Toen kwam moeder met een mes, Nicolien Mizee, 2003.

Boekomslag

Nu ik inmiddels het derde boek van Mizee gelezen heb, spijt het me dat ik ik niet beter de betrokken familieleden voor mijzelf in kaart heb. Want de mensen komen steeds terug, zij het elke keer met andere namen. Ik geloof dat Mizee hen alleen in De kennismaking onder hun eigen naam gepresenteerd heeft. Iets anders is dat De kennismaking anno 2017 weer terug gaat naar de negentiger jaren, dus oom Melchior - die in Toen kwam moeder met een mes aan het slot sterft aan een hartaanval - is in De kennismaking weer (eigenlijk: nog)  springlevend.
Ik vind Mizee heerlijk om te lezen, niet moeilijk, licht en plezierig. We worden hier weer iets wijzer over de familieverhoudingen. De reden dat Mizee - het is autobiografisch, al heet ze in dit boek ook Ida Servaas - met haar moeder Ellie breekt, is dat die vrouw eist dat ze dezelfde mening is toegedaan over een vriendin van haar. De ruzie daarover (want de dochters weigeren, terecht) loopt zo hoog op, dat moeder opgenomen wordt in een psychiatrische inrichting. Vandaar zijn de twee verknochte zusjes Trude en Ida bang dat de moeder hen zal komen stalken. Dat gebeurt ook, eerst via een mevrouw die helderziende is. mevrouw Koopmans, hun aller pedicure. Later bij Ida aan de deur. 

Zo staat Mizee achter op het omslag

Er komen tal van hilarische gebeurtenissen voor: een zwerfkat die Ida in bed neemt, krijgt jongen terwijl Ida slaapt. Ze grijpt in een vies nat hoopje, dat een doodgeboren katje blijkt. Elders verdrinkt Ida  haast in het zwembad van een rijke oom, haar moeder laat haar daar zomaar zwemmen terwijl ze dat nog niet geleerd heeft..
Melchior moet een vleugel verhuizen, en mag dat van de eigenaar niet via de hijsbalk doen. Via de trap is echter onmogelijk, dus moet de vrouw worden weggelokt van huis, en gaat het toch met de hijsbalk. Maar die is weer te kort, en het waait, zodat de vleugel tegen het huis dreigt te slaan. Dan neemt Melchior maar plaats op de vleugel, om hem af te kunnen zetten tegen het huis. Mevrouw blijkt toch thuis, de vleugel beschadigt en Melchior sterft...
Er komen nog tal van andere figuren voor. Ida is zoals altijd op zoek naar woonruimte. De zusjes zweren elkaar plechtig altijd de waarheid te zullen zeggen. Dat is in de familie nooit de gewoonte geweest, men hield het zogenaamd beleefd en netjes tegen elkaar, en achter de rug om werden er dan vileine grappen over de mensen gemaakt.

De werkelijk bestaande pianozaak van 'Melchior'  (is Frans Willem Andriessen) aan de Botermarkt.

Al is het verhaal licht en luchtig verteld, er gebeuren natuurlijk de vreselijkste dingen: zusje Sannie is al overleden; dochter Roos (van Melchior) lijdt aan anorexia. Moeder ontsnapt uit Vogelenzang, en staat inderdaad met een mes voor de deur, waarmee ze Ida in de buik prikt. Ida moet allerlei dwanghandelingen verrichten omdat ze ongelukkig is. Haar moeder geloofde eenvoudig niet in geluk. Ida mocht geen vriendschap hebben met Alexandra Verdam, omdat die in de verkeerde buurt woonde. Ida wil ten slotte de dingen waar voor haar geluk in zitten: een poes, een plastic gekleurd vliegengordijn voor de deur. Met de kat die is komen aanlopen en waarvoor ze zorgt, voelt ze ook veel geluk.
De pedicure ontdekt dat ze darmproblemen heeft. Ook dat liegt er niet om, maar het wordt weer 'leuk' beschreven.

Op de achtergrond speelt het feit, dat Ankie Bijsterveld een documentaire wil maken over de artistieke familie. Grootvader kon mooi schilderen.
Het boek is opgedragen aan Mizees broer Bastiaan Mizee, en aan haar oom Frans Willem Andriessen.
Uit een stuk uit Trouw bleek, dat deze Frans Willem Andriessen staat voor oom Melchior. Hij leverde een vleugel aan Paul Witteman, die ook verwant is aan de Andriessens. Ik citeer uit de Trouw:
'Die vleugel is bij hem gekomen via zijn neef en soulmate Frans Willem Andriessen, die een zaak had in antieke vleugels en piano's op de Botermarkt in Haarlem. Dank zij hem leerde hij ook Bach kennen. Echt kennen. ,,We hadden het altijd over de cantates. Bach heeft er een stuk of 232 geschreven. Frans Willem kende ze allemaal.'
Melchior had ook zijn zaak daar. Frans Willem is verdronken in zee bij Parnassia.
Zie voor de pianohandel - die nog altijd bestaat DEZE SITE. 

Niet helemaal duidelijk is of dit Frans Willem Andriessen zelf is. 

Nicolien Mizee

Ik vond het leuk om de documentaire terug te vinden, waarover Mizee in dit boek schrijft. Die is in werkelijkheid afkomstig van Ireen van Ditshuyzen, en dateert van 1992. Hij heet Wij Andriessen. Synopsis:
Al bijna anderhalve eeuw hebben de muzikale erfstukken van Hendrik Andriessen en het artistieke elan van de familie Andriessen een eigen plaats in de Nederlandse cultuur. De familie kent vele beroemde namen. Mari bijvoorbeeld, een broer van Hendrik. Hij is bekend vanwege zijn beelden, waaronder het verzetsmonument De Dokwerker. Hendriks kinderen Jurriaan en Louis zijn belangrijke eigentijdse componisten. Uit muziekregistraties, archiefbeelden en interviews ontstaat een sfeervol beeld van 'een eeuw Andriessen'. WIJ, ANDRIESSEN is meer dan een uitzonderlijke familiegeschiedenis. De generaties vormen in hun verscheidenheid een spiegel van de politieke en culturele emancipatie van katholiek Nederland. 

In  het Teylersmuseum, verhuizing van een piano. 

Citaat NRC over de documentaire van Ireen van Ditshuyzen: 

'De katholieke Haarlemse familie Andriessen bracht vooral grote componisten voort, te beginnen met de componist Hendrik Andriessen.

Hendrik Andriessen, componist en organist, 1892-1981

Opgevolgd door zijn zoons Jurriaan en Louis.

Jurriaan Hendrik Andriessen, alias Leslie Cool, 1925-1996

Louis Andriessen, geboren 1939. 

Mari Andriessen, beeldhouwer (o.a. van de Dokwerker); 1897-1979.

en Louis. Minder bekende familieleden waren of zijn gewaardeerde bespelers van snaarinstrumenten. Mari, de broer van Hendrik, werd weer een van Nederlands beroemdste beeldhouwers en hij kreeg, juist als uitzondering tussen al die musici, naar mijn smaak wat te weinig aandacht. Van Ditshuyzen hield het vooral bij de muziek en concentreerde haar film op de betekenis van het familiegeheel voor elk afzonderlijk lid. Ze vraagt zich af in hoeverre al dat evidente talent een gevolg is van erfelijkheid en in hoeverre van sfeer en milieu. Het spreekt vanzelf dat ze geen antwoord vond. Niet voor niets noemde ze haar film "Wij, Andriessen', want ze legt vast dat elk familielid in bloed en opvoeding een typerend artistiek zelfbewustzijn meekrijgt. Zwelgt Louis in de twijfel bij het componeren, dan lijkt die twijfel spel: in geen van zijn andere uitspraken is er ook maar een spoortje van te vinden. Want een Andriessen ben je niet zo maar, dat heeft consequenties. Of, zoals een aangetrouwd lid van de familie het formuleert, "zij staan dichter bij God dan andere mensen'. En zo praten ze ook, allemaal, de oude Hendrik, aanwezig op archiefmateriaal, zijn dochters, zijn zoons, zijn kleinkinderen, tot en met een achterkleinkind, een zelfverzekerd klein meisje dat toegewijd viool studeert.

Een jonge Ireen van Ditshuyzen. 

Misschien vergis ik me hier wel in een (klein-)zoon of een -dochter, want Van Ditshuyzen slaagt er niet in de familie volledig helder neer te zetten. Er zijn er zoveel en ze lijken zo op elkaar, niet uiterlijk, maar in hun optreden. Soelaas en afwisseling zocht en kreeg Van Ditshuyzen bij de relatieve buitenstaanders, vooral bij Nettie, de inmiddels overleden echtgenote van Mari Andriessen. Deze nuchtere, verstandige, innemende dame ontpopt zich zelfs al snel tot de ster van de film en brengt, samen met haar neef Paul Witteman, de noodzakelijke distantie in, zodat "wij Andriessen' nu en dan ook even "jullie' kan worden. En dat lucht op'.

Uit: NRC, 1992, recensie van Joyce Roodnat. 

Terug naar het boek: 

Interessant is het, om uit de recensies op te maken, dat het debuut van Mizee, Voor God en de sociale dienst, niet de kwaliteiten van haar verdere werken heeft. Het schijnt nogal larmoyant te zijn. Misschien is dat de reden dat het boek nergens meer te krijgen is. Niet bij de bieb, ook niet antiquarisch. Toch was ze er wel voor genomineerd voor een of andere prijs. 

Debuut van Mizee; volgens sommigen larmoyant. Niet meer te krijgen. 

Wat gelukkig maakt: jonge katjes met hun mama, en een gekleurd deurgordijn.