Boekomslag
Dit boek is geschreven als een filmscenario, met aangegeven scenes, dialogen en een overzicht van de personages.
Bernanos had een andere titel: Dialogues des Carmélites.
Bernanos heeft als inspiratiebron gekozen de novelle van Gertrud von le Fort, van 1931.
Diese Dichtung wird bleiben
Sie is von einer mystischen Erfülltheit
wie keine zweite
in den letzten Jarhunderten
Paul Claudel.
Gertrud von Le Fort rond 1935.
Zowel Von le Fort als Bernanos baseerden zich op een waar gebeurde gesschiedenis, namelijk de moord door de Frans Revolutionairen op 16 carmelitessen. Dit gebeurde in 1794 in Compiège. Zie hier de marmeren gedenkplaat:
Ter herinnering aan de 16 carmelitessen van Compiègne, gestorven voor het geloof, op 17 juli 1794. Heilig verklaard op 27 mei 1906.
Uit Wikipedia:
"Het lag in de bedoeling om na de karmelietessen ook de benedictinessen te berechten. Dat laatste is niet gebeurd omdat Robespierre, de leider van het Schrikbewind, zelf werd geëxecuteerd op 27 juli 1794, tien dagen na de karmelitessen. De terechtstelling van de nonnen maakte veel indruk op het Franse publiek, omdat ze gingen zingen, ook toen ze onder de guillotine lagen. Het werd ijzingwekkend stil in Parijs. Het zingen werd steeds zwakker naarmate steeds meer nonnen onder de guillotine kwamen. De laatste, de moeder-overste, zong nog solo."
Bernanos gaf zijn werk als motto het volgende mee:
'En toch, in zekere zin is de Angst, een kind van God, dat werd verlost in de nacht van Goede Vrijdag. Ze ziet er echt niet leuk uit, wordt nu eens bespot, dan weer vervloekt, niemand wil iets met haar te maken hebben... Maar vergis je niet: zij staat aan het hoofdeinde van ieder sterfbed. En doet een goed woord voor de mens.'
De Carmelitessen van Compiègne in het aangezicht van de guillotine.
Illustratie van Louis David OSB, 1906
Dit boek van Bernanos is vooral bekend geworden door Francis Poulenc, die er een opera van maakte. (1957)
Andrea Mantegna, Getsemane, circa 1460.
Francis Poulenc, 1899-1963
Elin Rombo als Zuster Blanche in produktie van 2011 production aan de Koninklijke Zweedse Opera,
De opera is ook op film gezet; 2019.
Ik vond deze illustratie op DEZE SITE.
Poulenc's Opera; cd.
Het boek maakte indruk op mij. Dit komt voor een goed deel door de behandeling van Bernanos, die er natuurlijk diepgaande gedachten in verweeft. Maar ook de nonnen zelf maken indruk: de enige misdaad die zij hadden begaan, was trouw blijven aan hun religieuze geloften. Uit naam van de Vrijheid, die de Revolutie predikte, kon dat niet.
"Dans le livre (p.109) le Commissaire du comité révolutionnaire justifie ce crime par ces mots adressés à la mère Marie : » Il n’y a pas de liberté pour les ennemis de la Liberté. » La réponse de la carmélite est sublime : » La nôtre est hors de vos atteintes. »"
Ik vond nog een studie over Getrud von le Fort, Nicht mitzuhassen mitzulieben bin ich da. Een scriptie van Karina Binder, waarin ze onder andere het begrip angst uitdiept, zoals dat zich bij zuster Blanche aandient. Vanaf pagina 60.
Blanche de la Force, de hoofdpersoon, is niet helemaal historisch. Bernanos vond haar belangrijk, vanwege haar Angst, waarvan ze al haar hele leven bezeten was. Ze neemt de kloosternaam Zuster Blanche van Christus' Doodsstrijd aan, waarmee een duidelijk verband wordt gelegd met de menselijke kant van Jezus. De mens, zo lijkt de boodschap te zijn (zie ook het motto) bereide zich voor op de komende dood, indachtig de doodsstrijd van Christus. Bernanos had zelf de dood voor ogen toen hij het schreef, hij was ernstig ziek en zou van dat ziekbed niet meer opstaan.
Bellini, Getsemane
Hoofdthema: Doodsangst. Ik heb voor het komende stuk gebruik gemaakt van de analyse van de site Temporel, door Didier Lafargue, 2016. Het is bij Bernanos van belang de diepgaande denkbeelden te betrekken bij de verwerking van zijn boeken.
Blanche is altijd al bang geweest. Als gevangenneming en executie dreigen, is haar eerste reactie om toe te geven aan die oude impuls weg te rennen om zich bij haar familie te voegen. Ze blijft feitelijk haar plicht ontwijken, omdat de angst haar in zijn greep houdt. Dit getuigt van haar innerlijke onvolmaaktheid, en bedreigt haar eigen identiteit. Niettemin is angst noodzakelijk. Het ervaren van haar angst zal Blanche in staat stellen zichzelf te vinden, en haar dwingen, met de hulp van de moeder-overste, om echt voor zichzelf te gaan staan. Volgens Bernanos is het idee de dood te moeten ondergaan een essentiële voorwaarde voor de overwinning op ons innerlijke kwaad. De Heilige wordt bij de schrijver niet gekenmerkt door zijn heroïsche dimensie. Vergelijk Christus'doodsangst. Het gaat helemaal niet om een vorm van trots, maar om zich te onderscheiden door zich bewust te zijn van zijn menselijke kleinheid. 
Gauguin, Jezus in doodsangst, Getsemane, 1889. Zelfportret van Gauguin.
We moeten de gehechtheid aan ons ego overwinnen. Beschouw je het objectief, dan zul je in jezelf een oneindige zwakte voelen, een diepe kwetsbaarheid waardoor we verder gaan dan onze banden met de wereld beneden. Het is noodzakelijk om te weten "dat men niets is". De priorin Madame de Croissy vertelde onze novice Blanche: "wat hij [God] in jou wil ervaren is niet jouw kracht maar jouw zwakheid ..." [ 4 ]. Zoals Pascal zei, we sterven altijd alleen en het is dit gevoel van armoede, dit gevoel van eenzaamheid dat in ons de wenselijke nederigheid opwekt die geschikt is om ons de weg van het grote mysterie met de beste sereniteit te laten volgen. Dit gevoel heeft Christus ervaren toen zijn discipelen de dag voor zijn arrestatie sliepen in de tuin met olijven in Getsemane. Dit is uiteindelijk de diepgaande boodschap die door het christendom wordt overgebracht sinds zij Jezus aanbidt, en in hem een verslagen god eert.
Om deze toestand te bereiken, is de schrijver van mening dat het voldoende is om in ons de eerste onschuld terug te vinden die de kindertijd kenmerkt. "Zalig de armen van geest, het koninkrijk des hemels is van hen", zegt de zaligspreking van Mattheüs. Deze eenvoud die we moeten proberen te herwinnen, hoort bij ons in onze kindertijd. Het kind is extreem zwak, en daarmee is hij onbewust van het drama van het leven; er is sprake van naïviteit, geen kracht. Dit ideaal komt tot uiting in Blanche's metgezel, zuster Constance. In haar ging de onschuld die ze in haar jeugd kende, door tot in de volwassenheid. Hoewel ze van het leven houdt, ziet ze de dood moedig tegemoet omdat ze wist hoe ze het simpel moest houden. 'Mijn God, zuster Blanche, het leven leek me meteen zo leuk! Ik zei tegen mezelf dat de dood ook moest zijn ... " Haar houding is complementair aan die van Blanche en haar contact met laatstgenoemde zal een rol spelen bij de uiteindelijke beslissing van de jonge carmelites. "Wie het koninkrijk van God niet ontvangt als een klein kind, zal het niet binnengaan" , zei Jezus. Hiertoe nodigt Christus ons uit, om dit gedurende ons hele leven in ons geweten te integreren. Bernanos maakt duidelijk dat het idee van een spirituele jeugd op geen enkele manier mag worden verward met vulgair infantilisme en dat men niet verbitterd moet zijn over de teleurstellingen van het bestaan.
William Blake, Doodsangst in Getsemane, circa 1800.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten