The Matrix, Lily and Lana Wachowski, 1999.

Poster; de film oogt, nu bijna 20 jaar later, nog helemaal niet gedateerd voor mij. 

Er is enorm veel geschreven over The Matrix. Dat komt omdat de film een duidelijke filosofische en / of religieuze lading heeft. 

Toen ik de film voor het eerst zag, in 1999, was ik zo overweldigd door het plot, de acties, de uiterlijke aankleding, de special effects en het nogal ingewikkelde plot, dat ik niet meteen doorzag wat de 'diepere achtergrond' was. Dus ondanks dat 'duidelijk' wat ik hierboven schreef, had ik de film niet door. Ik zag hem alleen als spannende SF-actiefilm.

Ook een beetje Kung Fu-achtig hier en daar.

Maar ooit kwam mij ook een essay onder ogen waarin de gedachte van de film uitgelegd werd - ik weet niet meer door wie, of bij welke gelegenheid - maar sindsdien heb ik wel een gelegenheid gezocht om de film voor de tweede keer te bekijken. 

The Matrix staat voor een virtuele wereld, waarin de mensheid zich zou bevinden. (Enkele betekenissen van matrix zijn: Matrix (wiskunde), een geordend getallenschema; Matrix (materiaalkunde), een stof die als raamwerk dient; een synoniem van baarmoeder.

Uitbeelding van de matrix: een getallenstructuur. 

In de film is de Matrix de virtuele wereld waarin de mensheid zou leven. Wat wij als het gewone leven zien, is dan niet echt, het is iets wat vreemde wezens als een computersoftwareprogramma in ons hoofd afspelen. Wij zijn in die zin hun slaaf. 

De 'echte' wereld (tegenover die virtuele, die Matrix) heet Zion. 

De hoofdrolspeler, Neo, wordt verkozen om de mensheid te bevrijden. 

Neo heeft nogal wat te doorstaan voordat hij toegang krijgt tot Zion. Hij moet o.a. bevrijd worden van een 'bug' die via zijn navel is ingebracht. 

Dit is de eerste religieuze connotatie. Neo is zowel Nieuw, maar ook een anagram van (the) One. 

Trinity en Neo

Hij wordt opgepikt door de vrouw Trinity (ook weer een religieuze verwijzing, de Drie-eenheid) die hem brengt naar de leider van Zion, Morpheus. 

Morpheus, gespeeld door Laurence Fishburne

Ook de naam Morpheus (Slaap) heeft een symbolische betekenis: de mensheid droomt als het ware. 

De hele gedachte van Matrix wordt platonisch benoemd: volgens Plato leven wij mensen in een grot met schaduwen. 

Ook boeddhistische gedachten zitten in de film: hier het stukje over de lepel:

Jongen: “Probeer de lepel niet te buigen. Dat is onmogelijk. Probeer in plaats daarvan alleen de waarheid te realiseren.”
Neo: “Welke waarheid?”
Jongen: “Er is geen lepel.”
Neo: “Er is geen lepel?”
Jongen: “Dan zul je zien dat het niet de lepel is die buigt. Het is enkel jij zelf.”

Neo kan kiezen om te blijven in the Matrix, of om naar Zion te gaan, en van daaruit de mensheid te bevrijden. Hij kan dat doen door te kiezen voor een blauwe of een rode pil. Hij kiest ervoor de mensheid te gaan bevrijden. Morpheus is er zeker van dat hij de Bevrijder is, Neo zelf denkt van niet. Een Orakel dat ze raadplegen zegt dat hij het niet is - maar volgens Morpheus zegt zij alleen wat nodig is. 

Het gevaar in the Matrix komt van een stelletje agenten, die er 'Blues Brother-achtig' (term van Roger Ebert) uit zien. allemaal hetzelfde pakje, allemaal dezelfde zonnebril. 

Agent Smith, de belangrijkste van de agenten. Gespeeld door Hugo Weaving

En hier een heel leger van agenten.

Trouwens: de 'goeieriken' (term van kleinzoon Maarten) zijn ook een beetje hetzelfde gekleed: allemaal in cool glad leer. Het kwaad komt bovendien van een stel octopus-achtige wezens, die zich via de riolen verspreiden en proberen de macht te krijgen over de vrije mensen. 

De octopus-achtige wezens die zich een weg banen door riolen en die de mensheid bedreigen. 

Die vrije mensen liggen op een stoel, en als hun kwaad overkomt 'in de geest' dan kan het lichaam méé sterven.

Hier strijdt Neo, in zijn slaap, in the Matrix, tegen het kwaad.  Op zijn achterhoofd zit een computeringang, waar de software wordt ingebracht. Als de geest het begeeft, sterft het lichaam mee. 

De film eindigt met een beslissende strijd tussen agenten en Morpheus, Trinity en Neo. Mij was het niet helemaal duidelijk wie won, want Neo kwam uit de strijd tevoorschijn met het uiterlijk van een agent. 

De film is gemaakt door 'de Wachowski's'. Ook intrigerend: toen ze de film maakten waren het de gebroeders Larry en Andy. Inmiddels zijn ze beiden van geslacht veranderd, en heten ze nu respectievelijk Lana en Lilly. 

Rechts Lilly (vroeger Andy), links Lana (vroeger Larry)

Hier Lilly , de getransformeerde Andy. 

Trinity (Carrie Anne Moss) strijdt mee in de climax. Neo kan dan kogels tegenhouden. 

Keanu Reeves is Neo

Er zouden nog twee delen volgen op deze eerste Matrix. Deze geldt als de beste. 

De 'lady in red' speelt een rol in het trainingsprogramma van de agenten. Ze trekt de aandacht van de trainees, door de kleur van haar kleding, iedereen is verder in het zwart. Maar ze is gevaarlijk, onder haar uiterlijk gaat een agent schuil. 

Onder en boven: voor sommigen is er een overdaad aan geweld, dat de film ook een spectaculair aanzien geeft. Voor anderen is het script om andere redenen interessant. 

Het is verder interessant om de review van ROGER EBERT te lezen. Want die wijst ook op een manco in de film: waaróm is er een strijd gaande tussen - laten we maar zeggen - goed en kwaad? En waarom zit de climax alleen maar in een gevecht? 

Dat is inderdaad het overdenken waard. Of wijst terecht op iets wat er ontbreekt, ondanks alle goede elementen. 

Alice in Wonderland

Follow the white rabbit: zie de tattoeage. Het witte konijn is een verwijzing naar Alice in Wonderland. 

Uitleg van Plato's leer. 

Plato 

Nogmaals Plato verbeeld. De illusoire wereld van de mensheid, de Matrix.  

Het 'Wonderland' staat dus gelijk aan Zion. Het is de plaats van het verzet tegen de machines.