' in meinem Herzenshaus 

Nicht all das reiche Licht: 

Es will hinaus, es muß hinaus,

Die letzte Schranke bricht.

De tekst is van Johann Gabriel Seidl, 

Johann Gabriel Seidl, 1804-1875. 

Er zijn diverse uitvoeringen op YouTube te vinden. 

Deze van de King's Singers vind ik niet goed; erg gepolijst. Het Duits, door Engels-sprekenden vertolkt, is niet zo mooi. 

Deze is prachtig; solist is Dietrich Schornsheim, koor is het Vocalconsort München. De tenor heeft een prachtige, krachtige stem. Het lied wordt hier als kerstlied uitgevoerd, een vondst!

Een enkel kritiekpunt is, dat de tenor de hoogste noten niet goed haalt. 

De pianobegeleiding is heel apart. Je zou denken dat dat 'niks' is, dat 'gehak'. Maar luister maar eens naar een uitvoering met Martha Argerich: 

Opeens komt er een lichtheid in de begeleiding, die ik nog niet eerder hoorde.... 

Met het Coro RSI, Martin Steffan, Martha Argerich, Diego Fasolis

Op deze video staat Nachthelle vanaf 36,25 minuten; tenor is Markus Brutscher, pianist is Andreas Staier. Met deze cd kwam ik voor het eerst in aanraking met het lied, ergens in de jaren negentig. Zo lang is die muziek al bij me.