NRC Podcast, Future Affairs.
Cyriel Pennartz, geboren 1963;
Nederlandse neurowetenschapper, professor en hoofd van de afdeling Cognitieve en Systeemneurowetenschappen aan de UVA. Bekend om zijn onderzoek naar geheugen, motivatie, dagritmes, perceptie en bewustzijn.
De vraag die in deze podcast voorligt is: 'Hallucineren wij ons bewustzijn?'
Te gast is hoogleraar Cyriel Pennartz, die vandaag geïnterviewd wordt door Van Noort en Van der Schalk.
Te gast is hoogleraar Cyriel Pennartz, die vandaag geïnterviewd wordt door Van Noort en Van der Schalk.
Bij de vraag wat bewustzijn is, is ervaren essentieel. Voor wat je allemaal ervaart is het brein cruciaal.
Uit dit boek worden diverse voorbeelden geciteerd. Onder andere dit wat hieronder staat: wat hoor je precies, 'green needle'. of 'brainstorm'?
Ik persoonlijk hoor alleen green needle. Er wordt beweerd dat je brainstorm hoort als je dat woord ook leest.
Audio-illusie: hoor je 'green needle' of 'brainstorm'?
Wat je hoort, hangt af van wat je brein doet. Die vormen een representatie van de werkelijkheid. Pennartz illustreert dat met de ervaring van het wakker worden: je hebt dan allerlei zintuiglijke indrukken, die ingebed zijn in een situatie. Tezamen maken die een overzicht, dus allerlei prikkels worden tot één coherente ervaring.
De werkelijkheid is een geordend geheel, geen chaos.
Een ander voorbeeld om te illustreren dat de hersenen ordenen is het waarnemen van bij voorbeeld een lamp. Die lamp staat of hangt ergens constant; maar onze ogen bewegen steeds, en zo zou er een steeds veranderende wereld te zien zijn. De functie van de hersenen hier is dus een overzicht van de wereld te geven. Dit maakt het ons mogelijk te plannen; oftewel: gericht te handelen.
Dat de hersenen ons helpen zien we ook uit een ander onderzoek:
Er zijn mensen die verklaard blind zijn, vanaf de geboorte, en die toch beweren dingen te zien. Een vrouw schenkt bv een kopje thee in, en giet alles ernaast. Ze ziet dus echt niets, maar beweert iets anders. Ze hallucineert.
Blindgeborenen, die later konden worden geopereerd, blijken geen objecten te kunnen zien, maar wel lichtvlekken. Of ze zien bij voorbeeld een fiets pas als die beweegt.
De term simulacrum valt: de hersenen bootsen de werkelijkheid zo goed ze kunnen na. 
Onderzoekers van de universiteit van Hertfordshire hebben robots ontwikkeld die verschillende emoties zouden kunnen ontwikkelen. De robots zouden die emoties vervolgens weer tot uitdrukking kunnen brengen door hun lichaamstaal.
NB: Ook Pennartz houdt zich bezig met robots en bewustzijn. Hij verwacht in de (nabije?) toekomst bij voorbeeld ook wetgeving die regelt dat robots niet als slaaf gebruikt worden. Of niet alleen maar voor het lijden van pijn. Overigens kwam dit onderdeel van zijn vakgebied in de podcast niet aan de orde.
In DIT ARTIKEL valt ook iets meer te leren over wat Pennartz denkt over mogelijk bewustzijn bij computers;
0-0-0-0-0-0-0-0-0-0
Bewustzijn wordt in deze podcast ook in verband gebracht met bewustzijn van het zelf. 'Het zelf' is iets heel complex.' Pennartz illustreert dat met beschreven out of body experiences. Het opstijgen uit je lichaam en neerkijken op jezelf. Het wordt onder andere wel beschreven bij bijna dood-ervaringen.
Pennartz ziet 'het zelf' ook als een interpretatie van de hersenen. Het kan verstoord raken.
Hij wijst erop, dat mensen die zo'n uittreding beschreven, nooit kunnen vertellen wat er bovenop een kast in diezelfde kamer lag.
Pennartz vertelt nog van het Charles Bonnet Syndroom. Dat is een aandoening waarbij verstandelijk gezonde mensen dingen zien die er in werkelijkheid niet zijn (hallucinaties). Het is geen psychische stoornis. Het is een afwijking in de waarneming. Dit syndroom komt met name voor bij mensen die op latere leeftijd slechtziend of blind zijn geworden.
Soms is het bewustzijn heel wankel, en daardoor te manipuleren. Wat je ervaart kan heel raar zijn. Constante is wel, dat je ervaart.
Circadiaans ritme; biologische klok. Afbeelding van DEZE SITE.
Een van de onderzoekgebieden van Pennartz.
Zie DIT ARTIKEL
Pennartz concludeert, dat bewustzijn een product van de hersenen is.
Voor hem zijn bewustzijn en hersenen identiek; oftewel: hersenen en geest vormen een eenheid.
Op dit punt maken de drie sprekers een vergelijking met het begrip NRC: de NRC is de papieren krant; maar het is ook een concept van hogere orde: een groep mensen die verslagleggen.
Emergent; mensen bovenop papier.
Bewustzijn is van een hogere orde, maar er is een connectie met de materie.
De interpretatie van de werkelijkheid/de wereld stemt tot bescheidenheid.
0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0
In DIT ARTIKEL staan veel voorbeelden van manifestaties van bewustzijn uit Pennartz' boek. Aan de hand van het ‘blauwe-of-witte’ jurkje dat begin 2015 viral ging – toont Pennartz aan dat bewustzijn een kwestie van interpretatie van zintuiglijke informatie is. In miljoenen tweets werd gediscussieerd over de kleur van het jurkje: blauw-met-zwart versus wit-met-goud. Pennartz schrijft: ‘Bij het jurkje valt op dat het verschil in kleurervaring niet subtiel is, zoals wanneer je buurvrouw een turquoise tint beoordeelt als ‘groen’ en jij als ‘blauw’. Normaal gesproken is dat al wonderlijk, maar het blauwe-of-witte jurkje doet daar nog een schepje bovenop – met eenzelfde stimulus roepen de hersenen twee interpretaties op. Zo onderstreept het gekibbel over een jurkje dat het bewustzijn een speciale toestand van onze hersenen is.’
Het jurkje van Roman Originals
(Ik zie alleen blauw met zwart.)
Promotiefilmpje van Cyriel Pennartz zelf.
Aan het eind stelt Jessica dat ze het met de eindconclusie van Pennartz niet eens is: namelijk dat bewustzijn en hersenen identiek zijn.
Het onderwerp is moeilijk, maar nu ik er nog eens goed over nadenk, geloof ik ook niet dat hersenen en bewustzijn identiek zijn. Nog altijd blijft onduidelijk wat bewustzijn precies is.
Ik blijf doorgaan met het volgen van de podcast.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten