DWDD 5 mei 2016

Van Nieuwkerk, DWDD

Op vijf mei jongstleden was er een bijzondere uitzending van DWDD, met Adriaan van Dis en Geert Mak, en later ook nog Peter Knoope. 

Geert Mak, geboren 1946.

Adriaan van Dis,  geboren 1946

Peter Knoope, anti-terreurexpert.

De vraag die gesteld werd was: hoe heeft het zo ver kunnen komen met Europa, wat is er toch met ons aan de hand? Na de Tweede Wereldoorlog waren er de gedachtes: Nooit meer oorlog, altijd lief zijn voor elkaar; iedereen vond dat hij in de oorlog goed was geweest, enzovoorts. In werkelijkheid was er een hoop verwarring, veel corruptie en collaboratie. En mensen met een ander verhaal werd het zwijgen opgelegd, bijvoorbeeld joden, of mensen die in Indonesië geleden hadden. 

Mak en Van Dis halen beiden citaten aan uit hun dagboekaantekeningen en notities van vroegere jaren. 

Vervolgens vraagt Matthijs van Nieuwkerk of zij beiden een boek hebben waarin naar hun oordeel duidelijk staat verwoord wat de staat van het huidige Europa is. 

Mak noemt  Radetzkymars, van Joseph Roth. 

De keuze van Geert Mak

Roth was een fabelachtig journalist. en het boek is vooral een boek van stemmingen. Roth geeft weer hoe het Habsburgse rijk eraan toe was in 1914. Het bloeide toen nog volop, het leek een solide wereld. Stefan Zweig bevestigt dit beeld, van soliditeit, gebaseerd op de oppergod, de oude keizer Franz Jozef. Maar het systeem wordt langzaam ondermijnd, en in 1918 is er helemaal niets meer van over. Trotta is daarbij de hoofdfiguur. Er is sprake van een systeemcrisis.

Joseph Roth

Datzelfde ziet Mak ook in deze tijd: aan alle kanten kraakt het oude systeem, er verschijnen overal scheuren, geen zetscheuren maar zakscheuren. Het systeem moet worden gered. Wat tóen de Radetzkymars was - de verdovende muziek - is anno nú het ruisen van de televisie, de quizjes, de 'dingetjes'. 

Adriaan van Dis noemt  het boek Roofstaat, van Ewald van Vught. 

De keuze van Adriaan van Dis

Daar, in dat boek, staat centraal de vraag: waarom kijkt de rest van de wereld met zo veel argwaan en wantrouwen naar Europa? Van Vught somt een heleboel ellende op, vanaf de kruistochten, tot de kaapvaart en de specerijenhandel.

Ewald van Vught

Wij Nederlanders waren niet van die lieverdjes, en van de ergsten van onze voorvaderen staan er overal standbeelden. Hier in Nederland, en naar Peter Knoope later vertelt, ook in Afrika! Er waren wel degelijk ook een paar tegenstemmen vroeger, Van Dis neemt uit het boek over: Brederode, in zijn blijspel Moortje, tegen de slavernij. 

Moortje, tegen de slavernij. Brederode.

En een van de Heren Zeventien noemde Nederland de allerwreedste van de naties.
De boosheid tegen Europa doet heden ten dage de ronde in verhalen van moslimlanden en van Afrika. Onze welvaart is diefstal, is ongerechtigheid, en betaald met het geld uit kolonieën.

Op dit moment komt Peter Knoope aan het woord. Hij werkt als anti-terreur expert, en is ermee bezig 'de ander' te begrijpen. Waarom hebben zo velen een hekel aan Europa? Omdat wij de rest van de wereld vernederd hebben, voornamelijk omdat wij ze hebben doen geloven dat wij superieur aan hen zijn. Onze beschaving was beter, ook onze moderniteit is beter, zogenaamd. 

De ellende van onze superioriteit, is dat er dank zij ons hele (andere) systemen verdwenen zijn. Als voorbeeld haalt hij het rechtssysteem aan in Nigeria. Er zitten daar zo'n 4000 mensen in de cel, waarvan er intussen zo'n 10 zijn berecht. Ons rechtssysteem werkt daar niet, en de traditionele vorm van conflictresolutie hebben wij laten verdwijnen. Democratie was daar in handen van wijze mannen, de leiders van het volk. Maar dergelijk mensen kwamen ons vaak niet gelegen, we hadden er last van. En zo zijn de eigen systemen verwoest.

De verhalen van de anderen moeten worden gehoord. En er is voor die andere verhalen een politieke uitgang voor nodig. Als die er niet is, komt er opstand.

Hoe de haat tegen Eruopa een politieke macht wordt.

Van Dis noemt in dit verband ten slotte nog het boek Occidentalisme, van Ian Buruma en Avishai Margalit, waarin verteld wordt hoe de haat tegen Europa een politieke macht wordt.

Ian Buruma en Avishai Margalit

Voor zo lang als het nog kan, is hier de hele uitzending nog te zien: DWDD 5.5.2016.

Een dikke aanrader!!