« Les Bourreaux de Staline, Katyn 1940 »
Arte zond hem uit in het Duits. Stalins Henker.
Maker van de documentaire, Cedric Tourbe. Het onderwerp van deze film moet bijzonder gevoelig voor hem zijn geweest, omdat zijn vader een van de geëxecuteerde officieren was.
Tourbe gebruikt in zijn documentaire scenes uit de speelfilm van Andrzej-Wajda, getiteld Katyń uit 2007. Daarin zien we, hoe leden van de geheime politie de Poolse officieren doodschieten en in massagraven dumpen. Daarmee kwam er geen einde aan de verschrikkingen, want niet alleen in Katyn, ook op andere plaatsen vermoordden 47 Tsjekisten bij elkaar 22000 mensen. Om precies te zijn, kregen in anderhalve maand krijgen 21.857 officieren een nekschot van zo'n 40 professionele moordenaars van de NKVD (Sovjet politieke politie). Onder de moordenaars bevonden zich ook twee vrouwen. Bij het "topgeheime" bevel van 26 oktober 1940 kent Lavrenti Beria, het gevreesde hoofd van de NKVD, een extra maandloon toe aan deze vreselijke, efficiënte moordenaars.
Lavrenti Beria. Hoofd Tsjeka.
Stalin loog keihard tegenover de overlevende Poolse soldaten, die in de Tweede Wereldoorlog als 'Pools leger' met het Rode leger moesten samen vechten - maar ook navraag deden naar het lot van hun kameraden. Die zijn vrijgelaten, liet hij weten.
Dit is de poster van de speelfilm uit 2007, van Andrzej-Wajda; Tourbe gebruikt hier scenes uit, bij voorbeeld van de executies.
De kracht van de documentaire zit in het weergeven van alle gesprekken en mededelingen door de jaren heen ná de slachtpartij. Ze openbaren een 'zeer tactische omgang met de historische feiten', door alle partijen, inclusief het westen, bij monde van Churchill en Roosevelt. De Sovjetunie zelf ruimde alle twijfels weg, kort voor haar ineenstorting en onder druk van de geallieerde regering in Warschau: op 13 april 1990 publiceerde Moskou een beknopt persbericht waarin de misdaad werd toegelaten, maar de schuld werd volledig overgeheveld naar Beria. Pas in 1993 publiceerde de toenmalige president van Rusland Boris Jeltsin documenten waaruit bleek dat de Sovjetstaat volledig verantwoordelijk was.
Hier houdt de documentaire op. De USSR zelf was dus verantwoordelijk geweest. Die had opdracht gegeven tot de moordpartij. Vermeldenswaard zou óók nog geweest zijn, dat in 2010 Poetin en Donald Tusk samen een herdenking hielden bij het monument te Katyn, een paar dagen voordat de Poolse president Lech Kaczynski op zijn vlucht naar Katyn dodelijk verongelukte. Poetin sprak toen nog over 'de beulen van het totalitarisme'. Zo'n uitspraak is anno nu weer ondenkbaar geworden.
Lech Kaczynski, 1949-2010
Het neergestorte regeringsvliegtuig met daarin de Poolse president, ramp nabij Smolensk, 2010.
De Russische premier Vladimir Poetin (links) en zijn Poolse ambtgenoot Donald Tusk wonen in Katyn de herdenking bij van de massamoord op duizenden Poolse officieren tijdens de Tweede Wereldoorlog. (FOTO REUTERS) Trouw.
De film geeft de feiten - de 4200 lijken in Katyn, het totaal van 22.000 USSR-slachtoffers van de Tsjeka - al in de openingsscene. Over de Polen loog Stalin altijd glashard, bijvoorbeeld tegen overlevende Poolse soldaten die tijdens de Tweede Wereldoorlog met het Rode Leger moesten vechten als een "Pools leger". Hij beloofde dat hu gevangen genomen kameraden zouden worden vrijgelaten. (!)De film toont ook getuigen: als overlevenden de mannen Józef Czapski en Salomon Slowes. Czapski diende als kapitein, maar was eigenlijk kunstenaar. Slowes werkte als militair arts en was joods. Beiden werden gedeporteerd naar het binnenland van Rusland na de Sovjet-invasie die volgde op het Molotov-Ribbentrop-pact van augustus 1939.
Józef Czapski, 1896-1993. Op de foto in 1943. Czapski heeft veel aan het onderzoek naar de waarheid bijgedragen.
Van Salomon Slowes vond ik geen foto; wel een foto van dit boek, dat hij schreef. Uitgave 2000.
Slowes overleefde Katyn, en vocht mee met het Poolse Oosterse leger tijdens de Tweede Wereldoorlog in Iran , Irak , Palestina , Libië en Italië. Na de oorlog verhuisde hij naar Tel Aviv. Jaar van overlijden heb ik niet kunnen vinden.
Beide mannen overleefden de ramp, omdat ze naar het klooster van Grjasowez werden gestuurd in plaats van naar de dood.Verder komt er een inwoner als getuige aan het woord, die het aanhoudende schieten heeft gehoord.
Een plaatselijk inwoner van Katyn, Parfemon Kiselev, getuige van de massamoord. Hij luistert naar
Dr. Ferenc Orsós, 'Professor of Forensic Medicine and Criminology at the University of Budapest.'
Al in 1943 maakten de Duitsers de massamoord openbaar, zij hadden het massagraf ontdekt. Dit gebeurde bij monde van Joseph Goebbels, Hitlers minister van propaganda. Hij was wel de minst geloofwaardige zender van dit bericht - wat helaas tóch maar al te waar was. Onweerlegbare autopsieverslagen hebben sindsdien bevestigd, dat de bloedbaden inderdaad door de Sovjets zijn begaan. Ook dat wordt getoond in deze indrukwekkende documentaire.
Bij de opgravingen in 1943 tonen de Duitsers hun bevindingen aan een commissie van krijgsgevangen Britse, Canadese en Amerikaanse officieren
30 april 1943: Rijen met lichamen van Poolse officieren, opgegraven door de Duitsers, wachten op nadere bestudering.
Winston Churchill geloofde dat de daders uit de NKVD stamden. Maar de rigide anti-communist in hem zei ook in hetzelfde jaar bij de ontmoeting met Władysław Sikorski, de voorzitter van de Poolse regering in ballingschap: "U weet dat ik in mijn hart voor Polen ben. Maar men kan het zich niet veroorloven Stalin te beschuldigen.'Het McCarthy-tijdperk veranderde niets aan het gebrek aan interesse van het Westen. In 1952 bestudeerde een onderzoekscommissie in Washington de onthullingen van een overlevende van Katyn. Maar het Witte Huis en de CIA weigerden toen nog steeds verder onderzoek te verrichten.
De beelden van de opgravingen in 1943 zijn schokkend om te zien.
Het geaccordeerde voorstel van Beria van maart 1940 om de Poolse krijgsgevangen te vermoorden
Cédric Tourbe en Olivia Gomolinski hebben met deze film een gigantisch onderzoek verricht dat veel verder gaat dan 1940. Het behandelt geheime rapporten, scènes van geheim gehouden misdaden, schuldige stiltes, geënsceneerde onwaarheden, officiële propaganda en cynisme. Ik vermeldde al, dat zowel Churchill en Roosevelt mede verantwoordelijk waren, beiden zeer op hun hoede om "oom Jo" (Jozef Stalin) niet te vermelden.
Toen het Rode Leger in september 1939 een deel van Polen bezette, werden na het Duits-Sovjet-pact 230.000 Poolse soldaten gevangen genomen. Het doel van Stalin was om het land te "sovjetiseren", hij achtte het noodzakelijk om zich te ontdoen van de Poolse elites, officieren aan het hoofd, en om alle nationalisten te laten verdwijnen.
Poolse officieren worden naar Sovjet-grondgebied vervoerd, meestal in vrachtwagens. Bijna 9.000 van hen worden ondergebracht in drie kloosters die tot gevangenis zijn omgebouwd. Na vijf maanden in hechtenis worden de Poolse officieren beschreven als ongevoelig voor de sovjet-heropvoeding. Op hoog niveau wordt het besluit genomen hen te elimineren.
Toen het Rode Leger in september 1939 een deel van Polen bezette, werden na het Duits-Sovjet-pact 230.000 Poolse soldaten gevangen genomen. Het doel van Stalin was om het land te "sovjetiseren", hij achtte het noodzakelijk om zich te ontdoen van de Poolse elites, officieren aan het hoofd, en om alle nationalisten te laten verdwijnen.
Poolse officieren worden naar Sovjet-grondgebied vervoerd, meestal in vrachtwagens. Bijna 9.000 van hen worden ondergebracht in drie kloosters die tot gevangenis zijn omgebouwd. Na vijf maanden in hechtenis worden de Poolse officieren beschreven als ongevoelig voor de sovjet-heropvoeding. Op hoog niveau wordt het besluit genomen hen te elimineren.
Katyn, gedenkplekken executies.
Hitler-Stalin Pact, 1939.
Polen was hiervan de dupe, werd zowel door Duitsland als door Rusland onder de voet gelopen.
Filmbeelden werden afgewisseld met mooie tekeningen, waarvan hier enkele voorbeelden.
Met zo'n bus werden de Polen naar Katyn vervoerd. De bus is gereconstrueerd voor de film van 2007 van Andrzej-Wajda.
Zeer indrukwekkende documentaire.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten