zaterdag 26 september 2020

De spiritualiteit van Meister Eckhart, André van der Braak (red.), 2014.

Boekomslag;
 Ondertitel: een Dominicaans mysticus in een multireligieuze samenleving. 
De eerste 26 pagina's van dit boek zijn te vinden onder Alpujarras, dit is hoofdstuk 1 door A. van der Braak.
Tekst van de uitgever bij het boek: 
Het denken van de dominicaanse mysticus Meister Eckhart (1260-1328) oefent grote aantrekkingskracht uit op wie verlangt naar universele spiritualiteit en uit meer dan één religieuze traditie wil putten.
Nu exclusieve binding aan één confessie steeds meer plaats lijkt te maken voor meervoudige religieuze binding dient de middeleeuwse theoloog en prediker Eckhart zich aan als een inspirerende figuur die de verschillen overbrugt.
[Ik heb niet kunnen vinden wie dit schilderij gemaakt heeft. Maar iedereen benoemt dit als een afbeelding van Meister Eckhart.]
Kenners op het gebied van boeddhisme, filosofie en interreligieuze studies vertellen over de actuele zeggingskracht van Eckharts spiritualiteit: André van der Braak, Michel Dijkstra, Bruno Nagel, Welmoed Vlieger en Rudi te Velde. Uit de bijdragen van Marcel Braekers, Leo de Jong, Leo Oosterveen, Louis Roy en Marianne Verbakel blijkt hoe Eckhart vandaag de dag ook voor dominicanen zelf nog steeds een inspirerende wijsgeer is.
Prof. André van der Braak (VU) is onderzoeker aan het Dominicaans Studiecentrum voor Theologie en Samenleving (DSTS)
0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0

Ik geef eerste een overzicht van de schrijvers van deze bundel:
Dat is allereerst André van der Braak. 
André van der Braak. 
Ik ken André van der Braak van een HOVO-cursus in het gebouw van de VU:  over het boeddhisme. Dat is al weer zo'n acht jaar geleden, schat ik. Heel informatief, en het was heel leuk om in de collegebanken ook het mediteren te beoefenen. Dat vond Van der Braak zelf ook nogal grappig. 
Inmiddels is hij sinds 2012 verbonden aan de faculteit Religie en Theologie van diezelfde Vrije Universiteit in Amsterdam, als hoogleraar Boeddhistische filosofie in dialoog met andere levensbeschouwelijke tradities. Daarnaast is hij sinds 2013 geautoriseerd zenleraar binnen de Maha Karuna Chan traditie van Ton Lathouwers. Hij is als zenleraar actief bij Zen in Baarn.
Onlangs kwam ik hem nog eens tegen bij het programma Dus ik volg, van Stine Jensen, bij Human. Van der Braak is een heel open, eerlijke man, dat liet hij ook in dat programma zien. 
Het artikel van André van der Braak in het boek heet: Eckharts dialoog met zen: mysticus, filosoof of dominicaans prediker? Verder geeft hij, als redacteur, de nabeschouwing onder de titel: Eckhart en multiple religious belonging? 
Leo de Jong o.p  (=  Ordo Predicatorum, Orde van de les frères Prêcheurs, de Predikheren, de Dominicanen); 1932-2019. 
Pater de Jong schreef een korte verhandeling ter kennisname van Eckhart. (Onder de voorafgaande link zit de tekst op PDF) Voor het onderhavige boek schreef hij het artikel God na de dood van God: Eckhart als christelijke prediker in onze na-kerkelijke cultuur. 
Marianne Verbakel;
 Theologe en zielzorger. Sinds 1994 staflid van het Leerhuis Spiritualiteit. Ze begeleidt mensen op de weg van meditatie en religieuze betekenisgeving in hun leven.
Marianne Verbakel schreef voor het boek het essay Eckhart en multiple religious belonging. Een persoonlijke ervaring. 
Marcel Braekers o.p.
Provinciaal overste van de Vlaamse dominicanen
Marcel Braekers schreef voor het boek het essay Hoe eckhart een gids werd voor mijn dominicaanse identiteit. 
Overige publicaties:
In dit boek van Braekers zet hij de hoofdlijnen van de theologie van Eckhart uiteen, en toont bovendien de raakvlakken met het zenboeddhisme.
Nog een boek van Braekers, hedendaagse spiritualiteit; het is vooral een meditatieboek.
Bruno Nagel.
Emeritus docent Vergelijkende Wijsbegeerte aan de UvA
In het onderhavige boek schreef hij het essay Eckhart op het kruispunt van Oost en West. 
Dr. Bruno Nagel studeerde filosofie, theologie en godsdienstwetenschappen in Zwolle en Nijmegen en Indo-Iraanse talen en culturen te Utrecht.
Overige publicaties onder andere:  
Nagel schreef over Eckhart, maar deed heel veel meer. Ik noem slechts de hoofdstukken in bovenstaand boek ‘Wereldfilosofie’ (2010) over Indiase filosofie, en over Schopenhauer en het Indiase denken
Dit is de dominicaan Louis Roy.
Hij schreef het essay Wanneer het menselijk bewustzijn tot goddelijk bewustzijn wordt. Roy is Canadees, en schreef diverse werken in zowel Frans als Engels. 
Michel Dijkstra, 
Schreef  het hoofdstuk: De liefde sluit niets buiten: negatie, affirmatie en acceptatie bij Eckhart.. 
Hij schreef verder het boek:
Volgens de kritieken 'een goed leesbare en onderhoudende inleiding tot het oosterse denken en het zenboeddhisme in het bijzonder.'
Welmoed Vlieger, geboren 1976; onder andere columniste bij Trouw. 
Schreef voor dit boek het essay: De Godsgeboorte bij Eckhart. Op HAAR WEBSITE valt te lezen, dat ze publiceerde over Eckhart, Dostojevski en Kierkegaard. 
Aangezien ik een Kierkegaard-fan ben, trof mij dat!
Rudi te Velde, 
Professor doctor, doceert aan de School voor Katholieke Theologie, Tilburg. Specialist op het terrein van Thomas van Aquino. 
Schreef het hoofdstuk Eckhart en Multiple religious belonging. 
Leo Oosterveen (1954)
 dominicaan, theoloog en filosoof. Hij werkte lange tijd voor het dominicaans studiecentrum DSTS. Weet veel van Schillebeecks. 
Schreef hs. 10, Leven zonder waarom, de eenheidsfilosofie van Eckhart in een gefragmenteerde tijd.
Zoals al vermeld, schreef André van der Braak de nabeschouwing, hs. 11. 

0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0

Dit boekje is niet gemakkelijk. Ikzelf ben geïnteresseerd in Eckhart, maar lees het liefste de teksten van hem zelf. Toch helpt de informatie in dit boek me zeer mijn eigen weg te vinden. Ik zal het dan ook aanschaffen, en vermoedelijk per hoofdstuk bloggen. 

Voor nu vermeld ik wat zaken die me opvielen:

Ik vond het verhelderend om te lezen over de overeenkomsten tussen het mystieke denken van Eckhart en vooral zenboeddhisme. Ik las tal van uitdrukkingen die soms op een andere manier vertolkten wat ik al 'wist': bij voorbeeld het 'luisteren voorbij de wereld van voorstellingen en denken'; 'handelen zonder waarom'; 'niet-weten'; 'de eenheid van negatie en affirmatie'.
Grappig vond ik de uitdrukking 'patch work-religie': wij moderne mensen halen overal onze inspiratie vandaan, Een vaker gebruikte term daarvoor in dit boek is 'multiple religious belonging'
Nogmaals gezegd: ik heb het boekje te hapsnap gelezen om het te kunnen verslaan. Het heeft me getroffen, en ik merkte dat ik nieuwsgierig werd naar andere boeken die over dit onderwerp geschreven zijn. 
Ik was heel blij Welmoed Vlieger tegen te komen; ik las onmiddellijk haar laatste column in Trouw, Licht in de Duisternis. In deze afschuwelijke corona-tijd, + klimaatverandering (zie voor recente  informatie hierover DEZE LINK) kon ik wel een lichtje gebruiken. Ik citeer daarom de slotregels van haar column van 22 september 2020:

Het licht schijnt in de duisternis. Te vaak vergeten we dat we zelf het duister voorbij kunnen komen zodra we die duisternis niet meer als de allesbepalende werkelijkheid zien.
Wat is dan dat licht, waar komt het vandaan? Plato zag het oplichten vanuit de grot en volgde het. Johannes en Dostojewski zagen het in Degene wiens leven op het eerste gezicht eindigde in de diepste ellende. Daar was het, ongrijpbaar voor wie beheersen wil, maar aanwezig voor wie het ziet en tot zich neemt. “En de duisternis heeft het niet in haar macht gekregen”, voegt Johannes eraan toe. Als we ons dan toch ergens aan vasthouden, laat het dan ook dat zijn.
 Lees haar columns hier terug.
Van de website Ignis.
Ik vond in dit boek ook duidelijke informatie terug over de via positiva en de via negativa. 
Eckharts radicale, ontkennende uitspraken passen in de negatieve theologie. Uitgangspunt daarbij is, dat we God niet via het denken en spreken kunnen benaderen. 
Via dat denken en spreken kunnen we wel de 'conceptuele obstakels voor een directe ervaring van God' uit de weg ruimen. Die methode heet het apofatische (nee-zeggende) spreken: God is niet dit en niet dat. Uiteindelijk moeten we elk idee over God loslaten.
Behalve dit apofatische spreken vind je bij Eckhart ook het katafatische spreken: bevestigend. God is goed, God is groot, God is liefde. God wordt geboren in de menselijke ziel. 

Uiteindelijk denk ik, dat dit boekje een goed naslagwerk voor mij is, bij mijn verdere verdieping in de contemplatie/meditatie. In het bijzonder in Eckhart. 

0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0

Het zoeken naar informatie over de schrijvers van dit boek, leidden mij ook naar een uitzending van De Verwondering, met Annemiek Schrijvers.
De Verwondering, 2017.
Op ongeveer 18.00 minuten horen we een deel van de sutra Hymne aan de Wijsheid (zie beneden): 'Wees gegroet, zolang wij niet proberen jou te vatten, raken we daardoor juist aan jou.'
De uitzending raakte mij zeer, Van der Braak vertelt hier over de dood van zijn vrouw, en zijn rouw hierover. Heel mooi vond ik wat hij vertelde over de rozenkrans; hij bad het Weesgegroet voor. Wat is die man eerlijk!
In deze uitzending laat hij ook het volgende boekje zien, waaruit hij voorleest, en waaruit we ook het bijbehorende gezang horen: 
Cd met boekje, uitgegeven in eigen beheer. Helaas niet online verkrijgbaar. 

Hymne aan de Wijsheid

Hieruit citeert André van der Braak: 

Wees gegroet. Zolang wij niet proberen Jou te vatten raken we daardoor juist aan Jou
en wordt de diepste vrijheid bereikt.
Hoe wonderbaarlijk en hoe ontzagwekkend!
*
Wees gegroet. Wie Jou ziet is nog gebonden. Maar wie Jou niet ziet is dat evenzeer.
En ook is waar dat wie Jou ziet bevrijd is, doch wie Jou niet ziet is dat eveneens.
Wees gegroet, bodem loosheid en lichtvol mysterie. Hoe moeilijk is het Jou waarachtig te herkennen. Als in luchtspiegelingen word Jij waargenomen.
En toch word Jij dan niet aanschouwd.
*
Wees gegroet, Bron van het eeuwige verlangen waarnaar Boeddha's en hun volgelingen zoeken. Jij bent de Weg en de Poort naar verlossing.
Jij bent de Ene die alle wegen omvat.
Wees gegroet. Zij die de verlossing van de wereld ter harte nemen spreken in zulke woorden over Jou,
dat iedereen het kan verstaan in eigen taal en teken.
En toch, toch spreken zij dan nimmer over Jou.
 
De volledige sutra is te vinden ONDER DEZE LINK. (met andere sutra's)
Deze titel haalde ik ten slotte uit de bibliografie: Religie in de spiegel van het kwaad,Marcel Sarot
Wat primaire informatie over het zenboeddhisme is te vinden ONDER DEZE LINK.
Stapstenen. 

Ten slotte nog een paar woorden over de dominicanen, een rooms-katholieke priesterorde:
 
Meister Eckhart was een dominicaan, en in het boekje onder redactie van André van der Braak schrijven ook veel dominicanen. 
Ik ken de dominicanen als de Domini canes, "honden van de Heer" - een middeleeuwse bijnaam. De dominicanen waren trots op deze bijnaam, vanwege de uitspraak van Jezus Christus waarin hij zichzelf "de Goede Herder" noemt en zijn volgelingen zijn schapen. Door hun bijnaam werden de dominicanen de (herders)honden, die de Heer hielpen bij het leiden van zijn schapen.

De dominicaanse spiritualiteit neemt zeer verschillende vormen aan. Er is in deze orde geen sprake van een uniform karakter. Belangrijke elementen zijn de grote aandacht voor intellectuele vorming en studie, een kritische houding ten opzichte van kerk en samenleving en de inzet om de vruchten van studie en beschouwing door te geven aan anderen.

In 1231 werden de dominicanen door paus Gregorius belast met de Inquisitie.
Op dit 15e-eeuwse schilderij van Pedro Berreguette staat Dominicus afgebeeld als voorzitter van de 'auto de fe'-rechtbank van de Spaanse Inquisitie. 
Ik las op de website van de Dominicanen zelf  informatie hierover. De medewerking van dominicanen aan de inquisitie is een zwarte bladzijde in onze geschiedenis, besluit schrijver Kees Brakkee o.p. zijn artikel. 
Logo, met hierin één van de motto's:
Laudare, Benedicere, Praedicare, 
dat is:
Dankzeggen, Toewijden, Uitspreken (Prediken?)
Een ander is Veritas, Waarheid. 

Geen opmerkingen:

Een reactie posten