Het Kralenspel, Hermann Hesse, 1978 (1998).

"Deze geheimtaal is in staat de inhouden en uitkomsten van nagenoeg alle wetenschappen en hun onderlinge relaties tot uitdrukking te brengen. Het Kralenspel is dus een spel met alle waarden en inhouden van onze cultuur, het speelt ermee, zoals bij wijze van spreken een schilder in de gouden eeuw van de kunsten wellicht heeft gespeeld met de kleuren van zijn palet."

Mijn editie; 1998. 

Op de site Get Abstract  is een prachtig overzicht van het boek te vinden, met onder andere een samenvatting, en overige belangrijke zaken die je moet weten in verband met dit boek, en met de schrijver, Hermann Hesse. 

Ik volg de site voor een deel: 

Het Kralenspel is een boek uit de klassieke wereldliteratuur. Het is het belangrijkste boek van Hermann Hesse. Het wordt een ontwikkelingsroman (Bildungsroman)  genoemd, maar ik vind het ook een ideeënroman. Hesse zet zich nadrukkelijk af tegen het nazisme. zoals hij dat ook deed in zijn leven. 

Lang is Hesse een cultschrijver geweest, bij voorbeeld in de tachtiger jaren, maar ook rond 2002, toen zijn 125e geboortedag herdacht werd. Bestsellers van hem, als Siddharta en Steppenwolf werden niet zo veel gelezen. 

Hesse is ook bekend als kunstschilder, dat was nieuw voor mij! Hij ontdekte, dat schilderen rust en ruimte gaf in zijn bewustzijn. 

Hier een plaatje dat het schildertalent van Hesse laat zien. Het is een montage van een schilderij van hem + zijn portret; van de tentoonstelling

Schriftsteller als Maler.

Van: Die Kunststation; Kleinsassen 

Het Kralenspel speelt in het utopische Kastalië, in de 23e eeuw. Nergens wordt uitgelegd wat het spel precies behelst. Duidelijk is wel dat je er zeer goed, 'uitgelezen' voor moet zijn opgeleid. Die opleiding vindt plaats in een soort kloosterachtige omgeving, en is maar voor enkelen weggelegd. 

De magister ludi, de man die meester is in het spel, staat aan het hoofd. Discipline, grondige kennis van muziek, het beoefenen van meditatie zijn enkele belangrijke elementen. 

Hesse is in het buitenland bekender en geliefder dan in Duitsland. 

Citaat: 

"De godheid zit in jou, niet in begrippen en boeken. De waarheid wordt geleefd, niet gedoceerd."

(Die Gottheit ist in dir, nicht in den Begriffen und Büchern. Die Wahrheit wird gelebt, nicht doziert.)

Bron: Het Kralenspel

Hermann Hesse, tekening.

Foto Getty Image; van DEZE SITE

Hoofdthema is de verhouding tussen de polen  "vita activa" en "vita contemplativa". Hoe moet de verhouding zijn tussen enerzijds de gerichtheid op  wereldlijke vreugde, en anderzijds de toewijding aan de geest (wetenschap en kunst).  Om die relatie gaat het steeds opnieuw in Hesses werk.  In de traditie van de Duitse 'Bildungsroman' laat Hesse zien, hoe de jonge Josef Knecht opklimt tot de eerbiedwaardige meester/magister in het Kralenspel, maar desondanks steeds aan twijfel onderhevig is. Ten slotte geeft hij zijn ambt op, om zijn heil te gaan vinden in de gewone wereld, buiten de orde.

Het gaat dus steeds om het zoeken naar zingeving in al Hesses werk. 

Get Abstract noemt het boek wat 'omslachtig' en soms ervoer ik dat ook wel zo. 

Tegelijk drukt Hesse met al die omhaal van woorden goed uit waar het hem om draait. en waar de conflicten zitten in de zoektocht naar 'het goede leven'.  

Standbeeld van Hermann Hesse op de Nikolausbrücke in Calw, Zwarte Woud. Geboorteplaats van Hesse. 

Beeldhouwer is Kurt Tassotti.

 Hermann Hesse, 1877-1962.

De Duitse titel luidt: Das Glasperlenspiel. Het is Hesses laatste grote prozawerk, dat al het voorafgaande samenvat. 

Het boek verscheen in 1943 in Zwitserland, omdat het in Duitsland toen niet gedrukt mocht worden. 

Hesse schiep het werk als geestelijk-culturele tegenhanger van het nationaal socialisme. Hij verlegde de handeling naar de 23e eeuw. 

Het kralenspel is een complex spel met alle waarden van de cultuur; alleen de culturele elite, leden van de orde van kralenspelers in het land Kastalië, zijn in staat het te beoefenen. 

Josef Knecht is opgegroeid zonder ouders, en is hoogbegaafd. De muziekmueester van Kastalië stuurt hem naar een van de elitescholen van het land. Knecht doorloopt zijn scholing voorbeeldig, en wordt in staat gesteld in het internaat te Waldzell het Kralenspel te leren. 

Daar leert hij Plinio kennen, een leerling die daar te gast is. Deze wekt in hem de  nieuwsgierigheid naar de wereld buiten Kastalië. Op latere leeftijd keert hij naar Plino's ideeën terug, zelf wel getransformeerd.

Na zijn studie treedt Jozef in in de orde van Kastalië. Hij wordt naar een Benediktijnerklooster gestuurd, om de monniken daar de regels van het kralenspel bij te brengen. In het klooster leert hij pater Jakobus kennen, die hij moet proberen te winnen om erkenning te verkrijgen bij het Vaticaan voor de Kastalische Orde. 
Na deze succesvolle missie sterft de oude Ludi Magister (Meester van het Kralenspel) en Jozef wordt aangesteld als zijn opvolger.

De orde bloeit, maar gaandeweg stuit Jozef op de grenzen van de elitaire orde, hij neemt ontslag en verlaat het klooster. Hij wil Tito, de zoon van zijn oude schoolvriend Plinio, op gaan voeden. Gewoon als onderwijzer. 

Bij de eerste ontmoeting bij het huis van Plinio en Tito, hoog in de bergen, gaan Jozef en Tito zwemmen. Jozef komt daarbij om het leven.

Nog twee aquarellen van Hesse, onder en boven, als boekomslagen van zijn werk.  

Betrachtungen und Gedichte über das Alter.

Idem. 

De geschiedenis van het Kralenspel gaat terug tot naar het oude China en de Griekse Oudheid. Maar het spel zelf ontstaat in 'het Duitsland van de Feuilleton', een tijdperk (19e en 20e eeuw) waarin de mensheid zich alleen maar voedde met gemakkelijk leesvoer, denk aan krantenfeuilletons en kruiswoordraadsels. Werkelijke geestelijke ontwikkeling is er dan niet meer, zodat er in die decadente periode uiteindelijk een tegenbeweging ontstaat. Enkele geleerden en musici stichten de orde van de kralenspelers. Het spel van deze orde wordt in de eeuwen daarna tot grote perfectie gebracht. Het is Jozefs droom hier toegelaten te worden en magister te worden.  

Uit China haalt hij bij voorbeeld de wijsheid van de I Tjing. 

De tekst is opgebouwd uit drie delen: een inleiding, het leven van Jozef Knecht, en Knechts nagelaten werken. Essay-achtige stukken wisselen af met gebeurtenissen. De nagelaten werken versterken het gevoel met een authentiek document te maken te hebben. 

De nagelaten werken bevatten gedichten van Knecht tijdens zijn schoolperiode. Verder zijn er de biografieën van respektievelijk De Regenmaker, de Biechtvader, en de Indische Levensloop. In deze stukken varieert Hesse op verscheidene thema's die ook in het hoofddeel van de roman spelen. Bij voorbeeld op de verhouding leraar-leerling, en het offer van de enkeling voor de gemeenschap. 

Er is ook een boek met de titel Reis naar het Morgenland. Hesse schreef meer prachtige boeken, onder andere Steppenwolf en Siddharta. 

Hesse wijdt zijn boek aan de 'reizigers naar het morgenland': hij bedoelt daarmee kunstenaar, wetenschappers, visionairen, en alle mensen die hun lotbestemming volgen en zich niet laten beïnvloeden door de politieke tijdsgeest. 

Zoals al vermeld, schrijft Hesse zijn utopie als tegenhanger van de stompzinnige, cultuurloze realiteit van die dagen, het nationaal-socialistische Duitsland. 

Enkele karakters zijn getekend naar tijdgenoten: de meester van het kralenspel Thomas van der Trave is getekend naar Thomass Mann, de Benediktijn Jakobus is gemodelleerd naar de Zwitserse cultuurhistoricus Jacob Burckhardt. 

De naam van de hoofdpersoon, Josef Knecht, verwijst naar diens  onvoorwaardelijke wil en plicht om gehoorzaam te zijn binnen de hiërarchie van de Kastalische orde. Uiteindelijk zal hij zich van die gehoorzaamheid bevrijden. 

Tegelijk staat de naam diametraal tegenover die ándere Bildungsroman, die Hesse als voorbeeld voor ogen stond, die van Goethe. De hoofdpersoon daar heet Wilhelm Meister. 

Bildungsroman van Wolfgang von Goethe. 'Meister', in tegenstelling tot 'Knecht', bij Hesse. 

Historische achtergrond: de zogenaamde Duitse 'Exilliteratur' (verbanningsliteratuur)

Onder Exilliteratur verstaat men die literatuur die tijdens het nazi-bewind geschreven werd in het buitenland; de schrijvers ontvluchtten hun land of werden uitgewezen. Er zaten centra in Wenen, Praag, Parijs, Stockholm Londen en Amerika. 
Er waren literaire kranten, onder andere Die Sammlung, in Amsterdam, onder redactie van onder anderen André Gide. 

Literair maandblad, vanuit ballingschap; eerste editie, 1933. 

Tot de belangrijkste schrijvers in ballingschap hoorden Thomass en Heinrich Mann, Lion Feuchtwanger, Stefan Zweig, Bertolt Brecht, Robert Musil, Franz Werfel, Else Lasker-Schüler, Alfred Döblin und Anna Seghers. 

Thomas Mann, 1875-1955; voorbeeld voor Thomas de magister ludi in Het Kralenspel. 

Ballingenliteratuur. 

Hermann Hesse is een geval apart, inzover hij al lang vóór de nazitijd, in 1923, naar Zwitserland verhuisde. Desondanks voelde hij zich zo sterk betrokken bij wat er in zijn moederland plaats vond, dat hij deze sociale en politieke utopie wilde vorm geven in contrast met het werkelijke Duitsland vanaf 1933. Hij schreef ook tal van brieven om mensen in de politiek te overtuigen van het verkeerde van de nazi-politiek. In Hesses nalatenschap vond men meer dan 30 000 van dergelijke brieven!

Hesse werkte zo'n twaalf jaar lang aan dit boek, dat het meest uitgebreide van zijn oeuvre is. Hij begon eigenlijk al voordat Hitler aan de macht was. Hij schreef in een brief: 
"Ich musste, der grinsenden Gegenwart zum Trotz, das Reich des Geistes und der Seele als existent und unüberwindlich sichtbar machen, so wurde meine Dichtung zur Utopie, das Bild wurde in die Zukunft projiziert, die üble Gegenwart in eine überstandene Vergangenheit gebannt. Und zu meiner eigenen Überraschung entstand die kastalische Welt wie von selbst."

Dit boek verscheen in 2011; met essays over Hesse, door verschillende tijdgenoten geschreven, onder anderen Martin Buber. Bij wijze van biografie. 

Ik eindig met het citaat van Knecht, als hij voor het moeilijke besluit staat de orde te verlaten om onderwijzer te worden: 

"In elk begin schuilt ook de overkracht

Die ons beschermt en helpt te leven.

Welaan dan, hart, neem afscheid en herstel."