Moabit, Volker Kutscher en Kat Menschik, 2017.

Boekomslag

Ik citeer hier in zijn geheel het artikeltje van Wim Boevink uit de Trouw, dat mij aanleiding gaf dit boekje aan te schaffen en te lezen. Het is uit Trouw, 15 december 2017: 

Vergeeft u mij dat ik me vandaag overlever aan een golfje van nostalgie; buiten regent het onafgebroken en het licht is mistroostig. Ik heb nog een wandeling gemaakt onder een roffelende paraplu en de stad lag erbij als een natte kat; beledigd en van zijn laatste waardigheid ontdaan.
Thuis is er het lamplicht boven de tafel en dat schitterend geïllustreerde boekje waarover ik hier gisteren berichtte: 'Moabit' van de thrillerschrijver - of liever: Krimi-auteur - Volker Kutscher.
En hier begint mijn nostalgie.
Want ik heb jaren in Moabit gewoond, de Berlijnse wijk ten noorden van de rivier de Spree en van het stadspark van de Tiergarten. Ik woonde in het goede deel ervan. Op stand, zoals het heet.
Moabit is als arbeiderswijk opgekomen in de negentiende eeuw, nadat het moerassig land in de achttiende eeuw was toegewezen aan uit het Franse Orange gevluchte Hugenoten. Die noemden hun toevluchtsoord heel oudtestamentisch Terre de Moab, eigenlijk een weinig gelukkige landstreek ten oosten van de Dode Zee.
De rechter van Moabit
Als arbeiderswijk groeide Moabit mee met opkomende industrieën van Borsig, Siemens en AEG en er vormde zich een proletariaat waar het regelmatig onrustig was. Misschien dat men daarom ter plaatse een grote strafgevangenis bouwde en die later, in 1906, vastmaakte aan een Kriminalgericht, een rechtbank - een protserig Pruisisch bouwwerk uit de keizertijd, met geen ander doel dan te imponeren.

Kriminalgericht, Moabit.

Binnenkant Kriminalgericht.

Monument ter nagedachtenis aan de gevangenis, die tegen het gerechtshof stond aangebouwd. Er zijn in de Tweede Wereldoorlog vooral veel slachtoffers van de nazi's gestorven. 

Volker Kutscher laat zijn geschiedenis ook hier, althans in die gevangenis, beginnen, met luid dichtvallende stalen deuren, een geschiedenis gesitueerd in de even illustere en harde jaren twintig.
Wie stond hier in Moabit niet voor de rechter? De schoenmaker Wilhelm Voigt, alias de Hauptmann von Köpenick, Rosa Luxemburg (Karl Liebknecht had om de hoek zijn advocatenpraktijk), de schrijver Arthur Schnitzler (wegens onzedelijkheid), de schilder Georg Grosz (wegens belediging).
Later natuurlijk leden van de RAF, hun advocaten Klaus Croissant en Horst Mahler werkten in de straat waar ik woonde, en zelf heb ik er de processen gevolgd tegen DDR-Stasichef Mielke en DDR-partijleider Honecker.
Natte donkerte
Aan het einde van mijn straat stroomde de Spree; een oude ijzeren brug met joekels van klinknagels en grote lantaarns , die mijn oeverzijde verbond met die van het S-bahnstation Bellevue, aan de rand van de Tiergarten, waar zich ook het presidentieel paleis bevindt. Het werd in die dagen nog bewoond door Richard von Weizsäcker, wiens dochter boven mij woonde, zodat je hem wel eens privé in het trappenhuis kon tegenkomen.
Ik koester de wandelingen door het park, de fietstochten naar de Rijksdag, de metroritten naar Friedrichstraße of Zoologischer Garten, en het taart eten op zondagmiddag bij Konditorei Buchwald, het ouderwets burgerlijke koffiehuis bij de Berenbrug, waar serveersters witte schorten droegen boven hun zwarte jurken.
De beren op de brug waren van gips, ze vervingen de bronzen beren van voor de oorlog - die waren omgesmolten voor de oorlogsindustrie. Nog veel meer zou te berichten zijn, losgewoelde herinneringen door een boekje en door de natte donkerte buiten: ook die kon in Berlijn weken duren.

Tegenwoordig ligt in het zuidoosten van de wijk Moabit het Hauptbahanhof.

Moabit op de kaart van Berlijn.

Dit is Kat Menschik, de illustrator van het boekje. De illustraties maken het heel bijzonder!

Zelfportret.

Volker Kutscher, auteur, geboren 1962.

Kutscher studeerde Germanistiek, filosofie en geschiedenis. Werkte eerst als journalist bij een krant, en ging toen misdaadromans schrijven. Werkt nu alleen nog als schrijver. Debuteerde met 'Der nasse Fisch', die uitgroeide tot een hele serie met commissaris Gereon Rath in het Berlijn van de dertiger jaren. Die serie is al in veel talen vertaald.

Volker Kutschers „Moabit“, is de prequel tot de Gereon Rathserie.
Op dit moment kijken wij thuis Berlin-Babylon, de tot een tv-serie omgewerkte boeken met Gereon Rath en Lotte in de hoofdrollen.

Het boekje wordt vanuit verschillende perspectieven verteld. Eerst vanuit de crimineel Winkler, dan vanuit de rechercheur Ritter, en ten slotte vanuit diens dochter Charlotte. 

De crimineel Winkler wordt in de gevangenis bijna doodgemaakt door een andere crimineel, Bruck. Het komt door een onachtzaamheid - die gearrangeerd moet zijn - van bewaker Kleinschmidt. De achtergronden kennen we niet, Winkler zelf ook niet. Winkler sterft bijna, maar net op tijd komt Ritter tussenbeide. Een integere man, ook bewaker, maar anders dan Kleinschmidt, die niet deugt. Ritter ontzet Winkler, geeft Bruck een mep met de stok, maar die komt zo hard aan, dat hij sterft - niet zo bedoeld door Ritter.

De dochter van Ritter - een volkomen nieuw perspectief - probeert zich aan haar ouders te ontworstelen. Dat kost haar vooral moeite tegenover haar vader. Ze ontdekt dat er iets mis is met de moordaanslag op Winkler en de dood van Bruck, en dat er iets gaande is. Ze komt te laat, ze ziet hoe het café waar haar vader zich bevindt in vlammen is opgegaan. Vanaf dat moment is ze Charly, Charlotte is dood.

Rath en Charlotte in de serie Berlin-Babylon. Een mooie, spannende serie!