Naar aanleiding van onze bijeenkomst gisteren, geef ik hier nog wat losse aantekeningen. Dingen die mij opvielen, of bijzonder ter harte gingen.
Altijd weer heerlijk om door het rustgevende landschap van Warder te rijden
We zijn er haast.
Langs het kerkje, door de Kerkbuurt.
Hans ontving ons met heerlijke roomboterkoekjes en thee..
Een kleine uitweiding over het rariteitenkabinet. Dit is een deel van Het Rariteiten Kabinet te Den Haag.
Van Wikipedia:
'De populariteit van het kunst- en rariteitenkabinet had te maken met 1. het toenemend contact met exotische, tropische oorden na 1500, 2. interesse voor planten en (fabel)dieren die wel of niet in bijbel voorkwamen. De verzameling werd aangevuld met voorwerpen, zoals Romeinse munten, auteurs die de bestaande kennis, natuurlijke historie, maar ook alchemie hadden beschreven. Het doel was 3. het systematiseren van kennis, aanvankelijk op alfabet tot de opkomst van natuurwetenschappelijk onderzoek en Linnaeus, de eerste die op geslachtskenmerken ordende.
Over rariteiten gesproken:
Dit is Albrecht van Brandenburg (bisschop) in zijn studeerkamer, geschilderd door Lucas Cranach de Oude (1526). Albrecht verzamelde meer dan 8.000 relikwieën en 42 skeletten van heiligen, een doorn in het oog van Luther.
't Nieuw Woorden-Boeck der Regten, 1664
Een Bloemhof van allerley lieflijkheyd, onder het pseudoniem Vreederijk Waarmond. 1668
Een Ligt schynende in duystere plaatsen. 1668
Hierboven de drie boeken die Adriaen Koerbagh publiceerde. Zijn overtuiging kostte hem uiteindelijk het leven.
Recente studie over Koerbagh, boek van 2016.
Bart Leeuwenburgh.
Ik persoonlijk was aangegrepen door het verhaal over de Koerbaghs. Waarschijnlijk mede door mijn bewondering voor Spinoza, wiens gedachtegoed Koerbagh voortzette.
In Het noodlot van een ketter, het boek over Koerbagh van Bart Leeuwenburgh, staat dat het in twijfel trekken van de Almachtige God in die tijd hetzelfde was als twijfelen aan de zwaartekracht. (…) Religiekritiek was meteen kritiek op de staat. (…)Descartes werd door de invloedrijke Utrechtse calvinist Voetius en zijn theologische collega’s als een bedreiging voor de orthodoxie van het geloof gezien. En niet alleen voor het geloof: een verkeerde interpretatie van de Bijbel zou de Republiek in gevaar kunnen brengen en de Spaanse vijand aan de overwinning kunnen helpen. Religiekritiek was dus meteen kritiek op de staat. (…)
Adriaan Koerbagh leefde van 1633 tot 1669. Mede dank zij Six stierf hij al na één jaar gevangenschap in het Rasphuis.
Reinier Vinkeles. Poort van het Rasphuis. Merk op dat er iemand geboeid wordt aangevoerd.
De anatomische les van Nicolaes Tulp. De studenten kijken niet naar de hand van Tulp, maar naar een boek aan het voeteneind.
(En is er nog eentje nog dronken ook?) :-)
Pruiken, soms als hooibergen zo groot. Maar dit vooral in Frankrijk.
'Pruikentijd' refereert vooral aan een tijd van 'op de lauweren rusten'.
Jan Six VII, 1857-1926. Voor sommigen was dit hun favoriete Jan Six. Een professor.
Voor anderen was de favoriet Pieter Jacob Six, 1894-1986, verzetsstrijder in de Tweede Wereldoorlog.
Ik wilde nog graag iets toevoegen aan ons gesprek. Over het algemeen waren we het er over eens dat 'de Verlichting' in Nederland een minder grote rol heeft gespeeld doordat wij veel ervaring hadden met 'tolerantie'.
Mij sprak het erg aan, dat in Nederland de Verlichting al veel eerder begonnen zou zijn, namelijk met Spinoza.
Peter Gay is lange tijd bepalend geweest met zijn opvatting van de Verlichting. In zijn grote overzichtswerk van de Verlichting (uit 1966) (de twee werken hierboven) zegt hij, dat er veel filosofen in de 18de eeuw waren, maar dat er maar één Verlichting was. Daarmee bedoelde Gay dat al die filosofen een gemeenschappelijk programma hadden: secularisatie, verheffing van de rede, scheiding der machten, en vooral vrijheid - van drukpers en meningsuiting.
Peter Gay, 1923-2015, Amerikaans historicus
De Verlichting van Peter Gay is vooral een ’gematigde’ Verlichting. Naast die ’gematigde’ Verlichting onderkent een modernere onderzoeker, Jonathan I. Israel ook, en vooral, een ’radicale’ Verlichting van vrijdenkers, atheïsten, materialisten, en dergelijken, die teruggaat op Spinoza en Pierre Bayle. (....) Die oudere groepering (waartoe ook Koerbagh behoorde) werd eerst als 'onderstroom' gezien, maar Israël betoogt dat die eigenlijk het belangrijkste was. De Nederlands-Franse onderneming stond hiermee dus centraal voor het begrip Verlichting! Dat betekent al met al een aardverschuiving in het gangbare beeld, die bovendien goed gedocumenteerd is.
Jonathan I. Israël, Brits historicus (geboren 1946). Dit is een interview (ca. 15 minuten) uit 2015 in het programma Buitenhof. Heel belangrijk dat Spinoza eindelijk een veel grotere rol wordt toegekend in de geschiedenis!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten