Quichot, Salman Rushdie, 2019.

Boekomslag

Eindelijk hebben we het boek uit, dat we de afgelopen weken (maanden?) aan het eind van de avondmaaltijd aan elkaar voorlazen. 

Het was géén pretje!

Het boek trok me aan dank zij een lovende recensie in Trouw, zie ONDER DEZE LINK.

Allereerst de plot (met dank aan Wikipedia):

De hoofdpersoon, Sam DuChamp, is een in India geboren schrijver (Auteur genoemd soms, in het boek) die in Amerika woont en auteur is van een aantal niet-succesvolle spionagethrillers. In de hoop een boek te schrijven 'radicaal anders dan alle andere dat hij ooit heeft geprobeerd', creëert hij het karakter van Ismail Smile. Smile, geboren in Bombay, is een reizende farmaceutische verkoper die op hoge leeftijd een beroerte heeft gehad. Hij begint obsessief reality-tv te kijken en raakt verliefd op Salma R, een voormalige Bollywood-ster die een talkshow overdag organiseert in New York City.

Een typisch Bollywoodtafereel (van Wikipedia)

Ondanks dat hij haar nooit heeft ontmoet, stuurt hij haar liefdesbrieven onder het pseudoniem 'Quichot'. Hij begint een zoektocht naar haar in heel Amerika, rijdend in zijn Chevrolet Cruze met zijn denkbeeldige zoon Sancho. De twee ervaren hedendaagse problemen van de Verenigde Staten, waaronder racisme, de opioïde-epidemie, familiale liefde en de impact van de populaire cultuur. De levens van het personage Quichot en de schrijver DuChamp lopen door elkaar naarmate het verhaal vordert. Behalve onder de al genoemde namen, treedt hij ook nog op als Broeder (van zijn naar Londen gevluchte Zuster) en als Auteur. 

Don Quichotte et Sancho Panza, Honoré Daumier, circa 1868.

BEELD NEUE PINAKOTHEK MÜNCHEN

Rushdie was geïnspireerd door Don Quichotte van Miguel de Cervantes. Het boek heeft ook een verhaal binnen een verhaal, net als de roman van Cervantes. De hoofdpersoon van Rushdie, Sam DuChamp, wordt vergeleken met Cide Hamete Benengeli, de fictieve Arabische schrijver wiens handschriften Cervantes beweerde te gebruiken. In Rushdies roman lopen Ismail Smile's obsessie met Salma R en het aannemen van het pseudoniem "Quichot" parallel met die van Alonso Quijano, de fictieve hidalgo die zichzelf hernoemt tot "Don Quichot". Verder wordt wijst Rushdie erop dat Quichot klinkt als "key shot", wat een manier is om drugs in te nemen - een van de thema's van de roman. Quichottes denkbeeldige zoon Sancho is vernoemd naar Sancho Panza, die op vergelijkbare  manier als schildknaap optreedt voor Don Quichot. Salma R wordt gezien als vergelijkbaar met Don Quichot's Dulcinea del Toboso

Engelstalige uitgave, met foto van de auteur. 

Ik was erg nieuwsgierig naar dit boek, vanwege Salman Rushdie, over wie ooit een fatwah was uitgesproken. De Duivelsverzen (het destijds zo omstreden boek) heb ik nooit gelezen, en na dít boek zal ik dat ook zeker niet gaan doen!
Hoewel Rushdie heel lovende kritieken kreeg voor Quichot, konden wij er dikwijls geen touw aan vastknopen. Soms lag het eraan, dachten wij, dat Rushdie erg veel Amerikaanse toestanden en/of televisiepersoonlijkeden of -programma's gebruikte. Je raakt dan als Europeaan gauw het spoor bijster. Wijdlopig vonden we hem ook, en dat voegde naar onze smaak niets toe, het ergerde alleen maar.
Een enkele keer zat er een pareltje van een zin, of van een waarneming in. Wat hij zei over medicijnmisbruik was behartigenswaardig.

Medicijnverslaving. Beeld van de site: 

Want to know.

Rushdie spreekt over televisie- en medicijnverslaving, we leven in een tijdperk van tegen windmolens vechten: een ‘Tijdperk van Alles-Is-Mogelijk’ waarin ‘mannen die een president speelden op tv ­president konden worden’ en waarin die man eruitziet 'als een kerstham.' 'Er is geen waar meer  om het over eens te zijn’.
Met het pseudoniem Sam DuChamp verhult de hoofdpersoon zijn etnische identiteit, ‘zoals Freddy Mercury de Parsi Indiase zanger Farrokh Bulsara’.

Deze Sam DuChamp is ook ‘Broeder’, vervreemd van zijn naar Londen gevluchte ‘Zuster’, terwijl deze laatste in de raamvertelling over Quichot wordt aangeduid als de ‘Menselijke Trampoline’. Het Tijdperk van Alles-Is-Mogelijk ‘ is per slot van rekening ook het tijdperk van de verzonnen naam waarin iedereen op sociale media tegenwoordig iemand anders is.

Gebroken wereld
Rushdie leidt ons van India naar de VS en naar Groot-Brittannië, alle drie ‘gebroken landen’, en trekt alles uit de kast, van vooruitwijzende voetnoten tot culturele referenties, alliteraties, associaties, meteorenregens, zesde ogen, schaakposities, uitgeschrevene emoji’s, sciencefiction, pratende krekels, een wetenschapsmiljardair en corrupte farmaceuten.
Bij het pratende pistool waren wij al lang afgehaakt - al hebben we het boek keurig uitgelezen.
Maar niet volledig begrepen!

Tekening door Constantinos Papamichalopoulos

Uit de Groene, 9 oktober 2019.

Bloemrijk is Quichot, op het bombastische af. Rushdie zelf wappert mogelijke bezwaren op voorhand weg in een ‘woordje tussendoor’ aan de lezer: ‘Er kan worden aangevoerd dat verhalen niet zo alle kanten uit zouden moeten gaan (…) maar zoveel van de verhalen van tegenwoordig zijn onvermijdelijk van deze meervoudige, alle kanten uit gaande soort, omdat er een soort kernsplitsing heeft plaatsgevonden in mensenlevens en relaties, families verdeeld zijn geraakt, miljoenen en nog eens miljoenen van ons naar alle hoeken van de (toegegeven ronde, en dus hoekloze) aardbol zijn gereisd, hetzij uit noodzaak hetzij vrijwillig. Zulke gebroken families zijn misschien wel de beste ­lenzen om deze gebroken wereld door te be­kijken.’

Een satire in overdrive.

Je moet er maar in mee willen gaan.

Eveneens uit De Groene.

Ik besluit met een citaat uit De Standaard:
Nog nadrukkelijker dan Rushdies andere romans staat deze Quichot in de machtige traditie van de picareske en rabelaisiaanse roman, experimenten vol overdaad, scherts, verbeelding en geweld. Maar deze keer, en niet voor het eerst, is het echt te veel.
Wat grandioos kon zijn, wordt vervelend. Bij momenten draai je geïrriteerd de pagina’s om.