Gij zult niet doden - Pacifisme anno nu (2023)

Donatella Ester Di Cesare (1956)

 Italiaans politiek filosoof.

Bij de oorlog in Oekraïne kwam de vraag over pacifisme het eerst bij me op bij een column van Stevo Akkerman. Hij was naar een Nexus-conferentie geweest, waarin bovenstaande filosoof pleitte voor pacifisme, in plaats van oorlog. Akkerman vertelde, dat de vrouw als repliek kreeg: 'dat kunnen wij ons niet veroorloven'. Ik was het met dat laatste onmiddellijk eens: de inval in Oekraïne is zo misdadig, het volk mag zich tegen die vijand verweren. Móet zich zelfs verweren....

Oekraïne en het ideaal van pacifisme.

Ongeveer 7 minuten het betoog van de Italiaanse, daarna de reactie van Oksana Forostyna. 

Sloot ik me destijds, toen het pas in het nieuws was, aan bij de mening van Oksana Forostyna: Ik ben gaan twijfelen sinds ik de mening hoorde van Eugen Drewermann. Net als Donatella di Cesare is hij overtuigd pacifist. 

16 minuten Drewermann. Krieg ist ein Verbrechen. 

Drewermann windt zich behoorlijk op. Uit louter medemenselijkheid. Uit meegevoel met alle oorlogsslachtoffers. Uit bezorgdheid om wat er met talloze economieën over de hele wereld gebeurt. Uit afwijzing van wat we het klimaat aandoen. 

Het is geen bokswedstrijd, zegt Drewermann, waarbij het erom gaat dat de ene partij de andere uitput...  Dát is waar we nu naar toe werken, en dan zal er niets zijn opgelost, uitgepraat, of wederzijds begrepen. Er zijn alleen maar heel, heel veel slachtoffers, doden, anderszins gedupeerden.

Ik weet de oplossing niet, natuurlijk niet. Maar ik ben het met deze argumenten eens. Waarom praten we niet met elkaar over DEZE dingen?

Carl von Clausewitz schreef het boek Vom Kriege, over militaire strategie ten tijde van Napoleon. Drewermann haalt Von Clausewitz aan. 'Oorlogvoering is de voortzetting van politiek bedrijven, maar met andere middelen,' staat in Vom Kriege.

Eugen Drewermann, theoloog, geboren 1940

Het zal wel komen dat ik een hekel heb aan politiek, dat ik het eens ben met Drewermann en Di Cesare. De politiek als zodanig - hoe die bedreven wordt, met de huidige doelstellingen - lost niets werkelijk op. We zitten ermee op het terrein van conflicten, tegenstellingen die onoverbrugbaar zijn/worden/lijken. Overwinningen behalen op elkaar. Er moet volgens mij op een heel ander niveau gecommuniceerd worden. Menselijke waarden moeten centraal komen, daar gaat het om, om humaniteit, welbevinden, respect, liefde.  

Er moet daarom onderhandeld worden, vredesbesprekingen zijn noodzakelijk. Het zal praten worden op een ander niveau, als we weer luisteren naar elkaars standpunten, het eigen gelijk niet alléén als zaligmakend bestempelen. 

Ik vond nóg een voorstander van pacifisme: Willem de Haan, Zie Waarom ik pacifist blijf. Een essay van zijn hand in De Groene. 

Journalist, pacifist en totaalweigeraar Willem de Haan.

In 1979/1980 zat hij een jaar gevangen als totaal (dienst)weigeraar: Hij wilde niet gekeurd worden, en geen beroep doen op de wet gewetensbezwaren. "Waarom moet je je laten keuren als je geen soldaat wil worden? Waarom naar een psychiater om uit te leggen waarom je niet in het leger wil vechten?"  Met hem weigerden tussen 1976 en 1990 zo’n 200 jongens “totaal”. De meesten van hen waren verbonden met de antimilitaristische actiegroep Onkruit. Rond zijn weigering was destijds veel publiciteit.

De oorlog in Oekraïne dwong hem opnieuw om zijn overtuiging in de praktijk goed door te denken. Hoe verenigt hij een oproep tot het neerleggen van de wapens met een pleidooi voor vrede? Wat is zijn antwoord op de mensen die hem 'naïef' noemen? 

Zijn standpunt legt hij uit in bovenstaand artikel in De Groene. 

Vredesmagazine; hiervan is De Haan redacteur. 

Voor pdf's van dit tijdschrift: zie het Archief van het tijdschrift.

Er zijn websites van Drewermann en De Haan.

Ook België heeft een Pacifistische Beweging.

0-0-0-0-0-0-0-0-0-0

Een oude meester van de Geweldloosheid: Mahatma Gandhi.

Hij maakte een belangrijk onderscheid tussen de non-violence of the weak (geweldloosheid) en de nonviolence of the brave (d.i. geweldvrijheid).

Waarbij Geweldloosheid = de houding van diegenen die wegens hun zwakkere positie of uit tactische overwegingen afzien van de inzet van geweld.
En Geweldvrijheid = de houding die bewust en vrijwillig afziet van alle geweld in gedachten, woorden en daden, ook wanneer er een concreet vooruitzicht is tot een 'succesvol' gebruik van geweld.

Mahatma Gandhi

1869-1948