Hart der duisternis - Joseph Conrad, 1899 (1978)

Omslag

'Heart of Darkness'  staat al heel lang in mijn boekenkast, als een 'nog te lezen meesterwerk'. Ik kwam er maar niet aan toe, ondanks al de loftuitingen die ik erover gelezen had.
Totdat onlangs iemand in mijn omgeving me erop wees, dat het verhaal over de Congo gaat... Toen werd het boek met onmiddellijke ingang behartigingswaard.... Ik las het, en was getroffen door de directe manier van kennismaken met de ellende in Congo. Het is heel anders dan er in een geschiedenisboek over te lezen, zoals mijn maatjes van de leesclub en ik deden. Samen lazen we Congo van David van Reijbrouck. Voor hen is dit boek misschien ook interessant.
Het is een verhaal in een verhaal, een raamvertelling dus. Een zekere Marlow - alter ego van Conrad zelf, die in meer boeken van hem voorkomt - vertelt van een tocht die hij over de rivier de Congo heeft gemaakt naar het binnenland van de Congo Vrijstaat. Het speelt rond 1890, in de periode dat Congo een soort privé-domein van de Belgische Leopold was (1885-1908).

Vlag van het Belgische Kroondomein, Congo Vrijstaat 

Leopold I, de rubber- en ivoorkoning. Hij had heel wat misdaden over voor deze produkten.

Hoe verder Marlow, kapitein  op een wrak stoombootje de rivier opvaart, hoe zwaarder de reis wordt. Hij wordt steeds meer geconfronteerd met de verschrikkingen van het binnenland. Het gaat de blanken die daar de baas zijn vooral om het verkrijgen van ivoor en het rubber. Soms ten koste van verminkingen of zelfs de dood van 'de wilden'.
In het hart van de duisternis woont Kurtz, een blanke handelsagent. Die is ooit met de beste bedoelingen van 'de wilden verheffen en opvoeden' hierheen getrokken. Maar uiteindelijk is ook hij van idealisme vervallen tot hebzucht. Dat uitte zich in gruwelijke misdaden. Intussen grijnst het oerwoud met alle verborgen en onbekende gevaren de opvarenden van het schip aan.
De tocht verhaalt van het failliet van de blanken in de koloniën. Het slechtste in hen wordt  naar boven gehaald, ondanks hun prachtige opvoed-idealen. Tegelijk is het een tocht naar het onbewuste van de mens, waar duistere krachten huizen die hij van zichzelf niet kent.

De vertaling die ik las was van S. Westerdijk; het boekje was van 1978. Af en toe stroeve zinnen, vaak moest ik een stukje twee keer lezen, lastig, Er is tegenwoordig ook een recentere vertaling, van Bas Heijne, waar ik erg nieuwsgierig naar ben. Zie hier voor de Recensie van de vertaling door Bas Heijne .

Een uitgebreide samenvatting: kijk onder de link SAMENVATTING .

Het boek blijft de mensheid trouwens bezighouden: er is ook een getekende versie van verschenen, waarbij de tekst (die erg compact is) vervangen is door gedetailleerde tekeningen.
Zie hiervoor de link: Interessante uitgave als graphic novel, recensie Guardian

Tekeningen van Catherine Anyango

Opvallend is ook, dat de titel uitnodigt tot computergames, zie de game hieronder; en voor liefhebbers van tatoeages.

Game

Tatoo heart of darkness

Trailer Apocalypse now, Francis Ford Coppola

Francis Ford Coppola verwerkte het gegeven in de Vietnam-film Apocalypse now, met in de rol van Kurtz Marlon Brando. 'The horror. The horror.' Met die gemoedstoestand over alles wat hij beleefd heeft, gaat Kurtz de dood tegemoet.

Tenslotte een didactisch tekenilmpje over het boek..

Joseph Conrad, pseudoniem van T.J.K. Korzeniowski; hij werd geboren in de Oekraïne, dat in die tijd bezit was van de Poolse adel. Conrad schreef in het Engels.

Een geweldige lijfspreuk!