De ballade van het trieste café & Spiegelingen in een gouden oog, Carson McCullers, uitgave 1983.

In één band, de ballade en de roman.

 Oorspronkelijke titels: The ballad of the sad café (1951);  Reflections in a golden eye (1941).

De ballade van het trieste café. 

'Je kunt beter je doodsvijand onder je dak hebben dan de verschrikking van een leven alleen onder de ogen te moeten zien.'

Zoals alle verhalen van Carson McCullers, speelt ook dit verhaal zich af in het Zuiden van de Verenigde Staten. Hoofdpersonen zijn Amalia Evans, haar neef Lymon,  Marvin Macy, en nog een verzameling van plaatsgenoten, met elk hun eigenaardigheid. 

Het verhaal begint met een beschrijving van het grootste huis van het dorp zoals het er in zijn vervallen staat uitziet: dichtgespijkerd, voor de helft geschilderd, en soms met een wit gezicht voor een geopend luik. 'Het is een gezicht als de griezelige, vage gezichten die je in dromen ziet - seksloos 

en wit,  met twee grijze, schele ogen die zo ver naar binnen staan dat het lijkt of ze onderling een lange, geheime blik van verdriet wisselen.' 
Dan gaat het verhaal terug in de tijd. Juffrouw Amalia had het pand geërfd van haar vader, en was er een winkel begonnen. Bovendien stookte ze whisky in een schuur in het moeras, en bood ze medische hulp aan de dorpelingen. Ze is tien dagen getrouwd geweest, daarover horen we niet meteen de ins and outs.

Amalia en Lymon in de film, van 1991, zie beneden. Cork Hubbert en Vanessa Redgrave

Op een dag komt Neef Lymon zich aandienen: een dwerg met een bochel. Hij neemt iedereen voor zich in, ook juffrouw Evans. Hij woont bij haar, en ze beginnen samen een café dat heel goed loopt. Maar haar ex-man komt op een dag vrij uit de gevangenis, en keert terug naar Amalia. Hij trekt bij haar en bij neef Lymon in. Dit, terwijl Amalia verliefd is op haar neef. Maar neef en Marvin Macy kunnen het beter met elkaar vinden dan met Amalia, en zo ziet Amalia met lede ogen aan dat ze Lymon verliest. Het komt tot een gruwelijk gevecht tussen Amalia - die als een kerel vecht - en Marvin, waarna Amalia's hele hebben en houden aan gort wordt geslagen. De beide mannen vertrekken, Amalia's goedlopende café raakt in verval, zij vereenzaamt.

Southern Gothic

Dit verhaal behoort tot de zogenaamde 'Southern Gothic', een genre waar onder anderen ook William Faulkner toe behoort. Southern Gothic is een subgenre van horror-achtige Amerikaanse literatuur die zich afspeelt in het Amerikaanse Zuiden. Gemeenschappelijke thema's in de Zuid-gotische literatuur zijn mismaakte, verontrustende of excentrieke personages die mogelijk betrokken zijn bij voodoo-praktijken (niet in dit verhaal) ambivalente genderrollen, vervallen of armoedige omgevingen, groteske situaties en andere sinistere gebeurtenissen met betrekking tot of voortkomend uit armoede, vervreemding, misdaad of geweld.

Om het toe te passen op het trieste café: Amalia is scheel, ruim een meter tachtig lang, ('Kleintje' is haar bijnaam), ze heeft de spieren van een man, draagt overalls en op zondag een om haar haan slobberende rode jurk; ze heeft harige dijen en stampt rond op laarzen, ze werkt als een paard. Stookt whisky. Ze is dol op het vervolgen van mensen via rechtszaken om haar geld en haar gelijk te krijgen.
Neef Lymon heeft een bochel, hij komt maar tot je middel, hij kan met zijn oren wapperen. Marvin is ongelooflijk knap maar een doorgewinterde rotzak. Het huwelijk met Amalia was op zijn zachtst gezegd onconventioneel, het duurde ook slechts tien dagen.
Lymon, de gebochelde, heeft een groot vermogen tot sociaal contact. Dank zij hem wordt de winkel van Amalia een gezellig café waar de hele stad komt om te eten, whisky te drinken en om genezing voor ziektes te vinden.
Er is sprake van liefde tussen de twee:  'Apparent to all in the town, Miss Amelia is in love with Lymon, but she is “the lover” and he is “the beloved.” Om die reden heeft Lymon Amalia in zijn macht.

 The Ballad of the Sad Café, werd verfilmd in 1991; regisseur Simon Callow. 

Nog een poster. 

Spiegelingen in een gouden oog.

'In vredestijd is een legerplaats een saai oord. Er gebeurt wel eens wat, maar dat gebeurt dan ook steeds weer opnieuw.'

Spiegelingen in een gouden oog speelt zich af op een legerbasis in Georgia. Soldaat Ellgee Williams heeft twee jaar gediend bij kapitein Weldon Penderton als hij diens vrouw Leonora naakt ziet en door haar geobsedeerd raakt. Kapitein Penderton, feitelijk homoseksueel, voelt zich aangetrokken tot Williams, maar heeft geen idee van diens gevoelens voor Leonora.

Leonora heeft een verhouding met haar buurman Morris Langdon. Die heeft een ziekelijke vrouw, Allison. Zij wordt liefderijk verpleegd door de Filipijn Anacleto. 

Het boek werd verfilmd in 1967 door John Huston, 

 met in de hoofdrollen Elizabeth Taylor en Marlon Brando. 

Ik vond dit boek heel verrassend in de plot. Dat vind ik sowieso bij McCullers, er gebeuren dingen die je totaal niet verwacht. Ook de personages zijn weer uitzonderlijk. Dat maakt het lezen zo aantrekkelijk.

Bijzonder indrukwekkend vond ik de scene met Penderton op het paard Firebird.  Firebird is het paard van zijn vrouw, soldaat Williams is dan ook verbaasd, kan hij het dier aan? Er volgt een heel wilde rit, waarbij Penderton gewond raakt. 

Een zeer wonderlijke figuur is vooral soldaat Elgee (L.G.) Williams. Hij is heimelijk verliefd, zeg maar geobsedeerd door de schoonheid van Leonora. Het lukt hem tot in haar slaapkamer door te dringen. Dat doet hij naakt, en hij gaat dan naast de slapende vrouw op zijn hurken zitten om haar gade te slaan. 

Buurvrouw Allison is ook wat griezelig: zij rouwt om haar gestorven baby, en in een depressie knipt ze haar tepels af. Ze houdt van klassieke muziek en van literatuur, ze wordt liefderijk verpleegd door Anacleto, ook een vreemd personage. Ze weet van de affaire van haar man en buurvrouw Leonora, en wil scheiden en met Anacleto verder. 

Duitse poster van de film.

De titel is mooi, maar roept vragen bij mij op. De soldaat heeft geelbruine ogen, je denkt dus al gauw aan hem. Anacleto, die schildert, heeft het op een gegeven moment over een pauw die hij wil schilderen:

"'Een pauw, van een of andere afzichtelijk groene kleur. Met één immens gouden ook. En daarin de spiegeling van iets dat  nietig is en...'(....) 'Grotesk', vulde zij voor hem aan."  

Het boek is opgedragen aan Annemarie Clarac-Schwarzenbach, een vrouw tot wie Carson McCullers zich erg voelde aangetrokken, maar met wie het nooit tot een echte verbintenis kwam. 

De Zwitserse Annemarie Clarac-Schwarzenbach, 1908-1942. Ze stierf jong, als gevolg van een fietsongeluk. Ze was homoseksueel, fotografe, dichter en journaliste. 

Reflections in a golden eye gold als 'gay novel' en veroorzaakte in de VS enige ophef bij publicatie in 1941.

Carson McCullers

Zij werd geboren in 1917 en overleed in 1967. Haar meisjesnaam was  Lula Carson Smith. Ze trouwde met James Reeves McCullers. Hoofdthema van al haar werk is is de spirituele isolatie van de buitenstaanders in de zuidelijke staten van de VS. McCullers wordt beschouwd als een van de belangrijkste Amerikaanse schrijvers van de twintigste eeuw.

Carson McCullers, foto 1959.

Verrassend is McCullers' werk, zoals al gezegd, in plot, karakters, entourage. Ook in een ander opzicht waardeer ik haar zeer: in haar humor. Ik schiet herhaaldelijk in de lach als ik haar lees. Dit niettegenstaande de tragiek van de personages!