Poster
Dit is de debuutfilm van Andrej Tarkovski; hij werkte van 1962 tot 1986.
Tarkovski is een heel bijzondere filmkunstenaar; voor sommigen is hij DE filmer van de 20e eeuw. Hij beïnvloedde onder anderen Ingmar Bergman en Kieslowski.
Ik heb Tarkovski via Geert leren kennen. Van naam, ik ben er nu pas aan toe filsm van hem te zien. Zie bijvoorbeeld mijn blog Andrej Roebjlov.
Nu was er onlangs een aankondiging van een essay Willem Jan Otten, De jeugd van Ivan is één van de films waarover hij gaat schrijven in één van de komende weken. Kauwboy hebben we in dat kader al gehad.
Ik wil nu proberen mijn eigen indrukken van de film weer te geven.
De beelden werken heel direct op mij; de schoonheid maakt me stil. Meteen al wordt Ivan, een prachtig, blond, 12-jarig jongetje close up in beeld gebracht. Het is een pracht van een joch, en zo zijn ook de opnames. Zonnig in alle opzichten.
Al gauw blijkt dat we met een mooie droom van Ivan, te maken hebben, hij droomt over zijn moeder, hoe hij bij haar was, in gelukkiger tijden. Als hij wakker wordt zijn we in een afschuwelijke realiteit beland. Hij komt door een moeras geploeterd, bereikt een groep soldaten, van wie we niet meteen weten wat ze met hem voor hebben. Het lachende, zorgeloze van Ivans gezicht is weg, hij lijkt volwassen en toont één al al donkere ernst, bezorgdheid.
Nergens wordt uitgelegd wat er aan de hand is, we zien enkele mannen in uniform. Na een telefoontje met 'nummer 51' wordt Ivan op een heel speciale manier behandeld. Hij zelf ís ook bijzonder, hij spreekt als een volwassene, met gezag, en met kennis van zaken. De mannen respecteren hem, behandelen hem nu als gelijke; ze zijn goed voor hem, ze geven hem te eten en maken een warme teil water voor hem klaar.
We begrijpen dat Ivan ouders en zusje verloren heeft in de Tweede Wereldoorlog, en nu bij de partizanen vecht. De mannen willen eigenlijk dat hij naar een militaire school gaat, maar telkens weigert Ivan. Hij wil met de partizanen mee blijven vechten en zo wraak nemen.
Prachtig zijn de beelden van zijn dromen, bijvoorbeeld dat hij onderin een waterput zit. Zijn moeder staat bovenaan de put. Ze zien een ster in het water.
Je kunt je afvragen wat 'water' betekent, want ook in de eerste droom is er een emmer helder water, die de moeder klaar heeft staan, en waaruit Ivan drinkt.
De droom van Ivan
Een andere scene die heel veel indruk maakt, is de scene met een vrouwelijke partizaan en een man in het bos. Ik heb er hieronder beelden van, maar helaas is er muziek onder gezet. Ik zou zeggen: doe het geluid maar even uit, en kijk gewoon alleen maar:
Het gaat mij hier om de beelden van dat prachtige bos.
Uiteindelijk gaat Ivan met twee van zijn kameraden op stap door een bosachtig moeras. Er hangen twee sovjets, door de Duitsers daar ter dood gebracht. De mannen zetten Ivan af 'aan de overkant', en nemen de gehangenen mee terug in hun bootje.
Ivan keert niet meer terug.
De film springt dan naar het einde van de oorlog, we zien de lijken van Hermann Goebbels en zijn vrouw en zes kinderen. Een van de partizanen ontdekt boeken met daarin de namen van geëxecuteerden. Daaronder de naam van Ivan. We zien zes stalen stroppen, een guillotine. Dan rent een jongetje over een helder verlicht strand, samen met een meisje. Het is of hij over helder wit water loopt.
De film eindigt met een dode boom op het strand.
'Geef hem papier en potlood, laat hem zijn ervaringen opschrijven.'
Ivan is een gelijke van de mannen
Foto van het bos, en moment voorafgaand aan de kus. Nevenintrige.
De film is gebaseerd op een boek van Vladimir Bogomolov, een kort verhaal uit 1957, getiteld Ivan. Ik heb er helaas geen exemplaar meer van kunnen vinden.
Dit is ook weer zo ongelooflijk beeklemmend: dat donkere moeras, Ivan daar helemaal alleen in.
De hoofdrol wordt vertolkt door Nikolai Burlyayev. Irma Raush, de vrouw van Tarkovski, is Ivans moeder.
De film is het debuut van Tarkovski, 1962. Hij won er meteen de Gouden Leeuw mee in Venetië. Later volgden nog meer prijzen.
Tarkovski lag overhoop met de Sovjet-autoriteiten. Onder Chroetsjov werd deze film goedgekeurd, al had Chroestjov wel de kritiek dat er 'geen kinderen met de partizanen in Rusland hadden mee gevochten.'
Dit is de hele film; Engelse ondertitels kun je er zelf bijvoegen.
Andrej Tarkovski
Vladimir Bogomolov, schreef het verhaal Ivan in 1957.
Hierboven, en drie hieronder: Nikolai Burlyayev op verschillende leeftijden.
Hij is geboren in 1946, en leeft nog. Hij is een verdediger van het beleid van Poetin.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten