Studiebol: De Amerikaanse Prinses, Annejet van der Zijl, 2017.

Boekomslag.

Dit is het eerste boek van het nieuwe seizoen van onze Senia-groep; het staat gepland voor eind september.

Ik kende Annejet van der Zijl al van de biografie van Annie M.G. Schmidt, het boek dat ook aan de basis ligt van de musical.

Een heel mooie biografie.

In De Amerikaanse Prinses komen we aan de weet, dat het plan om dit boek te schrijven ontstond toen Van der Zijl bezig was met haar biografie over Bernard.

Bij haar onderzoek naar dit boek besloot Van der Zijl een boek te schrijven over Allene Tew.

Annejet van der Zijl, geboren in 1962.

De Amerikaanse prinses is Allene Tew, dochter van de pioniers Charles Tew en Jennette Smith. Ze werd geboren in 1872 in Jamestown, aan het Chautauquameer.

Kaartjes; Chautauqua Lake ligt dichtbij het Eriemeer.

Plek waar de Tews pionierden; Chautaugua Lake, Jamestown

De broers en vader van Charles wisten in het jonge land tot rijkdom te komen, een van hen was bijvoorbeeld bankier. Charles had die ambitie niet, hij schopte het niet verder dan assistent-kassier bij zijn broers bank. Ze hadden maar één kind, Allene.

De pioniers gedijden geweldig, het was de Gilded Age, de Klatergouden Eeuw, Amerika was 'het land van de onbegrensde mogelijkheden', het was een tijdperk van nationale expansie. De term is van Mark Twain.

The gilded Age, 1e editie, 1873

Dit soort rijkeluishuizen verrezen in Jamestown.

Op het Chautauquameer voeren de 'met elegant filigrain versierde 'Great White Fleet'-stoomboten.

De familie Hostetter kwam daar ook, en zoon Theodore (Tod) werd verliefd op Allene, Ze raakte zwanger. Ze liep weg van huis, samen met Tod, en beiden verhuisden naar Pittsburg, waar ze met Tod trouwde in 1891. In datzelfde jaar werd hun dochtertje geboren.

De Hostetters wilden niets van haar weten. Zij waren zelf ongelooflijk rijk, dank zij het Hostetter drankje, vol met alcohol, en dank zij hun Almanak, die iedereen in zijn bezit had.

De wijd verspreide Almanak

De 'geneeskrachtige' kruidenbitters

Advertenties, boven en onder.

Deze advertentie heb ik er ook nog maar bij gezet, omdat dit gebouw in Pittsburgh stond, waar het jonge echtpaar naar toe verhuisde.

Dit was Allene's eerste man, Tod, Theodore Rickey Hostetter.

Pittsburgh was de 'smokey town', heel wat anders dan het groene Jamestown. De rijken zetten hun huizen wat verder weg van de stad, bijvoorbeeld in Allegheny City. Ook Allene en Tod verhuisden daarheen.

De ontvangst door de society was ijzig. Maar daar lag de kracht van Allene: als er geen weg was, dan was er wel een omweg. Het kon bloedheet zijn in de zomers, en iedereen trok dan weg naar Narrangansett Pier, aan de baai bij Rhode Island. Daar schuin tegenover huurde Allene een cottage. En sloot zich aan bij de Daughters of the American Revolution, waar ze wél welkom was.

Bestaat nog steeds.

Zo verwerft ze zichzelf toch een vriendenkring, en is ze niet gedoemd tot eenzaamheid.
Haar man raakt verslaafd aan gokken, en sterft onverwacht door een verwaarloosde longontsteking.

Ben ik tot nu toe wat stapvoets door het leven van Allene gegaan, ik ga nu een beetje met zevenmijlslaarzen verder:
Hun eerste dochter heet Greta, hun tweede dochter Verna, maar die wordt niet ouder dan twee. Het derde kind is een zoon, Theodore.
Als Tod Hostetter overlijdt in 1903, begint daarmee een reeks aan dramatische gebeurtenissen die het leven van Allene kleuren. De volgende echtgenoot, huwelijk in 1904, Morton Colton Nichols is een verwoed drinker en (ook al weer:) gokker. Allene laat zich na een jaar van hem scheiden.
Echtgenoot nummer 3, huwelijk in 1912, hoog bij General Electrics, is Anson Wood Burchard. Met hem trekt Allene naar Europa en koopt huizen in Parijs en in New York. Op de achtergrond komen de landverhuizers, de Burgeroorlog, het slavernijverleden, de Eerste Wereldoorlog en de Beurskrach op Wallstreet voorbij.
Allene hoort bij de jetset en haar roerige leven is te volgen in de roddelrubrieken van de krant.
De Eerste Wereldoorlog kost Allene haar kinderen. Op dezelfde dag dat Allene haar zwangere dochter begraaft die door de Spaanse Griep is geveld, krijgt ze te horen dat haar zoon, die piloot is voor het Royal Flying Corps van de Britten, boven Frankrijk uit de lucht is geschoten en is omgekomen.

Boven: Birchwood Estate op Long Island, NY, eigendom van Allenes derde echtgenoot, Anson Wood Burchard, topman van General Electric (omcirkeld) en Allene’s grote liefde. Rechts prins Heinrich XXXIII Reuss von Köstritz, Allenes vierde echtgenoot en echtgenoot nummer vijf (onder) in 1938 voor het George V-hotel in Parijs.

Allene gaat verder, ze moet wel, en met Burchard gaat ze in 1926 in Parijs wonen. Een jaar later overlijdt Anson. Binnen twee jaar heeft ze een nieuwe man gevonden: 1929 huwelijk met Henry Reuss. Door dit huwelijk wordt Allene de Amerikaanse prinses en begint ook haar bemoeienis met het huis van Oranje.
Heinrichs vader was ooit in beeld om ons Koningshuis te redden van de kinderloosheid van Wilhelmina. Dat ging niet door vanwege de geboorte van prinses Juliana. De buurvrouw van Heinrich was Armgard zur Lippe Biesterfeld, moeder van de Bernhard die via Allene prins zou worden.

Bij het huis van zijn tante Allene Tew in Parijs stapt Bernhard in zijn auto, 1938. Bron: Het Geheugen van Nederland.

Ook haar Duitse familie moet de Amerikaanse prinses niet. En dat gevoel wordt langzaam maar zeker wederzijds wanneer Heinrich zich als vrijwilliger bij Himmler meldt.
Allene heeft ondertussen wel geleerd op tijd haar verlies te nemen, zowel in relaties als op zakelijk gebied. Tijdens de beurskrach van de jaren dertig wordt haar vermogen een derde minder waard maar omdat ze vasthoudt aan haar aandelen komt het vermogen na Wereldoorlog 2 ook snel weer terug.
De enige Reuss waarmee Allene de rest van haar leven contact blijft houden is zoon Heiner die door haar naar de VS wordt gehaald. Hij laat zich graag door haar ‘redden’ en uiteindelijk erft hij, tot grote woede van de familie van Allene’s andere echtgenoten, het grootste gedeelte van haar overgebleven fortuin. Het blauwe huis aan zee, waar Annejet het idee krijgt voor dit boek, komt in handen van een nicht van Heiner Reuss.
Nadat Allene zich in 1935 heeft laten scheiden van de wannabe nationaal-socialist Reuss vindt ze via de moeder van prins Bernhard, die ook door de ‘hochadel’ werd uitgekotst omdat ze het had aangelegd met een Russische paardenman en balling uit gegoede kringen, haar nieuwe man. Binnen een half jaar na de scheiding van Reuss, trouwt ze met Paul Kotzebue, (graaf Pavel Pavlovitch van Kotzebue, huwelijk in 1936).

Paul von Kotzebue; het enige plaatje dat ik van hem kon vinden.

Geboren 20 februari 1884 te Keulen; gestorven 1966, Ile de France.

Deze Rus was ooit de bewaker van tsaar Nicholaas II. Het was een zachtaardig man. Met hem als echtgenoot wordt Allene wel tot de hogere kringen toegelaten.
In diezelfde periode probeert prins Bernhard via Allene het Oranjehuis voor zich te winnen. Allene nodigt koningin Wilhelmina en haar ministers zelfs uit op haar kasteeltje in Parijs om daar de onderhandelingen voor de huwelijksovereenkomst te voeren. Dat aanbod wordt afgewezen, de onderhandelingen zijn in Zwitserland. Maar duidelijk is dat de Amerikaanse Prinses al haar invloed en geld aanwendt om de belangen van Bernhard en zijn moeder te behartigen.
Allene zal uiteindelijk sterven in de Blauwe Kamer van het huis vlak bij de Middellandse Zee.

Terras en oude ansichtkaart van de villa in Cap d’Ail aan de Middellandse Zee waar gravin De Kotzebue tot haar dood in 1955 woonde.

Blauwe Kamer, haar sterfkamer.

Van der Zijl heeft duidelijk een grote liefde voor deze vrouw. Ze prijst haar moed, en de kracht waarmee ze al haar tegenslagen overwint. Allene staat vrij eenzaam in het leven, althans: het leven ontneemt haar haar kinderen en echtgenoten - maar ze zorgt ervoor dat ze steeds nieuwe mensen om zich heen heeft. Allene gelooft in moed en wilskracht: 'Als je de wil en het doorzettingsvermogen hebt, dan KUN je dingen...' - 'Probeer altijd alle mogelijke manieren, en als je geen manier ziet, vraag om hulp. 'COURAGE, ALL THE TIME.' Dit inzicht probeert ze over te brengen op haar stiefzoon Heiner.

Recensies:
Ik geef hier weer wat ik vond op Het Biografieportaal:
Deze biografische vertelling wordt alom geprezen, 5 sterren maar liefst in de NRC. Ik wil me daar niet toe laten overhalen. Annejet van der Zijl zegt immers zelf dat dit verhaal begint als haar persoonlijke zoektocht. De eerste helft van het boek erger ik me aan de geschiedenisles die er om het verhaal van deze op de foto mooie, maar na lezen van het boek nog steeds onbekende Amerikaanse, is geweven. En waarom moeten alle stukjes Engels bijna letterlijk vertaald worden?

Pas bij hoofdstuk acht verandert het geschiedenisverhaal voor mij in een biografie. En toch, vanwege de vele vragen die openblijven, is de term literaire non-fictie op zijn plek. Het is wel erg knap een boek te schrijven dat aan de ene kant licht verteerbaar en laagdrempelig is en aan de andere kant in zo weinig pagina’s zoveel informatie en geschiedenis kan vertellen. Als hier geen film van komt…..

Mijn persoonlijke mening:
Het boek leest lekker weg, zeker. Het doorloopt ook en passant een heel stuk geschiedenis. Voor mij was dat inmiddels grotendeels wel erg bekend terrein. Met uitzondering van de pioniers in Amerika.
Mij viel verder op, dat het erg gaat over huizen. Als er weer eens een crisis is in Allenes leven, wordt die bezworen met een nieuw huis, en het inrichten daarvan.
In die zin geef ik Martine van Poeteren (van het Biografieportaal) gelijk: veel komen we niet over Allene te weten.
Ik besluit daarom maar met wat plaatjes van de optrekjes van Mevrouw Tew:

Castel Mare, aan de Middellandse Zee. Hierin de Blauwe Kamer.

Het Chateau de Suisnes met de historische tuinen –Les jardins de Bougainville – was in Allene’s bezit van 1929 tot 1955. Tuin en chateau zijn op verzoek te bezichtigen.