Boekomslag
Oorspronkelijke titel: O homem duplicado.
Het boek vormt de basis voor mijn onlangs bekeken film The Enemy, Denis Villeneuve, 2013.
Achtergrond schrijver:
Saramago is van Portugese afkomst. Hij won de Nobel-literatuurprijs in 1998. Zijn volledige naam is : José de Sousa Saramago (1922-2010). Debuteerde rond zijn 50e. Romans kregen uiteindelijk een interantionale reputatie.
Twee maal gehuwd geweest, sinds 1988 met de Spaanse journaliste Pilar del Rio. Zij is tevens de vertaalster van een aantal van zijn boeken. Haar familie geeft Saramago's boeken uit.
José Saramago
Saramago was een overtuigd communist en atheïst. Hij kon niet om het katholicisme heen, omdat dit een bepalende factor in de Portugese cultuur is. Daarom heeft hij het evangelie herschreven, met Jezus als mens die door God misbruikt wordt om Zijn plannen door te voeren. Dit boek heet ’Het evangelie volgens Jezus Christus’, en het veroorzaakte in 1992 een literaire rel in Portugal. De regering schrapte het boek van de lijst voor de European Literary Award van de Europese Unie, omdat het godslasterlijk en niet representatief voor Portugal zou zijn. De auteur noemde de beslissing een terugkeer naar de inquisitie, en verliet hierna Portugal om zich op de Canarische Eilanden te vestigen. Zes jaar later kreeg hij de Nobelprijs voor de Literatuur.
Saramago en Pilar
Over De man in duplo:
Ik heb genoten van dit boek! Het verhaaltje kende ik natuurlijk al van de film, maar ik wist ook dat boek en film op belangrijke punten van elkaar afweken.
Ik vond de film al fantastisch, het boek eigenlijk nog beter. Het was voor mij de eerste kennismaking met Saramago, ik hoop nog wel meer van hem te lezen. (Gelukkig zijn er een aantal romans van hem in het Nederlands vertaald!)
Vooral verrassend was de schrijfstijl van Saramago: het is of je in zijn hoofd kijkt, alle gedachtenkronkels schrijft hij op. Hij laat bij voorbeeld ook 'het gezond verstand' optreden als personage. Ook zichzelf, althans: de persoon van de schrijver, laat hij optreden op in de vertelling. Omdat er een verdubbeling van een persoon is, is het flink oppassen geblazen met wie je als lezer nu precies te maken hebt. Het zijn lange zinnen, als er een andere persoon aan het woord komt, zie je dat alleen aan de hoofdletter. 
Nog maar even een beeld terug uit de film, met de titel: The Enemy. Ook over die titel valt nog wel wat te zeggen, als je hem vergelijkt met die van het boek,
De psychische implicaties van de ontdekking van de hoofdpersoon, Tertuliano Máximo Afonso - dat er iemand is die identiek is aan hemzelf, met de naam António Claro - worden goed voelbaar gemaakt. Naar het einde toe wordt het boek steeds dreigender. - En wat betekent het überhaupt: dat er een duplicaat van je bestaat? Is het puur absurdistisch? Het is leuk om daarover na te denken. Zeker gezien het verrassende einde van dit boek.
Ik was sowieso getroffen door de psychologie: Saramago beschrijft scherp en eerlijk de slappe houding van Teruliano tegenover zichzelf, zijn geliefde Maria da Paz, en zijn moeder. Dit karakter houdt uiteraard verband met het onderwerp; ik kan daar nog wel een poos langer over doordenken, zonder direct het antwoord te kunnen formuleren. 
Portugese uitgave.
Over de stijl:
Ik moest vaak lachen om zijn manier van schrijven; treffend waren bij voorbeeld de titels van de videobanden die hij bekeek, met B-films waarin zijn evenbeeld optreedt: Niet Geschoten Is Altijd Mis, Passagier Zonder Kaartje, De Dood Slaat s'Ochtends Vroeg Toe, Bel Me Een Andere Keer, enzovoorts.
(NB: nu, bij het bloggen, vraag ik me af, of de titels van de videobanden ook geen aanwijzingen vormen voor de betekenis van het verhaal!)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten