Billy Budd, Voormarsgast, Herman Melville, 1924 (2006)

Voor het eerst uitgegeven in 1924, vele jaren na Melvilles dood.

Herman Melville, 1819-1891.

Dit boekje is een licht bewerkte versie van de in 1950 bij Wereldbibliotheek verschenen vertaling door Johan J. Palm. De oorspronkelijke titel; Billy Budd, foretopman, 1924. Ondertitel: wat hem overkwam in het jaar van de Grote Muiterij.
Ik moet eraan toevoegen, dat de Engelse titel hier kan verschillen: sommige uitgaven luiden: Billy Budd, Sailor.
Het manuscript werd laat ontdekt, en het was nog niet af. Misschien ligt het daaraan dat de titels verschillen.
Er zit ook een verschil in de benaming van het schip waarop het drama plaats vindt: in mijn uitgave heet het de Indomitable; in andere de Bellipotent. Indomitable betekent unbeatable, onverslaanbaar.  Bellipotent, the power of war / mighty in war, de kracht van de oorlog. 
Dat brengt mij meteen naar de andere scheepsnamen die voorkomen in het boekje: Billy is eerder aangemonsterd op het schip Rights-of-Man, een verwijzing naar het boek van Thomas Paine, dat een belangrijke rol speelde in de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog. Het betoogt, dat een politieke revolutie gerechtvaardigd is als een overheid faalt in het beschermen van de individuele burger.

Boek van 1791. 

Individuele rechten gaan in Paines boek boven die van de maatschappij als geheel. Als Billy dit schip gedwongen is te verlaten, zegt hij, als een groet voor het schip zelf; 'En jij ook vaarwel, ouwe Rights-of-Man!' Daarmee doet hij afstand van zijn persoonlijke rechten.
Zo is al aan deze symbolische namen te zien waar het boek over gaat. Dit is het centrale conflict.

Historische muiterij; herkomst plaatje onbekend. (Pinterest.)

Terugdenkend speelt het verhaal na 1797, het jaar van de Grote Muiterij. De Royal Navy werd door twee grote muiterijen bedreigd, door de ambities van de Revolutionaire Franse Republiek. Het ging om de muiterij van Spithead en die van Nore, Ze waren buitengewoon zorgwekkend voor Groot-Brittanië, omdat het VK in oorlog was met Frankrijk. De marine was het belangrijkste onderdeel van de oorlogsinspanning. Maar ook de slag bij Trafalgar wordt genoemd, gewonnen door Horatio Nelson.

Slag bij Trafalgar, schilderij van William Turner, 1822.

De Britse Royal Navy vernietigde op 21 oktober 1805 een Frans-Spaans eskader, bestaande uit 33 linieschepen onder leiding van de Franse viceadmiraal Pierre de Villeneuve in een slag bij Kaap Trafalgar (Spanje, zeventig mijl ten noordwesten van Gibraltar) en verzekerde zo, voor een periode van meer dan honderd jaar, de heerschappij over de golven voor de Britten. Hierdoor konden zij, en niet de Fransen, een wereldrijk uitbouwen dat India, Canada, Hongkong en Singapore omvatte en bleef Londen het Europese financiële centrum.

Nog een mooie uitgave. 

Nu het eigenlijke verhaal van Billy Budd:
Billy, die van de Rights of Man wordt afgehaald om aan boord van de Indomitable te komen - hij wordt , zoala dat heet, gepresst: onder druk gezet om dienst te nemen, is niet alleen een heel knappe jongen, hij is ook de onschuld zelve, en door zijn zuiver karakter heeft hij een enorm goede invloed op de overige bemanningsleden. Iedereen is bijzonder op hem gesteld. Er is ook helemaal niks mis met hem, op één kleinigheid na: hij stotterde vroeger. Dat heeft hij overwonnen, maar in moeilijke situaties speelt dat manco wel weer eens op.
Een oude Danskman, een Deen, heeft in de gaten dat er één man aan boord van de Indomitable is, die 'de pik op Billy' heeft. Billy is te naïef om dat te geloven, laat staan om dat te zien.
Maar de Danskman heeft het goed gezien. Het gaat om John Claggart, de provoost. Een provoost is een soort politiecommandant op het schip. Kapitein van het schip is Geluksster Veere, een vaderlijke (tegen Billy althans) man.
Ik vond het hoofdstuk dat me Claggarts binnenkant liet zien, heel spannend. Melville spreekt over de 'natuurlijke verdorvenheid', een 'slechtheid naar de aard', waaraan  Claggart mank zou gaan, en vanaf dat moment voel je dat het fout moet gaan tussen de provoost 'Jimmy Langbeen' (Claggart) en 'Baby Budd'.

Sleutelscene in de hut van de kapitein. John Claggart beschuldigt Billy Budd van muiterij, en Billy’s “vocal defect” maakt het hem onmogelijk zichzelf te verdedigen. 

(Ik weet niet van welke film of uitvoering dit plaatje is.)

Langbeen beschuldigt Budd van het aanzetten tot muiterij tegenover kapitein Veere, in het bijzijn van Billy. Die is zó onderstebovven van deze onterechte beschuldiging, dat hij geen woord kan uitbrengen. Hij staat zowat te stikken in zijn pogingen tegenwerpingen te maken. Omdat dat niet gaat, brengt hij de provoost een slag toe, maar slaat hem helaas meteen dood.
De kapitein worstelt dan met hart en verstand: zijn hart zegt hem, dat de jongen uit noodweer handelde, vanwege een onterechte beschuldiging. Maar zijn verstand zegt hem, dat de tucht moet zegevieren, ze zitten hier op een oorlogsschip, het zal niet anders kunnen. Er komt een krijgsraad,  Billy Budd wordt ter dood veroordeeld, en opgehangen.

Symboliek:
Behalve de al genoemde namen van de schepen, zit er symboliek in Billy Budd. Zijn naam betekent knop, bloemknop. Hij is nog niet eens geopend, tot volle wasdom gekomen. Hij symboliseert de kinderlijke onschuld in een wereld vol menselijk kwaad.
Bij het ophangen worden vergelijkingen getrokken met Christus, en zijn kruisiging.
Ook de naam van de kapitein heeft een dubbele betekenis: to veer betekent van koers veranderen. Wat hij voelt is vaderlijkheid voor Billy - toch laat hij hem hangen. Op zijn sterfbed mompelt hij drie keer Billy's naam. Veere komt om het leven in een gevecht tussen de Indomitable en het schip de Athéiste. 

Engelse uitgave (een van de meedere). 

Ik vond nog een tweetal bijzondere vergelijkingen. De een uit De Groene, die Billy Budd vergeleek met Kaspar Hauser, zie De Groene en Wikipedia.

Afbeelding van Kaspar Hauser, een Duitse vondeling uit het begin van de 19e eeuw. 

Dit boek vermeld ik er nog maar even bij, omdat Melville, net als in Moby Dick, heel veel scheepstermen gebruikt. In mijn uitgave worden die niet verklaard, ze zijn ook voor een goed begrip van het verhaal niet noodzakelijk. 

Het boekje - het is eerder een novelle dan een roman - staat ook bol van de 'typisch-Melville-zinnen: prachtig, maar niet eenvoudig. 

Dit plaatje lijkt me niet kloppen, is meer een plezierjacht dan een oorlogsschip. Toch maar erbij gezet, het tijdperk is van vóór de stoomschepen. 

Benjamin Britten schreef een opera naar aanleiding van het boek. Première in 1951. Libretto van E.M. Forster. 

Benjamin Britten.

Eve Sedgwick heeft weer een andere invalshoek voor het boek: in haar studie Epistemology of the Closet (1990/2008), betoogt zij, dat de interpersoonlijke relaties tussen Billy, Claggart en kapitein Veere gekenmerkt worden door homoseksuele verlangens, en de onderdrukking van / het verbod op die verlangens. Claggart zou de centrale homoseksuele figuur zijn. De angst voor de muiterij zou dan een verbeelding van de homofobie zijn. 

Ik vermeld het maar even. ;-) 

Het valt wel op, dat Billy een 'mooie jongen' is, de 'Knappe Matroos'. 

Eve Kosofsky Sedgwick, cultuurcriticus, gespecialiseerd in genderstudies, queer theory en kritische theorie. in haar huis in New York City. Overleed in 2009. 

In 1962 werd het boek ook nog verfilmd, door Peter Ustinov.

Terence Stamp in Billy Budd (dir. Peter Ustinov, 1962). (Allied Artists/Photofest)

Conclusie: prachtig boekje voor de Melville-liefhebber die ik ben!