Boek
Ik las dit boek als vervolg op het boek Buren, van dezelfde auteur, dat destijds veel indruk op mij, en trouwens op de hele wereld maakte. Zie MIJN BLOG BUREN.
Dit boek gaat, zoals de titel zegt, over antisemitisch geweld ná de Tweede Wereldoorlog, alweer door Polen aangedaan aan (Poolse) Joden.
Voor een goede samenvatting zie DIT ARTIKEL IN LIBERALES, een Belgische site.
Ik geef hier mijn korte overzicht van wat dit indrukwekkende, belangrijke boek biedt:
Het is een wetenschappelijk onderzoek, met veel voetnoten, annotaties en literatuuroverzicht. Het gaat om wat bekend staat als de pogrom van Kielce in 1946. De gebeurtenissen toen, en alles wat daarna plaats vond, plus de betekenis ervan, zijn voorwerp van onderzoek. Maar die pogrom stond niet op zichzelf, hij maakte deel uit van een golf van antisemitisch geweld dat Polen overspoelde van 1944 tot 1946. In totaal kwamen daar zo'n 1500 Joden bij om het leven. In Kielce alleen ruim 40.
Kielce op de kaart.
In Kielce begon alles met een Pools jongetje, dat een avond niet thuiskwam, hij was naar een vriendje gelift in een naburig dorp. De volgende dag komt hij gewoon thuis, maar het verhaal heeft dan al postgevat dat hij door Joden is ontvoerd en dat zijn bloed gebruikt is voor het maken van matzes. Dat is een vooroordeel dat heerste, net als de gedachte dat Joden communistenvrienden zouden zijn. Meteen komt er een beweging op gang van gewone mensen op weg naar het huis waar het jongetje 'gevangen' gezeten zou hebben. Doodkalm worden vervolgens Joden vermoord, met staven bewerkt, uit de trein gegooid, noem maar op. Zonder enige gewetensnood, in sommige gevallen lachend. Politie, padvinders, iedereen doet mee.
Er waren wel wat mensen die de Joden hielpen, maar daar konden ze maar beter niet voor uitkomen, of ze liepen zelf gevaar.
Gross onderzoekt getuigenverslagen, archieven, allerhande documenten en boeken. Van het verhaal van de matzes - dat altijd weer opduikt om de Joden zwart te maken - deugt helemaal niets. Evenmin is het waar dat de Joden communistenvrienden waren. Integendeel vreesden ze het geweld dat die met zich meebrachten toen ze het land na de Tweede Wereldoorlog bezetten. En trouwens, de communisten zelf waren anti-joods.
Uiteindelijk zijn, ten eerste door Hitlers Holocaust, ten tweede door het antisemitisme van na de Wereldoorlog, vrijwel alle Joden uit Polen verdwenen (velen emigreerden, ontvluchtten zo het geweld). Desondanks meent een groot deel van de bevolking tegenwoordig nog altijd, dat de Joden de macht hebben in Polen!
Gross onderzoekt ook de rol van de Kerk. Die hebben de Joden in de steek gelaten, op één uitzondering na. De moedige bisschop van Czestochowa namelijk, Theodor Kubina, erkende ronduit dat wat er in Kielce gebeurd was, misdadig was.
Theodor Kubina, die wel de moed had de wandaden in Kielce te veroordelen.
Kardinaal Wyczynski, die dat niet deed. Toch werd hij in mijn jeugd als een halve heilige gezien!
De rest van de kerk, tot en met de paus toe, vergoelijkte en verdonkeremaande de misdaden. Zelfs de beroemde kardinaal Stefan Wyczynski, geloofde niet in het gewelddadige antisemitische karakter van de gebeurtenissen.
Gross probeert ook een verklaring te vinden voor wat er gebeurde. Volgens hem haatten de Polen de Joden omdat de Joden slachtoffers waren. Waarbij zij, de Polen, ooit baat hadden bij hun slachtofferschap, want het leverde geld op. Bijvoorbeeld als ze aanboden om de Joden tegen betaling te beschermen. Erger: als ze hun huizen en bezittingen plunderden, zodra hun dorpsgenoten of buren afgevoerd waren. Eisten de Joden op een zeker moment hun bezittingen weer op, dan moesten de dieven in hun eigen ziel kijken, en het geroofde teruggeven. Dát zorgde voor de haat. Als ze geliquideerd waren, dan konden ze alles lekker zelf houden.
Het sprookje van de matzes is nooit waar geweest, al bleef dat rondspoken. Evenmin dat van het communisme, zoals Gross aantoont.
Zogenaamde goudzoekers: zochten in graven van joden naar mee-begraven goud, kiezen e.d.
Deportatie joden naar ghetto.
Joden voor de synagoge in Kielce
De schrijver. Ik heb grote bewondering voor zijn heldere, klare taal. Hij heeft mij heel veel geleerd over vooroordelen, en hoe die kunnen leven in een volk. Welke voordelen dat oplevert. En hoe de eigen zwarte kant van de ziel geprojecteerd kan worden op de andere mens.
Drie mannelijke slachtoffers van de pogrom in Kielce
Lijkkisten slachtoffers van de pogrom in Kielce
Nog meer slachtoffers
Regina Fisz en haar baby
Gedenkzuil Kielce.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten