Boekomslag, uitgave 2020.
Wat van deze uitgave onmiddellijk opvalt is de andere titel: niet De Gebroeders Karamazov (zoals voorheen), maar De Broers K.
Deze vertaling is van Arthur Langeveld, die er ook de Martinus Nijhoff-prijs voor vertalen voor kreeg. De taal oogt zeer eigentijds.
Langeveld vertelt wat meer over zijn vertaling in dit artikel in De Gids. Hij legt uit, dat Dostojevski een groot taalkunstenaar is, die al zijn personages, al zijn hoofdstukken een eigen taal geeft, en dat ook consequent volhoudt. Zo is het hoofdstuk over de starets Zosima geschreven als een hagiografie, "met veel archaïsche vormen, gebruik van Oudkerkslavische woorden en een vrij simpele syntaxis."
Langeveld vertelt ook, dat De Broers Karamazov gaat over extreme personages. "Pas dan krijg je de mooiste botsingen. Die extremen weerspiegelen zich - en hier wordt het voor de vertaler interessant - ook in de taal, om niet te zeggen hoofdzakelijk in de taal. Dostojevski is eigenlijk meer een taalkunstenaar dan een denker of filosoof."
Voor de inhoud van het boek ben ik te rade gegaan bij WIKIPEDIA.
Wikipedia is zeer uitvoerig. De online encyclopedie karakteriseert het boek als
"een filosofische en psychologische roman die zich afspeelt in het 19e-eeuwse Rusland, en die diep ingaat op debatten over God, de vrije wil en de ethiek. De plot draait rond het thema van oudermoord. Sinds de publicatie wordt het geprezen als een van de belangrijkste boeken uit de wereldliteratuur." Behalve de plot, geeft Wikipedia een karakterisering van de belangrijkste personages, hij vertelt iets van de vertelinstantie van de roman; vat de rechtszaak samen tegen Dimitri - wat door de vertaler een gerechtelijke dwaling genoemd wordt - het laatste woord van Aljosja, en de theologische beschouwingen.
Hier een Engelse editie van De Groot-Inquisiteur
Voor een goed begrip van het boek (én vooral om te genieten!) is het ook zeer aan te raden het deel De Grootinquisiteur van Sevilla. te lezen. Niet alleen de samenvatting en de uitleg onder de laatste link, maar het hele stuk in het boek. Dat is prachtig, en het lezen en herlezen waard. Waarom is het gebod van Naastenliefde te moeilijk voor de mens? Dat is de eis die de inquisiteur aan Jezus stelt.
De Grootinquisiteur is ook als afzonderlijk boekje verschenen.
Er is nog een ander stuk met een transcendentale persoonlijkheid: Ivan, de tweede Karmazov-zoon, ontmoet de duivel. De duivel confronteert Ivan Karamazov met zijn eigen geschrift De geologische omwenteling.
Ik parafraseer:
Daar zijn nieuwe mensen! Ze zijn van plan om alles te vernietigen en een nieuw begin te maken met menseneterij. 'Stommelingen, ze hebben mij er niet eens in gekend! Volgens mij hoef je niets te verwoesten, of het moest de godsidee van het mensdom zijn, want dat is het punt waar je beginnen moet! Als de mensen stuk voor stuk God verworpen zullen hebben (en ik geloof dat er zo'n tijd gaat komen, net zo goed als de geologische tijden elkaar afwisselen), dan zal automatisch de hele vroegere wereldbeschouwing in elkaar storten, evenals de daarbij behorende moraal en dan zal er iets volkomen nieuws komen, en dat zonder menseneterij. De mensen zullen zich verenigen om alles te genieten wat het leven te bieden heeft, maar uitsluitend voor het geluk en de vreugde van de wereld waarin ze leven. In de geest zal de mens zich verheffen tot een goddelijke, titanische rots en de mens-god zal verschijnen. Zo dacht mijn jeugdige denker. De nieuwe mens, de mens-god, mag luchthartig heenspringen over alle morele belemmeringen van de vroegere slaaf-mens, als dat zo uitkomt. Voor een god bestaan er geen wetten!
Verdere achtergronden bij het religieuze denken van Dosjoveski zijn onder andere te vinden bij Jasper de Jaeger. Ook bij het THIJMGENOOTSCHAP.
Fjodor Dostojevski, 1821-1881
Dostojevski stierf vlak na de publicatie van De Broers Karamazov. De bedoeling was nog wel een vervolg op de roman te schrijven, eigenlijk het hoofddeel van het werk. Met Aljosja als hoofdpersoon. Jammer dat dat er niet meer van kon komen!
Arthur Langeveld, vertaler.
De Gebroeders Karamazov is verfilmd in 1958, met onder anderen Yul Brynner.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten