Wilhelmina Triesman 1901-1982; Janine Jager, 2012

Omslag

Een Nederlandse in Leningrad'  is de ondertitel van dit boek. 'Nasja Golandka'  werd Wilhelmina Triesman genoemd door haar collega's in Leningrad op het instituut Kunstkamera waar ze werkte. 'Onze Hollandse'. Ze was daar wetenschappelijk medewerkster  tot aan haar dood in 1982, ze beheerde het Nederlands cultureel erfgoed.
Janine Jager - ik kon geen foto van haar vinden op internet - is zelf historica, onderzoekster, schrijfster en vertaalster. Zij raakte in Triesman geïnteresseerd door de studie die ze deed van Nicolaas Witsen. Zo raakte ze bekend met het vele werk en onderzoek dat Triesman naar het werk van Witsen had verricht.

Kaart van Witsen van Tartarije (Siberië)

Nicolaas Witsen was burgemeester van Amsterdam in de 17e eeuw, en hij had 2 belangrijke werken geschreven: Noord en Oost Tartarye, en Moscovische Reise. Triesman had een kolossaal werk verricht met de studie naar deze zeer gedetailleerde reisbeschrijvingen. Er bestonden ongelooflijk veel aantekeningen van haar hand, alsook artikelen over Witsen. Wilhelmina had het 17e-eeuws van Witsen vertaald naar hedendaags Russisch. Het was het meest omvangrijke verhaal over Rusland uit de geschiedenis. Triesman had hierover ook contact met Leidse hoogleraren Slavische talen, o.a. Boland.

Getekend portret van Witsen, 1688.

Bij haar leven is de vertaling met omvangrijk notenapparaat niet uitgegeven, na haar dood is dat wel gebeurd.
Door de gigantische hoeveelheid werk die het moet hebben gekost, is Janine Jager geïnteresseerd geraakt in het leven van Wilhelmina Triesman zelf.
Triesman was afkomstig uit Rotterdam, uit een 'rood nest'. Ze werd verliefd op een Russische zeeman, in een tijd dat Rotterdam overspoeld werd door Russische vluchtelingen. Dat was na de Eerste Wereldoorlog. Toen de communisten niet meer welkom waren, ging haar man terug, zij ging hem achterna, met hun zoontje. Ze zou haar beide ouders niet meer terugzien.
Triesman maakt een lange, en heel belangrijke periode in de Russische geschiedenis mee, de Stalin-periode met de showprocessen, de Tweede Wereldoorlog, en van nabij de belegering van Leningrad. Ze is overal doorheen gekomen, maar niet zonder pijn. Tijdens de dictatuur van Stalin verliest ze enkele zeer goede vrienden; haar tweede man komt om van de honger tijdens het beleg van Leningrad. Ze verliest een kind, een baby nog, als ze op de vlucht slaat, haar dochtertje achterna. Ze kan lange tijd geen toestemming verkrijgen om naar Nederland terug te keren. Haar oudste zoon komt terug uit de Tweede Wereldoorlog als oorlogsinvalide.
Dat alles laat natuurlijk sporen na. Toch vallen vooral haar strijd- en werklust op: van de nood maakt ze een deugd. Ze ontwikkelt zich van een ongeschoold naaistertje tot wetenschappelijk medewerkster. Ze beheert het cultureel erfgoed, vooral uit Indonesië. Ze spreekt vloeiend Russisch, en is tijdens haar lange leven in Rusland ook vloeiend Nederlands blijven spreken. Tijdens de oorlog is ze geëvacueerd, ze neemt van allerlei baantjes en opleidingsmogelijkheden aan om te overleven.
Ze hoort bij de Russische intelligentsia. Haar werk aan de uitgave van de boekwerken van Witsen is fenomenaal.
In Nederland blijkt ze niet meer te kunnen aarden. Het is wel heel leuk om te lezen hoe ze haar tijd hier ten nutte maakt, ze wil alles weten van het land, alle culturele verschillen. Ze schrijft alles op, interesseert zich voor van alles. Een sexshop vindt ze maar niks, net als abortus. Ze is te veel Russin geworden.
Janine Jager heeft kunnen samenwerken met Triesmans dochter Lida. Er stond haar een uitgebreid archief ter beschikking.

Achter DEZE LINK gaat een radio-uitzending schuil, met een interview met Janine Jager.

En hier een samenvatting.