In drie talen, het boek.
Na de film wilde ik natuurlijk ook graag kennis maken met het boek van Endo. Het is opnieuw uitgegeven. Het was mooi, en ik vond dat Scorsese in zijn film (zie MIJN BLOG) het boek vrij nauwkeurig volgde. Het boek heeft een sneller verloop, het kost wat meer tijd om de gebeurtenissen te laten zien in de film.
Ook het dilemma (of de dilemma's) zijn goed weergegeven.
Toch geeft het boek een heel ander gevoel: ik zelf word bij het lezen minder afgeleid door het uiterlijk van de mensen, bijvoorbeeld door de schoonheid van de jonge priester. Of, een ander voorbeeld, door het oosterse uiterlijk van de christenen. Om de een of andere reden is dat voor mij moeilijk te geloven. Of komt dat, omdat ik me niet goed kan identificeren met oosterse mensen?
Ik vind het ook prettig de dingen 'uitgespeld' te krijgen. Endo zegt de dingen, terwijl ik me bij de beelden 'de boodschap' uit de film het uit de beelden moet halen. Waarbij het anderzijds natuurlijk soms weer een groot voordeel is, als je mooie, of aangrijpende beelden te zien krijgt.
Het boek confronteerde me, meer nog dan de film, met de inhoud waar het Endo om te doen was. Endo was zelf katholiek, maar hij heeft met dit geloof geworsteld. Hoe verhoudt zich zijn Japanse cultuur met de wezensvreemde religie, die hij van zijn moeder kreeg?
De titel geeft het hoofdthema aan: het zwijgen van God bij zo veel ellende die er door de christenen wordt ondervonden.
Ik citeer hier uit: Tjerk de Reus:
Het zwijgen van God wordt gesymboliseerd door de oneindige, grauwe en troosteloze zee en de wolken die steeds de hemel onzichtbaar maken. In zijn hart koestert Rodrigo het gelaat van Christus, dat als kernmotief kan gelden in deze roman. Christus’ gelaat heeft hij lief, zijn hele leven al. Het is een gelaat dat dapperheid en moed uitstraalt. Rodrigo wil als volgeling van zijn Heer eveneens moedig en vastbesloten zijn. Endo voert hier de spanning hoog op: in de loop van de roman krijg je als lezer het vermoeden dat ook Rodrigo oog in oog zal komen te staan met een heel ander gelaat van Christus, op de fumi-e-plank. Dat blijkt zo te zijn. Het gelaat van Christus op de fumi-e straalt geen moed uit, maar vermoeidheid, lijden en afmatting: ‘Het was niet een gezicht van Christus, vervuld van waardigheid en trots. Het was ook niet een gezicht dat het lijden magnifiek verdroeg. Ook geen gezicht dat verleidingen kon weerstaan of overliep van sterke wilskracht. Het gezicht van de Man aan zijn voeten was mager en uitgeput.’ De sterke Christus die Rodrigo koesterde in zijn hart bleef zwijgen, maar de zwakke Christus van de fumi-e-plank spreekt hem meedogend toe. Deze Christus toont zich als de lijdende, die de verloochening van zijn volgelingen draagt. Rodrigo blijkt een zwakkeling te zijn en ontdekt dat hij alleen zo bij Christus hoort. Dat leidt tot een nieuwe ervaring van Christus, wat hem ‘heftige vreugde’ schenkt. Hij bedenkt dat hij zijn katholieke opdrachtgevers misschien verloochend heeft, maar ‘de Man toch beslist niet. Hij beminde Hem nu heel anders dan eerst.
Voorbeelden van fumi-e's
Het boek is beslist niet eenduidig: want Christus mag dan tegen de priester gesproken hebben vanuit de fumi-e, even later kraait er een haan. Dat duidt toch weer op verraad.
Jezus zet dus aan tot de godloochening? Er is ook gediscussieerd of Endo een verschil maakte tussen God en Jezus.
Een ander dilemma is dat van het grote verschil tussen de Japanse cultuur en de christelijke. De Japanse cultuur wordt vergeleken met een moeras, waarin het christendom niet kan wortelen. De wortels rotten meteen weg.
Onder en boven: moeras, Japan. Symbool van de onvruchtbare bodem voor het christendom in Japan.
Endō, in his stage version of this story, The Golden Country, has the official telling Ferreira, "But the mudswamp too has its good points, if you will but give yourself up to its comfortable warmth. The teachings of Christ are like a flame. Like a flame they set a man on fire. But the tepid warmth of Japan will eventually nurture sleep."In his book A Life of Jesus, he states that Japanese culture identifies with the "one who 'suffers with us' and who 'allows for our weakness....with this fact always in mind, I tried not so much to depict God in the father-image that tends to characterize Christianity, but rather to depict the kind-hearted maternal aspect of God revealed to us in the personality of Jezus.
Voortdurend wordt het lijden van Sebastião vergeleken met dat van Christus. Op dezelfde manier natuurlijk het verraad van Kichijro met dat van Judas. Zo is Lafheid een thema. Verder gaat het om de worsteling met het duister in zichzelf. Wat dat betreft kan Endo vergeleken worden met Graham Greene, zie dit artikel van DÉSANNE VAN BREDERODE..
Dit boek is onlangs in een nieuwe vertaling geschreven; het wordt vergeleken qua thematiek met dit boek van Endo.
Voor mij persoonlijk was het juist zo mooi, dat Christus de hele tijd zwijgt, en pas spreekt als de ellende op zijn allerdiepst is. God heeft erbarmen met het dilemma van de priester, dat mag ik mooi vinden, maar is het ook goed? Is het niet toch laf? De een of andere katholieke site noemde het 'de stem van de duivel' die gesproken had.Endo zelf geeft geen antwoord.
Na de verloochening leefde Sebastião nog dertig jaar.
Het is een historische roman, wat mij aanleiding gaf een beetje te kijken naar de geschiedenis van Portugal en Japan. Een aangezien ook de Hollanders worden genoemd, keek ik daar vanzelfsprekend ook even naar.
Franciscus Xaverius ging als eerste naar het verre oosten.
Franciscus Xaverius, 1506-1552; kwam in 1549 aan te Kagushima. Het was de aanvang van de Jezuïetenmissie in Japan.
De Hollanders kwamen voor het eerst in 1609 in Japan aan.
De eerste missionarissen, na Xaverius, hadden groot succes, als missionaris. In 1580 telde Japan 230.000 christenen!
De route van Xaverius.
Maar vanaf 1614 werd het christendom verboden. Alleen de Hollanders mochten voor de handel blijven op Deshima, een eilandje ter grootte van de Dam in Amsterdam.
Vanaf 1623 werden de christenen stelselmatig vernietigd.
De figuur van Christóvãno Ferreira is op historie gebaseerd. Hij was heel lang Jezuïet, en werd ook tot 'de put' veroordeeld. Hij hield dit 5 uur lang vol. Toen trapte hij op de fumi-e. Hij ging de rest van zijn leven zelfs zo ver dat hij ook deelnam aan de christenvervolging, in de Japanse Inquisitie.
Japanse christenen in Portugees kostuum, 16e, 17e eeuw.
Vanaf 1609 mochten de Nederlanders zich vestigen op het eilandje Deshima voor de Japanse kust. Dit is een Hollandse delegatie van de VOC.
Japanse prent christelijke martelaren van Nagasaki. Kruisigingen, 1597
Afbeelding van de dood van Sebastião Veira in Edo (het huidige Tokio)
Het vertrappen van de fumi-e: beeltenis van Christus. Gold voor de machthebbers als bewijs van verloochening van het christendom. Uit de film Silence.
Shusaku Endo
Kernvraag van de film.
In zijn gevangenschap voelt Sebastião deze tekst in de muur. Die is erin gekrast door Ferreira.
Dit zijn afbeeldingen (onder en boven) van de zogenaamde ana-tsurushi: onderstebovven gehangen worden boven een beerput. Achter het oor werd een snede gemaakt om het bloed langzaam te laten ontsnappen, zodat de marteling langer duurde.
Ferreira heeft deze marteling ondergaan, Sebastião moet eronder lijden dat zijn medegevangenen eraan worden onderworpen.
Ik besluit met het mooiste stukje; ik vind zelf, dat godsdienst ingewikkeld is, en vind dit passen bij Jezus.
Rodrigo heft zijn voet op om op de beeltenis van Christus te trappen. 'Hij voelde een doffe, zware pijn in die voet. Het was niet louter een formaliteit. Hij zou nu trappen op wat hij als het mooiste in zijn leven had beschouwd, het allerheiligste waar hij in had geloofd, op degene die het meest beantwoordde aan de idealen en dromen van de mensen. De pijn die hij in zijn voet voelde! Op dat ogenblik sprak de man op de koperen plaat tot de priester: “Trap maar. Trap maar. Ik ken de pijn in je voet het allerbeste. Trap maar. Ik ben in deze wereld geboren om door jullie vertrapt te worden.” Bas Heijne NRC-Handelsblad
Shogun; de leider van de christen-vervolging.
Gesprek onder enkele christenen over het thema van Endo. Ruim 20 minuten.
Hierin: de auteur van
Silence and Beauty, Makoto Fujimura. 'Despair is replaced by Compassion'.
Erg mooi!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten