Posters
Geen eenvoudige film, om eerlijk te zijn. Ik keek hem volkomen onvoorbereid, in de gids kreeg hij vier sterren mee, en dat het om de strijd tussen cultuur en macht ging. Aardig abstract geformuleerd.
Nazi's in het Louvre.
Om het wat concreter te maken: een deel van het verhaal ging over het redden van de kunstwerken in het Louvre, tijdens de Tweede Wereldoorlog. Er vond toen een samenwerking plaats tussen de toenmalige directeur van het Louvre, Jacques Jaujard (1895-1967) en nazi-officier Franz Graf Wolff-Metternich (1893-1978). De laatste had de leiding over de zogenaamde Kunstschutz, het in veiligheid stellen van kunstwerken en monumenten. Metternich werd al gauw weggepromoveerd, omdat de meeste SS-ers liever roofden dan beschermden.
Metternich was ervan op de hoogte, dat Jaujard vrijwel alle kunstwerken al vooraf aan de Duitse bezetting in veiligheid had gebracht in kastelen in Frankrijk, onder andere in Chambord.
Sokoerov had nog veel meer pijlen op zijn boog, dan deze rode draad. Hij becommentarieerde de film in het Russisch. Hij noemde zijn de film een "docu-fantasia" of een "cine-poem". Voor zijn filmcollage maakte hij gebruik van foto’s, schilderijen, archiefbeelden, nagemaakte historische films, documentaire observaties en fictiescènes om het verhaal van het museum te vertellen.Centraal punt in al zijn bespiegelingen is dus, zoals al gezegd, het werk van Jaujard en Metternich. "Stad in de stad" noemt Sokoerov het Louvre.
Jaujard en Metternich de acteurs in de film.
Ik parafraseer hier verder de recensie uit de Filmkrant:
Zijn musea de archieven van onze beschaving? En realiseren we ons meer dan ooit dat die archieven, zoals de Franse filosoof Jacques Derrida dat noemde een "plek van rouw" zijn, omdat met elk bewaren ook het vergaan, met elk onthouden ook het vergeten begint? Kan film die vergetelheid keren? Adem inblazen? De ondertitel van Francofonia is Elegy for Europe, treurdicht voor Europa, een titel die doet denken aan de andere klaagliederen die Sokoerov filmde: Moscow Elegy (over filmmaker Tarkovski wiens erfgenaam hij wel wordt genoemd, 1987), Petersburg Elegy (over zanger Fjodor Sjaljapin, 1989) en Elegy of a Voyage (gefilmd in museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam, 2001). Het roept natuurlijk de vraag op wat er behalve het besef dat elk museum ook een graftombe is, verder nog te beklagen is in het Louvre? Zie voor de hele recensie: DE FILMKRANT.
Een interessant beeld, dat als Leitmotiv fungeert, is een schip dat vaart over zee door een razende storm. Is dat een symbool van wat het Louvre is?
De echte Jacques Jaujard, 1895-1967
Franz Graf Wolff-Metternich, 1893-1978; op latere leeftijd.
Alexander Sokoerov, geboren 1951. Andere belangrijke films: Russian Ark, en Faust.
Russian Ark gaat over (of speelt in) de Hermitage, en is in één keer opgenomen.
Fictionele stukken uit de film, met Jaujard en Metternich, onder en boven.
Frankrijk tijdens de nazi-bezetting. Het Zuidoosten herbergde de Vichy-regering onder maarschalk Pétain, die collaboreerde met de Duitsers.
Hitler in Parijs. Hij had niets met het Louvre.
De beelden van Parijs werden afgewisseld met die uit Leningrad, de honger tijdens de belegering. Gedurende 3 jaar belegerden de Duitsers de stad, die zich evenwel niet gewonnen gaf. Leningrad herbergt dat andere grote museum, de Hermitage. Contrast Fransen tegenover Russen, in hun houding tegenover de Duitsers, en/of de eigen kunst?
Nog iets: de figuur van Napoleon duikt een aantal keren in de film op. 'Ç'est moi', zegt hij elke keer als hij zichzelf ziet. En: 'Zonder mij was hier niets'
Tja. Roofkunst eerste klasse pleegde hij.
Naast hem staat hier Marianne, dat andere symbool van Frankrijk. Ze zucht elke keer: Liberté, fraternité, egalité.
Historische foto
Voor een film als deze is het goed om wat achtergrondinformatie te hebben. Ik verwijs naar DEZE PDF, MET FOTO'S. Ook de site SENSESOFCINEMA geeft goede informatie, bijvoorbeeld ook over de eerder genoemde schipbreuk, die vergeleken wordt met het schilderij Het wrak van de Medusa.
Het wrak van de Medusa, (Théodore Géricault, 1819)
Johannes de Doper, vermoedelijk laatste portret van Leonardo da Vinci.
Citaat van Senses of Cinema:
“Who would I have been?’ …had I never known or seen the eyes of those who lived before me?” For Sokurov, the grand museums – from the Hermitage, to the Louvre, and the Prado – function as architectures of transmission: they send and receive information across time, artworks as conduit.
Tenslotte verwijs ik nog naar de verhelderende review van ROGEREBERT.
Trailer.
De titel is een beetje lastig: francofonie is franstaligheid. Misschien moet die ook tot nadenken stemmen: Hermitage, ook Frans? Metternich vraagt, of Jaujard Duits spreekt? Nee, hij is 'heel erg Frans'. Zijn we allemaal gelijk, als het om musea en cultuurbehoud gaat?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten