Studiebol: Festen, Thomas Vinterberg, 1998.

Posters

Dergelijke ernstige gebeurtenissen als in deze film - seksueel misbruik van alle kinderen, waarbij moeder wegkijkt; zelfmoord van een van de kinderen - zijn niet algemeen 'gebruikelijk'.

Helge, op zijn 60e verjaardag. Misbruikte zijn eigen kinderen, maar heeft nog altijd de plaats van een echte pater familias.

Toch zitten er veel herkenbare dingen in deze film over een familie, waar de waarheid maar zo moeizaam aan het licht wil komen.
Degene die de moed heeft om, dwars tegen de druk van de conventie in, de waarheid te gaan zeggen, is zoon Christian. Hij is de tweelingbroer van dochter Linda, die enkele maanden daarvoor zelfmoord heeft gepleegd. In een telefoontje wordt hem sterkte gewenst, wat betekent dat hij zijn voornemen bekend heeft gemaakt: herkenbaar.

Het prijsgeven van de familiegeheimen door Christian in zijn speeches gaat in drieën.

Hij loopt naar het landhuis van zijn ouders toe, en wordt onderweg opgepikt door zijn broer Michael. Een rare snuiter, die zijn eigen vrouw en drie kinderen voor deze lift uit de auto gooit.

Zo feestelijk ziet het eruit, en dan weten wat hij wil gaan zeggen...

Michael is als 'type' ook herkenbaar: hij is zelf persona non grata bij het feest van zijn vader (Helge, die zijn zestigste verjaardag viert in grote kring). Het lijkt wel of Michael nu, om zich weer geliefd te maken, alles doet om zijn broer de mond te snoeren. In elk geval is hij bereid hem van het feest te verwijderen, in elkaar te slaan (hoewel ook weer niet al te erg) en vast te binden aan een boom.

Broer Michael; een 'clown', maar wel een vervelende, agressieve. Na het incident met het vastbinden aan een boom doet hij tegen Christian of er niks aan de hand is. Kiest uiteindelijk ook voor Christian en Linda.

Uiteindelijk raakt hij toch overtuigd dat Christian de waarheid naar buiten heeft gebracht. Eigenlijk door de brief van Linda, die boven water komt, en die een onbetwijfelbaar bewijs levert van wat Christian in zijn toespraken ook heeft gezegd. Dan keert Michaels houding om, hij gebiedt zijn vader de kamer te verlaten.

Serveerster knoeit; lokt uiteraard weer agressie uit.

Ook moeder Else laat haar man dan alleen.
Christian heeft de steun van het personeel, die hopen dat hij volhoudt. Hoe het komt dat zij op de hoogte zijn, weten we niet precies, maar ook dat is voorstelbaar. Het is een steun waar Christian aanvankelijk niet veel aan heeft, hoe kostbaar die ook is. Hij zal eerst alleen op moeten tornen tegen een familie die erin slaagt zijn woorden volkomen te negeren. 'Doe net of er niets gebeurd is, en dan is er ook niets gebeurd.' Zelfs Christian lijkt aanvankelijk zijn beweringen te herroepen. 'Ach joh, hij kletst maar wat.'

Gelukkig komt hij daar zelf ook op terug.
Ik vond deze gebeurtenissen op het psychologisch vlak het interessantste. Zie bijvoorbeeld ook het plotseling opflakkerende racisme tegen de zwarte vriend van Helene. Aanvankelijk lijkt deze man geaccepteerd, maar als hij zich uitspreekt, bevalt dat Michael niet, en aarzelt deze niet om hem met gemene liedjes te vernederen.

De zwarte vriend van Helene komt aan.

Ik heb de film nu twee keer gezien, deze tweede keer ademloos. De spanning is om te snijden, wat er werkelijk gebeurt staat in schril contrast met de schijn die opgehouden moet worden. Denk ook bijvoorbeeld aan het verhaal van de moeder, dat Michael waarheid en fantasie niet uit elkaar zou kunnen houden.
De film is overladen met prijzen, waaronder de Golden Globe en de Bafta.
De regisseur is Thomas Vinterberg, van wie ik eerder Jagten blogde.

De eerste keer vond ik er niets aan. Dat zal iets persoonlijks geweest zijn: als een film de hemel in geprezen wordt, word ik opportunistisch, geloof ik.
Ook vond ik hem de eerste keer veel té. Ik begrijp nu, bij de tweede keer keer zien, dat het een filmscenario is. Zo'n verhaal lijkt ver te staan van de gewone werkelijkheid (de speurtocht die de gestorven Linda heeft uitgezet naar een brief van haar is een voorbeeld daarvan). Maar dat neemt niet weg, dat de getoonde en genoemde spanningen juist het interessante van deze film uitmaken.

Festen is de eerste film van Dogma 95: een Deens verbond van filmers die afspraken zich aan een aantal regels te houden. Ik neem hier op:

De eed van zuiverheid

"Ik zweer mij te onderwerpen aan de volgende regels, opgesteld en bevestigd door Dogma 95:
Opnames dienen op locatie plaats te vinden. Rekwisieten en decors mogen niet worden toegevoegd (als een bepaald rekwisiet noodzakelijk is voor het verhaal, moet een locatie worden gekozen waar dit rekwisiet aanwezig is).
Geluid dient nooit los van de beelden te worden gemaakt, of andersom. (Muziek mag niet worden gebruikt, tenzij aanwezig waar de scène wordt gefilmd.)
De camera dient in de hand te worden gehouden. Elke beweging of fixatie die uit de hand kan worden bereikt is toegestaan. (De film dient niet plaats te vinden waar de camera staat, schieten dient plaats te vinden waar de film plaatsvindt.)
De film dient in kleur te zijn. Speciale belichting is niet toegestaan. (Als er te weinig licht is, moet de scène worden afgebroken of dient een enkele lamp aan de camera te worden bevestigd.)
Optische effecten en filters zijn verboden.
De film mag geen oppervlakkige actie bevatten. (Moorden, wapens etc. dienen niet voor te komen.)
Vervreemding in tijd en plaats is verboden. (Dat wil zeggen dat de film plaatsvindt in het hier en nu.)
Genrefilms zijn niet toegestaan.
Het filmformaat is Academy 35 mm.

De filmregisseur wordt niet genoemd op de aftiteling.

Ik kan over dit soort regels weinig zeggen. Ik zag wel dat het beeld hier en daar lelijk is, erg donker, minder goed zichtbaar. Ik heb nog nooit over het effect daarvan nagedacht, maar het zal ongetwijfeld ook effect op mij hebben.

Hoofdpersoon, vertolkt door Ulrich Thomsen; hier op wat oudere leeftijd.

De tweede film van Dogme 95 was Idioterne, van Lars von Trier. Deze film kreeg juist heel slechte kritieken. Met expliciete seks-scenes, waarvoor porno-acteurs werden ingezet. Von Trier wilde 'de idioot in de mens' naar buiten laten treden in deze film.

Pa zint op iets om zijn feest te redden.

Prachtige opname van het echtpaar.

Hier is de waarheid wel doorgedrongen.

Dit aardige, knappe dienstmeisje wordt de geliefde van Christian. Ik meen zijn eerste, want dank zij zijn 'coming out' heeft hij voor het eerst succes in de liefde. het meisje is de hier jonge Tryne Dyrholm. Ik kende haar als Gro uit The Legacy.