De missie van Michaël, Rudolf Steiner, 2007 (2019)

Boekomslag; ondertitel: De openbaring van het geheime wezen van de mens. 

Ik heb me wat op de hals gehaald met dit boek! 

Het begon allemaal (mijn interesse) met een verontrustend bericht in de krant, dat extreem rechts zich beriep op de antroposofie van Steiner. Later kwam daar nog het bericht bij, dat virus-ontkenners, hun waarheden baseerden op uitspraken van Steiner.... 

Rudolf Steiner in 1905. Hij leefde van 1861-1925.

Désanne van Brederode, schreef in Trouw van 27 februari 2021 een essay onder de titel: 

 #nietmijnantroposofie

Zij schreef hoe verbijsterd zij was, dat corona antroposofen in extreemrechtse armen drijft. 
Antroposofen stonden gebroederlijk naast extreemrechtse groeperingen.Terwijl zij werkte aan een nog te schrijven boek, verdiepte zij zich in de verbindingen tussen esoterie en nazisme. Helaas zag ze in precies diezelfde tijd op sociale media beelden van de grote demonstraties in Duitsland tegen de coronamaatregelen aldaar. Antroposofen stonden gebroederlijk naast nationalistische en extreemrechtse groeperingen. Zingend, dansend, juichend en applaudisserend voor speeches waarin de woorden en vrijheid en autonomie centraal stonden en echt Duitse verworvenheden heetten. 

'Het leek bij de demonstaties meer te gaan over de vrijheid van het eigen lichaam dan over Geistesfreiheit,'schrijft ze. 

En betoogt vervolgens dat het bij Rudolf Steiner dáárom gaat: om die Geistesfreiheit.

Demeter, biologisch-dynamisch merk, stamt ook uit de antroposofie. 

0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0

Ik maak hier even een uitstapje: want Van Brederode refereert in ditzelfde artikel ook aan de racistische uitspraken die Steiner gedaan heeft. Ik herinner me nog, hoe hij zeer in opspraak kwam, rond het jaar 2000. Inmiddels is er een commissie geweest, die Steiners werk daarop onderzocht heeft. Steiner deed zestien racistische uitspraken. Zie hiervoor DE GROENE. De commissie die dit onderzocht, stond onder leidng van de jurist Ted van Baarda. 

Ik citeer uit  De Groene één van zijn Steiners racistische uitspraken, ik schrok hier nogal van: 

1 Lezing over evolutie, 10 augustus 1928, Stuttgart ´Er kwamen tijden dat de lucht zich meer van het water had gereinigd, waar de klimaatsverhoudingen anders waren geworden, daar paste het achtergeblevene niet meer in. Zulke groepen van mensen, bij wie het bottenstelsel om zo te zeggen uitgestreden was, bleven dan als gedegenereerde mensenrassen achter. Zij konden geen plek meer vinden binnen de verhoudingen van de post-Atlantische tijd; en de laatste overblijfselen daarvan zijn de Amerikaanse indianen. Ze waren gedegenereerd. En ook diegenen bleven achter, bij wie niet alleen het bottenstelsel niet snel genoeg verhardde, maar ook het systeem, dat aan de voeding daarvan ten grondslag ligt, dat door de krachten van het etherische lichaam gecontroleerd wordt, zoals het bottenstelsel door de krachten van het fysieke lichaam gecontroleerd wordt. De laatste overblijfselen van die mensengroepen, bij wie het voedingssysteem verhard is, vormen heden het zwarte ras. En dan zijn er ook mensen, die gedegenereerd zijn omdat hun zenuwenstelsel in een vroeger stadium is verhard en niet lang genoeg zacht bleef, om tot werktuig te kunnen worden van een hoger denkstelsel – daar zijn de Maleisische rassen de laatste overblijfselen van. Daarom treft u bij hen bepaalde driften en instincten, bepaalde neigingen tot zinnelijke instincten. En tot slot zijn er ook mensen, bij wie in een bepaald stadium het Ik in het bloed, in de veruitwendigde uitdrukking van dat Ik, is verhard, als we dat zo zouden mogen zeggen. Deze mensen, die – symbolisch gesproken – zo verhard zijn in het bloed, hebben hun laatste nakomelingen in het Mongolische ras.

Oordeel commissie: ´In dit citaat worden verschillende rassen getypeerd op een wijze die bezwaarlijk is. Dit geldt in het bijzonder voor Steiners opmerking over de Amerikaanse indianen.

Overigens is opmerkelijk dat Hans Stolp in zijn biografie (zie onderaan dit blog) nergens iets vindt van racistische uitspraken bij Steiner! 

De Vrije School - Pedagogie van Rudolf Steiner in woord en beeld

Euritmie is ook een uitvinding van Steiner; wordt op Vrije Scholen beoefend, als zelfstandige kunstvorm, wordt soms ook bij therapeutische processen ingezet. 

Logo Triodosbank; 

De bank kiest voor ethisch, transparant en duurzaam bankieren en stelt zich tot doel om te helpen bouwen aan een samenleving waar levenskwaliteit en menselijke waardigheid voorop staan.

De naam Triodos komt van het Griekse 'τρὶ ὁδος - tri hodos', wat driewegbenadering betekent, Die benadering vinden we ook bij Steiner terug. Bij de mens bij voorbeeld: de eenheid van lichaam, ziel en geest. 

0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0

Terug naar Désanne van Brederode: 

Zij is geschokt over de verbindingen tussen rechts-nationalisten en 'haar' antropsofie. Dit is haar conclusie: 

"Kan ik de antroposofie dan niet gewoon terzijde schuiven, nu blijkt dat sommige antroposofen zo makkelijk te verleiden zijn tot extreemrechts gedachtegoed? Nee, dat kan en wil ik niet. Juist omdat ik in deze coronacrisis ook heb mogen zien, en nog zie, hoe prachtig antroposofie zich blijft ontwikkelen in de Antroposofische Vereniging en in individuele mensen, en meer en meer met de wereld en haar vragen en noden samengroeit.

Nooit zal ik pretenderen dat ik Steiner ken, maar ik weet één ding wel: hij reikte mij inzichten aan zonder welke ik nu niet deze persoon was, die met actieve hoop midden in het leven wil staan en kan wakker liggen van de grootste gruwelijkheden, zonder antwoorden, maar ook zonder moed te verliezen en bitter te worden. Iemand die idealen koestert en gelooft in onbewijsbare zaken – louter omdat eigen ervaringen met het bovenzinnelijke sterker bleken dan mijn sceptische en cynische pogingen tot weerlegging ervan – en die regelmatig faalt, tekortschiet, en niettemin wil doorgaan, met wie en wat er ook op mijn weg komt, met zelfrelativering en humor en verbeeldingskracht. Vragend. Verwonderd. Lerend. Zoals dat past bij bezielde, geestelijke wezens."

Mooi.... 

0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0

In Désannes essay viel de term "de missie van Michaël". Die titel bleef hangen.... 

Aartsengel Michaël, door Guido Reni. 

Michaël wordt meestal afgebeeld als overwinnaar van de draak. 

Ga je zoeken, dan vind je meestal wel meer. Zo vond ik ook een artikel van Stevo Akkerman, een columnist van Trouw die ik erg graag lees. Hij had in 2016 beschreven, hoe er in Zeist een conglomeraat zit van antroposofische instellingen. Wat behoorde daar al niet toe, het was weer nieuw voor mij: de Triodosbank, de Antroposofische Vereniging, uitgeverij Christofoor ook.

Logo Rosa Veritas

Verder patiëntenvereniging Antroposana. En het Kindertherapeuticum. Aan de Utrechtseweg staan nog altijd de Zonnehuizen, voorheen 'heilpedagogisch instituut'. Er is een Christengemeenschap, anno 1937, die huist in de Raphaëlkerk. De Vrije School, voor zowel basis- als middelbaar onderwijs, telt hier duizend leerlingen. Er zat een esoterisch christelijk gezelschap, dat inmiddels van naam veranderd is, het heet RosaVeritas. "Zeist is, met andere woorden, het Jeruzalem van de Nederlandse antroposofie," grapt Akkerman.  

Aartsengel Michaël weegt een ziel, naar Guariento rond 1350

Beeldje van hout, Sint-Michiel verslaat de draak, gepolychromeerd, Gruuthuusemuseum, Brugge. 

Het wordt tijd dat ik terugkeer van mijn omzwervingen, en naar het boekje ga: het boekje over de missie van Michaël. 

Ik zie er een beetje tegenop, omdat het een eerste plonsje (ik wil het geen duik noemen) is in de leer van de antroposofie. 

Ik maakte kennis met de engelen Lucifer en Ahriman, met een voor mij volkomen onbekend gedachtengoed. Ik kreeg bovendien het gevoel dat het voor insiders geschreven was, 'ik heb u al vaak verteld...' Het boekje bestaat uit twaalf toespraken, die Steiner niet zelf genoteerd heeft, maar door een stenograaf werden opgeschreven. Middenin het boekje zitten tekeningen die hij maakte, om zijn verhaal te illustreren. Het zijn schematische weergaven, er is geen enkele schoonheid aan. Mij hielpen ze ook niet om het verhaal duidelijk te maken. 

Ik heb er dit van opgestoken: wij mensen moeten meer aandacht hebben voor het geestelijke. Niet het individuele geestelijke alleen, maar ook het kosmische, wat ons verbindt met andere mensen. Lucifer en Ahriman zijn twee duivels, vaak worden ze ten onrechte als één satan gezien. Ze proberen bezit van ons te nemen, en daar moeten wij ons tegen teweer stellen. Lucifer is de lichtdrager, hij streeft omhoog, uiteindelijk kom je met hem in arrogantie en hoogmoed terecht. Ahriman is uit op macht, hij is aards; zijn geest heerst zeer in dit tijdperk, nu God dood is, en alleen wetenschap en techniek nog lijken te tellen. We moeten beide geesten niet ontkennen, maar ze hun plaats geven, en dat betekent dat er een balans moet komen. Dat evenwicht is de Christus-impuls, Christus in ons. Michaël is dan het aangezicht van Christus. 

Voor wie het nog eens beter en gedetailleerde weergegeven wil zien, verwijs ik naar DEZE DIA-SITE.

Ook  Stichting De Heraut geeft nadere uitleg. 

Conclusie:

Ik vind de antroposofie een interessante, belangwekkende beweging. Maar alles is nieuw voor mij, het is een grootse, samenhangende leer, die ik niet meteen helemaal doorheb. Er zitten heel sympathieke gedachten en instellingen aan, bij voorbeeld de Vrije School, Biologisch Dynamische Landbouw. 

Het spreekt me aan, dat Steiner al inzag, dat alleen 'het denken' niet genoeg is om tot volledige ontwikkeling te komen. Hetzelfde vind ik terug bij Zen, bij de contemplatieve (christelijke) oefeningen van Franz Jaliczs. 

0-0-0-0-0-0-0-0-0

Overigens moet ik ook nog vermelden, dat de Antroposofische vereniging een artikel heeft geplaatst waarin werd uitgelegd hoe mensen van Viruswaarheid teksten van Steiner misbruikt en misvormd hebben om hun eigen waarheid ervan te maken. Zie hiervoor DEZE LINK.

Ik besluit met een citaat uit de Kerngedachten van de antroposofie [Wat Michaël wil], van Rudolf Steiner: 

"Antroposofie is een weg naar inzicht die het geestelijke in de mens met het geestelijke in de kosmos wil verbinden. Zij maakt zich in de mens kenbaar als een behoefte van het hart en van het gevoel. Zij moet haar rechtvaardiging vinden in het vermogen deze behoeften te bevredigen. Alleen diegene die in de antroposofie vindt waar hij vanuit zijn gemoed naar zoeken moet, kan haar waarde erkennen. Daarom kunnen antroposofen alleen mensen zijn die bepaalde vragen over het wezen van de mens en wereld even existentieel ervaren als zij honger en dorst ervaren."

Hans Stolp schreef een biografie van Rudolf Steiner. 

Hans Stolp, Biografie Rudolf Steiner, 2020.