Godengeschenk - Anna Mulder, 2013

Boekomslag

Ik schreef op 30 november al, dat ik naar de boekpresentatie geweest was van Anna Mulder, een van mijn zangmaatjes van koor. Zij heeft een boek geschreven en in eigen beheer uitgegeven. Ik, die zelf zo graag schrijf, en wel ongeveer weet hoe lastig het is om een boek gepubliceerd te krijgen, leefde natuurlijk erg met haar mee. Ik had op het koor een idee gekregen van al het werk dat zij verricht had. Een grondige research van het oude Egyptische rijk, het schrijfproces zelf, het bondiger maken van het manuscript, het zelf redigeren en persklaar maken....Ik kon me heel gemakkelijk in haar rol als schrijfster verplaatsen, en me indenken welke bergen zij verzet had. En dus ook hoezeer het haar met trots moest vervullen. Want het mag gezegd: zij heeft het gepresteerd in haar eentje dit dikke boek te schrijven, vorm te geven, compleet met illustraties en omslag, uit te geven en er publiciteit aan te geven. Geweldig! Ik zou het niet kunnen. (Ik ga het ook niet doen ;-).)

Als ik nu google op 'Djehoetimes' - de tegenspeler van de hoofdfiguur Bint/vrouwe Nebetta - krijg ik allemaal hits met Anna's boek! Dat lijkt me voor haar hartstikke leuk, een beloning. Diana, ik gun het je!

Gedramatiseerde documentaire over de historische tegenspeler van Nebetta

Al lezende in Godengeschenk kreeg ik steeds meer het gevoel of ik in het hoofd van de schrijfster zat. Alle kennis die ze had vergaard, die varieert van allerlei attributen in het dagelijks leven, sieraden, was- en eetgewoontes, dagelijkse bezigheden van de vrouwen, uiterlijkheden - het gekste vond ik de geparfumeerde vetkegel die men soms op het hoofd droeg, en die door de warmte nog wel eens smolt! - tot strijdverhalen, schieten met pijl en boog, beoefenen van de schrijfkunst, de godenwereld, in het algemeen: de mores van die tijd - krijgt een rol in het verhaal. En soms zijn die gewoontes net als heden ten dage, bijvoorbeeld het opdienen van wijn of bier met een schaaltje olijven. - Alleen gaat de drank dan wel door een zeefje!
Egyptenaren hielden er een meer geëmancipeerde houding tegenover vrouwen op na dan de Kanaänieten. Daar waren ze tot grote onderdanigheid gedwongen. Wat niet wil zeggen dat de farao geen potentaat was.

Bint heet de hoofdpersoon. Zij wordt als jonge vrouw uit Meggido

 

Stadspoort Meggido

in Kanaän naar Egypte gevoerd  door veldheer Djehoetimes - zie boven, Thoetmosis III. De naam Bint roept onmiddellijk de roman van die naam in de herinnering van Bordewijk, maar een verband is is er niet. Als Bint eenmaal vrouw van de farao is, heet ze Nebetta. En hoewel ze aanvankelijk een hekel heeft aan alles en iedereen wat Egyptisch is, gaat ze geleidelijk juist zielsveel van het land en zijn farao houden. Ze voelt zich dan ook Vrouwe Nebetta, favoriete van Djehoetimes, rivale van de oppervrouw Satiah. Nebetta  schenkt haar man drie kinderen.
Het verhaal zit vol met avonturen, waarbij Nebetta opvalt door een zeer geëmancipeerde houding. Ze weerstaat de wellust van de farao zo'n 250 pagina's lang, dient hem bij gelegenheid van ongezouten repliek en simuleert dat ze hem niet verstaat. Intussen raakt ze geliefd bij kinderen en verwanten van de farao aan het hof, ze speelt daar hoe langer hoe meer een sleutelrol en iedereen is graag in haar vertrekken. Ze leert onder andere lezen en schrijven van het Egyptisch - in haar eigen taal kon ze dat al, wat uitzonderlijk was - en boogschieten. Door haar kennis en vaardigheden, maar vooral door haar blonde schoonheid onderscheidt  ze zich van haar seksegenoten in het Vrouwenhuis. Vecht- en schrijfkunst en haar intelligentie komen haar later, als ze in de moeilijkheden raakt na een ontvoering, goed van pas. Ze is dan zelfs in staat haar verschrikkelijke broer Soera meermalen tegen de grond te slaan, en uiteindelijk ook uit lijfsbehoud te doden.
De rode draad is de verhouding tussen Nebetta en Djehoetimes. Nebetta overwint haar oorlogstrauma's en haar wantrouwen, de farao ziet geleidelijk ook méér in haar dan alleen een mooie vrouw voor in bed. Maar de inbedding van het verhaal is Egypte, de veldtochten die de farao onderneemt, de boottochten over de Nijl, de vijanden in de landen rondom, het leven van mannen, wachters, slaven, vrouwen, bijvrouwen en kinderen aan het hof, vragen rond troonsopvolging, rituelen rond geboorte en dood, eten en drinken, kleding: noem het maar op.
Het boek las soms als een trein weg, dan zat ik er helemaal in. Dat de schrijfster de boog niet  600 pagina's lang aan één stuk gespannen wist te houden is logisch. En het kan ook aan mijzelf gelegen hebben dat mijn aandacht hier of daar inzakte. Er komen heel veel namen in voor waarmee ik niet vertrouwd ben, en er gebeurt ook heel veel!
De jeugdliefde van Bint in Meggido van het begin keert aan het eind weer terug. De kwelgeest van haar jeugd óók, haar ellendige broer Soera. Maar alle gebeurtenissen verdiepen enkel de liefde tussen man en vrouw. Want hoeveel vrouwen Thoetmosis ook gehad heeft, en bij wie hij ook zijn troonopvolger verwekt, zijn enige echte zielshelft is Nebetta.  Aan het eind staat dat voor iedereen, ook henzelf, vast als een huis! Het verhaal is rond.
De titel Godengeschenk komt binnen het verhaal een paar keer terug: Zo wordt Nebetta's talent voor boogschieten een godengeschenk genoemd. Maar het werkelijke godengeschenk is Nebetta zelf, als innig geliefde favoriete vrouw van de farao.
Het is leuk te weten dat Anna de geschiedenis van Egypte gevolgd heeft, en daarbinnen een eigen verhaal heeft weten in te passen. Achterin staat welke figuren historisch zijn.

Enkele wetenswaardigheden wil ik niet onvermeld laten, omdat een winstpunt voor mijzelf is een vergrote belangstelling voor het oude Egypte:
Zoals in het boek het boogschieten werd beschreven vond ik opmerkelijk. Dit was werkelijk gezien, dat was te merken aan details zoals waar de hand en vingers rusten bij het afschieten. 

Boogschieten voor kinderen

Een ander interessant, vermeldenswaardig feit vond ik de geschenken die de farao deed aan zijn vrouw. Daar hoorden ook wijngaarden bij. Zij had dat landgoed ook te beheren, en werd dus wijnbouwer. Zij trad hiermee in de voetsporen van haar vader. In dat kader is het ook interessant te weten dat rond de Nijl allerlei irrigatiewerken waren aangelegd. Zo vlak bij de woestijn werd zo vruchtbaar land gecreëerd.

De farao werd aangesproken als Zijne majesteit Leven, Kracht, Gezondheid.  Sprak hij over zichzelf, dan had hij het over Mijne Majesteit. (Dit deden wij als kinderen wel eens voor de grap ;-)) Maar goed, hij had behalve een menselijke ook een goddelijke natuur, dus het mocht ook wel.

Bint groeide op in Meggido, een zogenaamde stadstaat. De naam hangt samen met Armageddon, een samenstelling van "har" (heuvel) en "Mageddon" (Megiddo). Klik HIER voor meer informatie.

Het huidige Meggido

  

Helaas was de volgende link niet als video in te bedden, Wel geeft het filmpje een leuke reconstructie van Thoutmosis als de Egyptische Napoleon: http://www.dailymotion.com/video/x5xg4l_le-roi-guerrier-d-egypte-thoutmosis_tech . 

 

Ik vond nog deze film over Hatshepsoet

 

Hatshepsoet komt in het boek voor als Merit Re; zij redt het koninkrijk door Thoetmosis een koninklijk nageslacht te geven, na de dood van Satiah. Ondanks de grote liefde van Nebetta voor haar man is die rol niet voor haar weggelegd vanwege haar afkomst.

Na deze strijd voert Djehoetimes Bint mee naar Egypte



Hiërogliefen van de tempel van Amon (Karnak), Luxor, Egypte; hier wordt ook verslag gedaan van de veldslag bij Meggido

Strijdwagen met strijder met pijl en boog; zo bracht de vechtjas Djehoetimes veel van zijn tijd door

En zo is de boogschieter te zien in het Luxor museum

Rood-granieten beeld van Thoetmosis III, Cairo

Het gemummificeerde hoofd van Thoetmosis III 

 

Tenslotte nog dit: tijdens het beleg van Meggido bezoekt Bint de bron van de stad. Bij mijn naspeuringen op internet vond ik dit over de watervoorziening destijds:

Een buitengewoon vernuftig watersysteem voorzag de stad van water uit een bron die buiten de stadswal gelegen was. Een 40-meter diepe schacht en een méér dan 70m lange tunnel verbonden de stad met de bron. De opening van de bron was met aarde bedekt om haar voor vijanden te verbergen.

Deze informatie klopt met Bints tocht door de tunnel, zie pag. 48.

Tunnel naar waterbron, Meggido

 

Een jaar geleden bezochten wij - enkele zangers van het Waterlands Kamerkoor met introducés - met Diana het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden, naar de tentoonstelling de Tuinen der Farao's. Het was erg leuk om nu weer in het boek te lezen hoe belangrijk die tuinen met de daarin aanwezige vijver waren voor de paleisbewoners.