Het boek, De ware vrijheid; de levens van Johan en Cornelis de Witt. Dit is een uitgave van 2012; oorspronkelijke druk 2005
De auteur, Luc Panhuysen. Wij kenden hem al van de lezing over het rampjaar 1672, HOVO, Amsterdam, vermoedelijk 2009 (verschijningsjaar van het boek met die titel).
Tenny en Jan maakten met hem een excursie mee in de stad Munster. De bisschop van Münster komt ook in dit boek aan de orde, met zijn aanvallen op het grondbezit van de Nederlanden in het oosten. Onze vrienden waren zeer enthousiast over dit historische uitstapje!
'De ware vrijheid' doelt op de staatsvorm die Nederland had in de periode 1650-1672; ik ken haar als 'het stadhouderloze tijdperk'. Johan en Cornelis waren de belichaming van dit bewind, dat stond voor onkreukbaarheid, voor dienstbaarheid en algemene welvaart. Maar ze belichaamden ook een aristocratenmacht en een afkeer van de Prins van Oranje.
Na twintig jaar hard werken bleek dat vaderland niet meer van hen te houden, de broers waren een brandpunt geworden van angst en haat. Ze werden door de schutters van de stad Den Haag doodgeschoten, waarna hun lichamen op gruwelijke wijze werden onteerd.
Er was grote onrust in het land door de aanvallen van de Zonnekoning en het ontbreken van enige substantiële hulp uit het buitenland tegen die oppermachtige vijand. Daardoor kozen bijna alle Nederlanders opeens voor de Prins van Oranje, en hadden de De Witten het gedaan.
====================
Tijdens het lezen troffen mij de passages over de stad Dordrecht. Wij hebben daar met heel veel plezier rondgewandeld, dit of vorig jaar. Wij herinnerden ons uiteraard het grote monument van Johan en Cornelis;
Monument te Dordrecht van de broers De Witt
het zakkendragershuisje;
zakkendragershuisje
de wijn- hout en graanhandel; de Augustijnenkerk; de Groothoofdspoort; de Grote Kerk.
Dordrecht was een van de belangrijkste Hollandse steden. Holland had sowieso overwicht over de overige 7 provinciën. Dat kwam omdat zij de oorlog tegen de Spanjaarden betaald hadden. De Hollanders waren aanvankelijk ook het meest anti-Oranje.
In de stad Amsterdam regeerden de Bickers. Johan de Witt trouwde met Wendela Bicker, waardoor de twee grootste steden ook door familiebanden aan elkaar gelieerd waren.
Wendela Bicker, echtgenote van Johan
Ik wist niet, dat Cornelis ook aan de strijd deel had genomen. Bijvoorbeeld is hij met de Hollanders de Theems opgevaren en was hij erbij toen de Engelse vloot nabij Chatham naar de kelder gestuurd werd.
De roem die hij daarbij oogstte, was helaas al na een jaar vervlogen.
Kaart van Chatham; aanval daar in 1667 door De Ruyter, met Cornelis aan boord
Wat ik vervreemdend vond in dit boek, was hoe Nederland bedreigd werd van alle kanten: in de Engelse oorlogen werd op zee gevochten. Het was doodnormaal dat schepen buit gemaakt werden.
Later kwam de aartsbisschop van Münster het nodige van ons land afsnoepen. En of het nog niet genoeg was, viel Lodewijk XIV, de Zonnekoning, ons land binnen. Onze waterlinie moest in gebruik worden gesteld om de opmars te stuiten.
Wanhopig haast zocht Johan de Witt toen steun in het buitenland. Maar van Engeland had hij niet veel te verwachten. Koning Karel II daar was een oom van 'onze' Willem III, die Johan en Cornelis beiden liever uitsloten van het bestuur.
Ook vervreemdend vond ik de huisplunderingen van de regenten: was er eenmaal onrust, dan was een huisplundering gewoon. Zelfs vader Jacob de Witt was in zijn tijd hier ooit bijna aan blootgesteld geweest.
Maria van Berckel, echtgenote van Cornelis; dochter van een burgemeester en ontvanger generaal (van belastinggeld)
Het boek is leuk geschreven: Panhuysen gebruikt het Nederlands heel vaardig.
Bovendien geeft hij heel veel informatie over het dagelijks leven in de Gouden Eeuw: we zien de gebroeders echt voor ons in hun kleding, we zien wat ze op tafel voorgeschoteld krijgen, hun gebruiken (het zakboekje van Johan!) en hoe ze zijn opgeleid (stoïcisme).
Bekende feiten uit de geschiedenis die in dit boek aan de orde komen zijn o.a. de Acte van seclusie, het Eeuwige verdict: beide afspraken om Willem III (het kind van staat) uit de regering te houden. Verder de Engelse oorlogen, de Vrede van Münster enzovoort.
De gevangenpoort in Den Haag, van waaruit Johan en Cornelis ruw naar hun einde werden gebracht
Cornelis
Johan
Na de moord en slachtpartij
Er staat een uitvoerige samenvatting van dit boek in het werkblad van Senia; eind november zullen we het boek met de groep bespreken.
=================================
Panhuysen droeg biografietjes voor over persoonlijkheden in de Gouden Eeuw, in het programma OVT van de VPRO.
De volgende mensen worden hier beschreven:
1. Willem van Oranje 2. Johan van Oldenbarnevelt
3. Spinoza
4. Hugo de Groot
5. Willem III
6. Rembrandt van Rijn
7. Johan de Witt
8. Christiaan Huygens
9. Jan Pietserszoon Coen
10. Jan Huygen van Linschoten
11. Lodelijk de Geer
12. Maria Tesselschade Roemersdochter
13. Hermanus Verbeeck
Enkele plaatjes van onze stadswandeling in 2011:
Augustijnerkerk van binnen
Er kwam net een stukje zeilgeschiedenis aanvaren....
Zomaar mooi plaatje
Geboortehuis Johan de Witt
Groothoofdspoort
Geen opmerkingen:
Een reactie posten