Ik vond het erg leuk om na de film What Maisie knew, het boek te lezen van Henry James, waarop de film gebaseerd is.
Beide gaan over het kind Maisie, dat een ouderpaar heeft die haar schandalig behandelen; ze verwaarlozen haar, laten haar in de steek, maken elkaar zwart en vechten alleen om haar om elkaar te pesten. Het zijn Beale en Ida Farange. Als zij uit elkaar zijn, gaan ze allebei een nieuw huwelijk aan, zij met Sir Claude, hij met Miss Overmore. maar ook die huwelijken lopen spaak. De biologische ouders geven Maisie op, zodra hun dat het beste uitkomt. De beide stiefouders zijn bij elkaar gebracht door Maisie, en krijgen samen ook een verhouding. Ze willen uiteindelijk ook trouwen, al zijn ze nog niet vrij. Maisie houdt van allebei. Als Sir Claude en Mevrouw Beale allebei verlost zijn van hun echtgenoot en dus vrij zijn, willen ze Maisie bij zich hebben.
Maar in het boek pakt dat anders uit.
Dat is het grootste verschil tussen boek en film, maar er zijn er meer. Het boek speelt in een andere tijd, eind negentiende eeuw, en weerspiegelt ook de normen en waarden van die tijd. De film doet dat ook, dat wil zeggen die weerspiegelt de normen en waarden van deze tijd, en daar heb je al een heel belangrijk verschil. De stiefouders en ouders zijn ook wel van een ander kaliber; allebei meer passend in hun eigen tijd.
Die verdediging van 'normen en waarden', of 'zedelijk besef', zoals Mevrouw Wix het noemt, wordt gegeven door deze gouvernante. Deze figuur komt in de film helemaal niet voor, in het boek speelt ze de hoofdrol in de uiteindelijke keuze van Maisie. 'Zedelijk besef,' vindt mevrouw Wix, is wat Sir Claude en mevrouw Beale ontbreekt.
Een ander groot verschil is dat in de film Maisie voornamelijk toeschouwer is. Je ziet haar ook niet ouder worden, ze blijft geloof ik zes jaar.
Het kind dat alles ziet, en ook alles begrijpt (wel voor zover zij het ziet of hoort).
In het boek zien we haar in alle omstandigheden waarin de volwassenen haar brengen. Ze wordt zó opgevoed, dat ze iedereen begrijpt, en niemand pijn wil doen. Ze groeit juist op en wordt veel te vroeg rijp. James laat dat heel goed zien, alle voors en tegens en moeilijkheden die Maisie ontdekt worden scherp geobserveerd en geanalyseerd. We zien alles door Maisies ogen, en we horen ook hoe ze reageert, met welke vragen ze komt. En wat ze denkt. Ik vond dat 'uitpluizen' mooi, en overtuigend.
(Niet iederéén vond dat overigens: de schrijver Nabokov vond het boek verschrikkelijk, evenals Virginia Woolf.)
Ik heb me erg het hoofd zitten breken over de uiteindelijke keuze van Maisie: ze kiest namelijk niet zoals in de film, voor haar nieuwe stiefouders, wat je wel zou hopen. Ten slotte houden die van haar, en ik vond ze leuk. In elk geval veel leuker dan haar eigen ouders.
Maar nee, ze vindt Sir Claude te slap - zeggen de recensies. En misschien verwacht ze een herhaling van het gebeurde met haar eigen ouders. De stiefouders ruzieën ook al. (Heel duidelijk wordt dat niet.)
Eerste druk, 1897.
Sir Claude is dus te slap; of, zoals James het zegt: Maisie ziet opeens in dat hij bang is voor zichzelf.
Hij vraagt dan aan haar, of zij mevrouw Wix wil opgeven, en bij hem en zijn nieuwe liefde wil komen wonen. Zij antwoordt met de wedervraag, of hij Mevrouw Beale wil opgeven?
Aan Mevrouw Beale vraagt ze, of zij Sir Claude wil opgeven.
Beiden weigeren dat.
Daarna kiest ze voor mevrouw Wix.
Ik stelde me hierbij de vraag: moet zij alleen weer inleveren? Mag 'liefde' zulke voorwaarden stellen?
Hoe dan ook, haar antwoord is, dat zij vertrekt met mevrouw Wix, terug naar Engeland. Het koppel blijft samen achter in Frankrijk.
Mevrouw Wix is niet de leukste personage, op mij komt ze wat stijf over, met haar zedelijk besef. Wat lachwekkend is haar nauwelijks verholen verliefdheid op Sir Claude, haar vraag aan hem of hij met haar en Maisie wil samenwonen. Ook hoe zij gebruik maakt van de luxe die Sir Claude haar biedt is wat lachwekkend. Toch prevaleert Mevrouw Wix voor Maisie in het boek, volgens de recensies omdat Maisie kennelijk niet anders verwacht dan dat ook haar nieuwe ouders wel weer ruzie zullen gaan maken. Zie bij voorbeeld deze in de NY Books. Bij Mevrouw Wix zou ze blijvende geborgenheid kunnen vinden.
Maisie in de film; prachtig, zo tussen de volwassenen in, met een wetende blik. Rol van Onata Aprile.
Na de film viel het me éven tegen. Ik heb er ook goed over moeten nadenken.
Maar, uiteindelijk, vind ik, tegen elkaar afwegende, beide kunstvormen mooi; in de film is Maisie prachtig vertolkt. Het boek geeft schitterende analyses van Maisies gedachten en zieleroerselen. Dat alles met het weinige wat zij weet van wat zich in de volwassenenwereld afspeelt.
Henry James, Amerikaans-Brits auteur, 1843-1916. Verder o.m. bekend van Portrait of a lady, ook verfilmd. Met John Malkovitch en Nicole Kidman.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten